 Mordechaj Vanunu (2009) | |
| Data i miejsce urodzenia |
13 października 1954 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie | |
Mordechaj Vanunu (znany również jako John Crossman[1], ur. 13 października 1954 w Marrakeszu[2]) – izraelski inżynier, który uczestniczył w badaniach nad bronią jądrową i ujawnił informacje o izraelskiej bombie atomowej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się rodzinie marokańskich Żydów, którzy w 1963 emigrowali do Izraela. Odbył trzyletnią służbę wojskową w jednostkach saperskich Sił Obronnych Izraela, którą ukończył w stopniu sierżanta[3]. W latach 1976–1985 pracował jako technik w Machon 2, utajnionym podziemnym bunkrze zbudowanym na pustyni Negew. W Machon 2 prowadzono badania nad bronią jądrową[4][5]. Przed odejściem z pracy zrobił kilkadziesiąt zdjęć najbardziej tajnych obszarów bunkra[5].
5 października 1986 ukazał się w brytyjskiej gazecie „London Sunday Times” wywiad pt. Inside Dimona, Israel's Nuclear Bomb Factory, w którym Vanunu ujawnił informacje dotyczące izraelskiego programu nuklearnego[5]. Za sprawą wywiadu dotychczasowe spekulacje na temat izraelskiej broni nuklearnej stały się oficjalnym tematem rozmów na arenie międzynarodowej[6]. Vanunu przyznał, że przeprowadził wywiad, chcąc doprowadzić do publicznej debaty na temat programu jądrowego Izraela[7]. Nie miał on jednak okazji przeczytać artykułu, gdyż pięć dni wcześniej został zwabiony do Rzymu, skąd porwali go agenci izraelskiej służby bezpieczeństwa[5].
9 listopada 1986 roku rząd Izraela oficjalnie potwierdził uwięzienie Vanunu. Jesienią 1988 roku został skazany na 18 lat więzienia. Wyrok podtrzymano w maju 1989 roku[7]. 10 lat spędził w izolatce[5]. Więzienie opuścił 22 kwietnia 2004 roku[8].
W 1987 został uhonorowany nagrodą Right Livelihood Award[2], wymieniany jest również w gronie kandydatów do Pokojowej Nagrody Nobla[8].
2 lipca 2007 izraelski sąd skazał go ponownie na karę pół roku pozbawienia wolności za naruszenie nałożonych na niego ograniczeń w kontaktach z zagranicznymi dziennikarzami[9]. 23 maja 2010, mimo protestów Amnesty International, rozpoczął odbywanie wyroku, zredukowanego po apelacji do trzech miesięcy więzienia[8].
W 2003 roku powstał film dokumentalny pt. Tajna broń Izraela, przedstawiający historię Vanunu i programu atomowego Izraela[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Maayana Miskin: Vanunu: Take my Citizenship. israelnationalnews.com, 2011-05-08. [dostęp 2023-06-05]. (ang.).
- ↑ a b Mordechai Vanunu. rightlivelihood.org. [dostęp 2023-06-05]. (ang.).
- ↑ The Guardian profile: Mordechai Vanunu. Guardian. [dostęp 2023-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-20)]. (ang.).
- ↑ Adamczyk 2016 ↓, s. 160.
- ↑ a b c d e nuclear weapon. britannica.com. [dostęp 2023-06-05]. (ang.).
- ↑ Zych 2019 ↓, s. 35.
- ↑ a b Izrael. „Amnesty International. Newsletter”, s. 2, 1994.
- ↑ a b c wiadomosci.onet.pl. wiadomosci.onet.pl, 2011-07-14. [dostęp 2023-06-05].
- ↑ Israel: Mordechai Vanunu sentence clear violation of human rights. news.amnesty.org, 2007-02-07. [dostęp 2023-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-10)]. (ang.).
- ↑ Jędrowiak 2016 ↓, s. 204.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wojciech Adamczyk. Od indywidualizmu do zespołowości: l-Teamy jako element ewolucji w sposobie prowadzenia dochodzeń przez reporterów śledczych. „Przegląd Politologiczny”. 1, 2016.
- Patryk Jędrowiak: Czynniki wewnętrzne bezpieczeństwa militarnego Izraela na początku XXI wieku. W: Grzegorz Libor (red.): Oblicza współczesnego terroryzmu. Wydawnictwo internetowe e-bookowo, 2016. ISBN 978-83-7859-702-5.
- Joanna Zych. Rola broni nuklearnej w izraelskiej strategii odstraszania militarnego. „De Securitate et Defensione. O Bezpieczeństwie i Obronności”. 5.2, 2019.
