Narcyz biały

Narcyz biały
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	amarylkowate
Rodzaj	narcyz
Gatunek	narcyz biały
	Nazwa systematyczna
	Narcissus poeticus L.; Sp. Pl.: 289 (1753)
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Narcyz biały^[5] (Narcissus poeticus L.) – gatunek rośliny należący do rodziny amarylkowatych. Występuje w naturze w południowo-zachodniej Europie – od południowo-środkowej Francji, po środkową Hiszpanię, przez południowe stoki Alp po południowe Włochy i północno-zachodnią część Grecji^[5]^[6]. Uprawiany jako roślina ozdobna (w gruncie i doniczkach), przy czym dziczeje z upraw^[5] i w wielu miejscach, także na północ od zasięgu naturalnego, już jest zadomowiony^[7]; w Polsce rośnie miejscami zdziczały w parkach i na cmentarzach^[5]. Gatunek jest wykorzystywany w przemyśle perfumeryjnym. Roślina trująca^[6].

Morfologia

Gatunek zmienny, zwłaszcza pod względem kształtu listków okwiatu, budowy przykoronka i pręcikowia^[6].

Pokrój: Geofit z cebulą o długości do 4 cm. W wyniku powstawania wegetatywnych cebul potomnych zwykle rośnie w kępach^[5]. Osiąga do 40–50 cm wysokości^[6].
Liście: Odziomkowe, zwykle cztery, szarozielone, płaskie, o szerokości od 5 do 9 mm^[5] lub do 13 mm^[6].
Kwiaty: Wyrastają zwykle pojedynczo na spłaszczonym głąbiku, na szypułce długości od 1 do 4 cm u nasady z błoniastą podsadką o długości od 3 do 5 cm. Listki okwiatu mają od 1,5 do 3 cm długości i są białe do jasnokremowych. Mają kształt lancetowatoklinowaty do jajowatookrągłego, często zachodzą na siebie. Przykoronek żółty z czerwonym brzegiem jest deskowaty lub cylindryczny, o średnicy od 8 do 14 mm i wysokości do 3 mm. Pręciki w dwóch nierównych okółkach po trzy^[6].
Owoce: Torebki^[7].
Gatunki podobne: Narcyz późny N. serotinus o podobnym wyglądzie (ale m.in. liście pojedyncze lub dwa, walcowate) kwitnie od września do listopada^[7].

Biologia i ekologia

Gatunek kwitnie od kwietnia do maja^[6], ewentualnie do czerwca^[7]. Rośnie w naturze na wilgotnych łąkach, w górach po piętro subalpejskie^[6].

Roślina jest trująca z powodu zawartego w cebuli alkaloidu – narcypoetyny^[5].

Zastosowanie

Ze względu na swoje efektowne kwiaty i wczesną porę kwitnienia gatunek uprawiany jest w gruncie i pojemnikach jako roślina ozdobna^[5]. Stosowany jest także w przemyśle perfumeryjnym^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-06] (ang.).
↑ Narcissus poeticus L.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-03-06].
↑ Narcissus poeticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 551. ISBN 83-214-1305-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Beata Grabowska, Tomasz Kubala. Encyklopedia bylin, tom II. Poznań, Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 613, 2012.
↑ ^a ^b ^c ^d Andreas Bartels: Rośliny śródziemnomorskie. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2003, s. 251. ISBN 978-83-7073-683-5.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-06] (ang.).

[tpl-3] Narcissus poeticus L.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-03-06].

[iucn-4] Narcissus poeticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[slownik-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 551. ISBN 83-214-1305-6.

[grabowska-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Beata Grabowska, Tomasz Kubala. Encyklopedia bylin, tom II. Poznań, Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 613, 2012.

[bartels-7] Andreas Bartels: Rośliny śródziemnomorskie. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2003, s. 251. ISBN 978-83-7073-683-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]