Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa

Московский государственный университет имени М.В.Ломоносова

Universitas Publica Moscuensis

Główny gmach Uniwersytetu Moskiewskiego
Data założenia	12 stycznia?/23 stycznia 1755[1][2]
Patron	Michaił Łomonosow
Państwo	Rosja
Miasto wydzielone	Moskwa
Adres	Moskwa, Leninskije Gory 1
Rektor	Akademik Wiktor Sadowniczij
Położenie na mapie Rosji Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa
Położenie na mapie Moskwy Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa
55°42′10″N 37°31′50″E/55,702778 37,530556
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa^{[3][4][5][6][7][8][a]}, skrótowo Uniwersytet Moskiewski^[10] lub Uniwersytet (im.) Łomonosowa (w Moskwie); ros. Московский государственный университет имени М.В.Ломоносова^[13], skrótowo МГУ имени М.В.Ломоносова^[13] lub МГУ^[13] – rosyjski uniwersytet publiczny w Moskwie, największy i najbardziej znany w kraju, otwarty 26 kwietnia^?/7 maja 1755^[1]. Został założony przez cesarzową Elżbietę Piotrowną^[1], dzięki pomysłowi Michaiła Łomonosowa i aktywnym zabiegom Iwana Szuwałowa.

Uczelnia została zorganizowana przez Łomonosowa (który został mianowany jej pierwszym rektorem) na wzór Uniwersytetu w Getyndze. Duże zasługi w jego założeniu przypisuje się również Iwanowi Szuwałowowi, który wspierał tę ideę^[14] – mając silną pozycję na dworze carycy Elżbiety Romanowej, był patronem Łomonosowa w inicjatywach związanych z rozwojem szkolnictwa wyższego. Dekret cesarzowej Elżbiety o utworzeniu Uniwersytetu Moskiewskiego i dwóch gimnazjów został przez nią podpisany 24 stycznia^?/4 lutego 1755^[2][15][16]. Wcześniej, 12 stycznia^?/23 stycznia 1755 – w dzień imienin matki Szuwałowa, Tatiany Rodionownej^[17] – Elżbieta Romanowa zatwierdziła projekt utworzenia Uniwersytetu Moskiewskiego^[1] (który miał być otwarty „dla ludzi wszystkich stanów i profesji”), dlatego też Dzień Tatiany (12 stycznia według kalendarza juliańskiego, według kalendarza gregoriańskiego w XX i XXI w. – 25 stycznia) jest obchodzony jako Dzień Rosyjskich Studentów, upamiętniając datę założenia Uniwersytetu Moskiewskiego^[2].

Uroczyste otwarcie zajęć na uniwersytecie odbyło się w dniu obchodów rocznicy koronacji Elżbiety Romanowej 26 kwietnia^?/7 maja 1755. Pierwszym kuratorem uniwersytetu został Iwan Szuwałow, a pierwszym dyrektorem – Aleksiej Argamakow^[1].

Początkowo instytucja składała się z trzech wydziałów: filozofii, prawa i medycyny. Miała kształcić przede wszystkim młodzież pochodzenia nieszlacheckiego. Pod koniec XVIII wieku uniwersytet reprezentował wysoki poziom, zwłaszcza w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych, a w jego programach badań i nauczania dominowały idee oświeceniowe. W 1804 nowy statut rozszerzył jego autonomię, ograniczoną następnie przez cara Mikołaja I w 1828, jednak idee wolnomyślicielskie na uniwersytecie ciągle były żywe. W 1883 uchwalono kolejny statut, rozszerzający badania naukowe i przywracający system wyłaniania władz uniwersytetu na drodze wyborów. Reforma cara Aleksandra II z 1884 ponownie odebrała uczelni autonomię.

Po 1917 uniwersytet stał się uczelnią państwową i uległ reorganizacji. Od lat 30. do 50. życie akademickie zostało zdominowane przez ideologię bolszewicką i politykę. Kryzys pogłębiał ograniczony dostęp do dokonań nauki światowej. W połowie lat 50. rozpoczęła się ograniczona liberalizacja i rozbudowa uczelni. W 1992 wszedł w życie statut zapewniający uniwersytetowi autonomię.

