Monolofozaur

Monolophosaurus
Zhao & Currie, 1994
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
Rodzaj	Monolophosaurus
Multimedia w Wikimedia Commons

Monolofozaur (Monolophosaurus) to niewielki późnojurajski teropod, którego nazwa oznacza „jaszczur z jednym grzebieniem”. Żył on ok. 170 mln lat temu w Chinach. Mógł osiągać 5,71 m długości, 1,8 m wysokości i 700 kg wagi. Posiadał niewielki grzebień na czaszce (stąd nazwa). Osady w których został pochowany zdradzają obecność wody, co może świadczyć, że monolofozaur żył na brzegu jeziora lub oceanu. Jego klasyfikacja jest niepewna.

Szczątki monolofozaura odkryto w 1984 w pochodzących batonu-keloweju osadach formacji Wucaiwan w Chinach. Składają się z prawie kompletnego szkieletu oznaczonego jako (IVPP 84019). Zawiera on czaszkę z żuchwą (570 mm), osi (61,8 mm), trzeciego kręgu szyjnego (67,1 mm), czwartego kręgu szyjnego (69,3 mm), piątego kręgu szyjnego (70.6 mm), szóstego kręgu szyjnego (69,6 mm), siódmego kręgu szyjnego (67,8 mm), ósmego kręgu szyjnego (72,3 mm), dziewiątego kręgu szyjnego (68,4 mm), dziesiątego kręgu szyjnego (67,3 mm), większość żeber szyjnych, pierwszego kręgu grzbietowego (60 mm), drugiego kręgu grzbietowego (60,6 mm), trzeciego kręgu grzbietowego (60,9 mm), czwartego kręgu grzbietowego (65,5 mm), piątego kręgu grzbietowego (70 mm), szóstego kręgu grzbietowego (71,2 mm), siódmego grzbietowy kręg (74 mm), ósmego kręgu grzbietowego (79,6 mm), dziewiątego kręgu grzbietowego (79,5 mm), dziesiątego kręgu grzbietowego (78,8 mm), jedenastego kręgu grzbietowego (80,9 mm), dwunastego kręgu grzbietowego (81,5 mm), trzynastego kręgu grzbietowego (79,8 mm), żebra grzbietowego 1 - 13, kości krzyżowej (367,2 mm), pierwszego kręgu krzyżowego (82,8 mm), drugiego kręgu krzyżowego, (75,4 mm), trzeciego kręgu krzyżowego (67,4 mm), czwartego kręgu krzyżowego (69,5 mm), piątego kręgu krzyżowego (72,1 mm), pierwszego kręgu ogonowego (78 mm), drugiego kręgu ogonowego (76,1 mm), trzeciego kręgu ogonowego (74,2 mm), czwartego kręgu ogonowego (74,9 mm), piątego kręgu ogonowego (78,7 mm), szóstego kręgu ogonowego (78,5 mm), kości biodrowej (498 mm), kości łonowej (495 mm), kości kulszowych (390 mm).

Formalny opis Monolophosaurus jiangi został wydany przez Curriego i Zhao w 1994. Przed jego publikacją został określony w prasie w 1987 jako „Jiangjunmiaosaurus”. Dong w 1992 określił go jako „Monolophosaurus jiangjunmiaoi”, a Grady rok później jako „Monolophosaurus dongi”. Jednak M. jiangi nie został formalnie opisany pod żadną z tych trzech wymienionych nazw i są jego nieużywanymi synonimami. Zhao i Currie w opisie monolofozaura uznali go za bazalnego tetanura, lecz zasugerowali też, że może być on bazalnym allozaurem. Sereno i inni (1994) zaklasyfikowali go do rodziny Allosauridae, ale wiele innych autorów (Holtz, 1996; Holtz, 2000; Holtz i inni, 2004; Novas i inni, 2005; Yates, 2005) uważają go za bazalnego karnozaura. Holtz (1995) uznał monolofozaura za takson siostrzany dla aweteropodów. Carr (2006) uważa go za karnozaura, będącego kladem siostrzanym dla guanlonga, uważanego najczęściej za bazalnego tyranozauroida. Z analiz Bensona, Carrano i Brusatte (2010) oraz Bensona (2010) wynika, że Monolophosaurus był bazalnym przedstawicielem Megalosauroidea nienależącym do rodzin Megalosauridae, Spinosauridae ani Piatnitzkysauridae^[1][2]. Wreszcie z analizy Carrano, Bensona i Sampsona (2012) wynika, że Monolophosaurus był jednym z najbardziej bazalnych znanych tetanurów, nienależącym do Orionides (kladu obejmującego megalozauroidy, Avetheropoda, ich ostatniego wspólnego przodka i wszystkich jego potomków). Autorzy zastrzegli jednak, że wystarczy wydłużenie drzewa filogenetycznego o zaledwie jeden stopień w stosunku do najbardziej parsymonicznego aby uzyskać drzewo, na którym Monolophosaurus jest bazalnym megalozauroidem^[3]. Tak więc klasyfikacja tego teropoda nie jest do końca jasna.

• Carr, 2006. Is Guanlong a tyrannosauroid or a subadult Monolophosaurus? Journal of Vertebrate Paleontology. 26(3), 48A.
• Dong, 1992. Dinosaurian Fauna's of China. 188 pp. Ocean press/ Springer-Verlag, Beijing/Berlin.
• Grady, 1993. The Dinosaur Project, pp. 261. McFarlane, Ross & Walters, Toronto.
• Sereno, Wilson, Larsson, Dutheil and Sues, 1994. Early Cretaceous dinosaurs from the Sahara. Science. 266, 267-271.
• Zhao and Currie, 1994. A large crested theropod from the Jurassic of Xinjiang, People's Republic of China. Canadian Journal of Earth Sciences 30: 2027-2036.
• Holtz, 1995. A new phylogeny of the Theropoda. Journal of Vertebrate Paleontology. 15(3), 35A.
• Holtz, 1996. Phylogenetic analysis of the nonavian tetanurine dinosaurs (Saurischia: Theropoda). Journal of Vertebrate Paleontology. 16(3), 42A.
• Holtz. 2000. A new phylogeny of the carnivorous dinosaurs. GAIA. 15, 5-61.
• Rauhut, 2000. The interrelationships and evolution of basal theropods (Dinosauria, Saurischia). Ph.D. dissertation, *Univ. Bristol [U.K.], 1-440.
• Holtz, Molnar and Currie, 2004. Basal Tetanurae. In Weishampel, Dodson and Osmolska. The Dinosauria Second Edition. University of California Press. 861 pp.
• Novas, de Valais, Vickers-Rich and Rich, 2005. A large Cretaceous theropod from Patagonia, Argentina, and the evolution of carcharodontosaurids. Naturwissenschaften. 92, 226-230.
• Yates, 2005. A new theropod dinosaur from the Early Jurassic of South Africa and its implications for the early evolution of theropods. Palaeontologia Africana. 41, 105-122.
• Smith, Makovicky, Hammer and Currie, 2007. Osteology of Cryolophosaurus ellioti (Dinosauria: Theropoda) from the Early Jurassic of Antarctica and implications for early theropod evolution. Zoological Journal of the Linnean Society. 151, 377-421.
• Monolofozaur na TheropodDataBase