• 23 stycznia 1755 – 8 marca 1917: Cesarski Uniwersytet Moskiewski (Императорский Московский университет)
• luty–październik 1917: Uniwersytet Moskiewski (Московский университет)
• od 1918: Pierwszy Uniwersytet Moskiewski (1-й Московский университет)
• od września 1930: Moskiewski Uniwersytet Państwowy (Московский государственный университет)
• od 20 października 1932: Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.N. Pokrowskiego (Московский государственный университет им. М. Н. Покровского)
• od 11 listopada 1937: Moskiewski Uniwersytet Państwowy (Московский государственный университет)
• od 7 maja 1940: Moskiewski Uniwersytet Państwowy im. M.W. Łomonosowa (Московский государственный университет им. М. В. Ломоносова)

Najwcześniejszą siedzibą uczelni był budynek znajdujący się na obecnym placu Czerwonym w Moskwie, na miejscu dawnego Muzeum Historycznego.

W latach 1786–1793 powstał u zbiegu dzisiejszych ulic Hercena i prospektu Marksa nowy budynek z przeznaczeniem na uniwersytet, zbudowany w stylu klasycystycznym. Budynek ten spłonął w 1812 i został przebudowany w latach 1817–1819 przez architekta Domenica Gilardiego, w stylu empire. Przed centralną częścią budynku znajdują się pomniki rewolucjonistów Aleksandra Hercena i Nikołaja Ogariowa, niegdysiejszych studentów tej uczelni, wykonane w 1922. W latach 1833–1836 dobudowano nowe budynki w bezpośrednim sąsiedztwie dawnej siedziby. W skład kompleksu wchodziła także uniwersytecka cerkiew, zamieniona później na dom kultury. Przed nowym gmachem ustawiono pomnik Łomonosowa. Rotundę, kończącą jedno skrzydło, zajmowała uczelniana biblioteka.

W latach 1948–1970 uniwersytet uzyskał zupełnie nową lokalizację i nowy kompleks budynków. Przeniesiony został na Wzgórza Worobiowe, gdzie zbudowano (na powierzchni ponad 320 ha) 30 głównych budynków i 20 budynków pomocniczych. Założono też park i ogród botaniczny oraz wybudowano obiekty sportowe i obserwatorium astronomiczne. Główny gmach, który szybko stał się jednym z architektonicznych symboli Moskwy, zbudowano według projektu Lwa Rudniewa w latach 1949–1953.

Uniwersytet Moskiewski liczy 21 wydziałów, ponad 200 katedr, 360 laboratoriów, 163 gabinety studyjne oraz 8 instytutów naukowych i badawczych. Prowadzi studia licencjackie, magisterskie, podyplomowe, doktoranckie, a także studia w trybie korespondencyjnym, zaocznym i wieczorowym.

W 2008 pracowało na uniwersytecie 9000 nauczycieli akademickich i kształciło się 38 000 studentów.

 Z tym tematem związana jest kategoria: Rektorzy Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M.W. Łomonosowa.

1. Wiaczesław Wołgin (1921–1925)
2. Andriej Wyszynski (1925–1928)
3. Aleksandr Niesmiejanow (1948–1951)
4. Iwan Pietrowski (1951–1973)
5. Anatolij Łogunow (1977–1992)
6. Wiktor Sadowniczij (od 1992)

 Z tym tematem związane są kategorie: Absolwenci i studenci Cesarskiego Uniwersytetu Moskiewskiego, Absolwenci Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M.W. Łomonosowa, Wykładowcy Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M.W. Łomonosowa.

W Niemczech działa Deutsche Assoziation der Absolventen und Freunde der Moskauer Lomonossow-Universität (DAMU)^[18], które wydaje zeszyty Lomonossow^[19].

• Witryna internetowa Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. M.W. Łomonosowa (ang. • ros.)