Niedosłuch (łac. hypoacusis) – zaburzenie funkcjonowania ucha polegające na nieprawidłowym przewodzeniu lub odbiorze dźwięków. Częstość występowania niedosłuchu rośnie z wiekiem[1]:
- u noworodków występuje on w 2–3%
- do 18. roku życia – 5%
- 19–44. rok życia – 4,5–5%
- 45–64. rok życia – 14%
- 65–74. rok życia – 23%
- powyżej 75 lat – 35%.
Niedosłuch może występować jako izolowany objaw, lub mogą mu towarzyszyć inne objawy otologiczne, np. szumy uszne lub zawroty głowy oraz pozaotologiczne tworzące określone jednostki chorobowe.
Typy niedosłuchów
[edytuj | edytuj kod]- niedosłuch przewodzeniowy (łac. hypoacusis conductiva) – dotyczy on zaburzenia występującego w części przewodzącej dźwięk: przewód słuchowy zewnętrzny lub ucho środkowe
- niedosłuch odbiorczy (łac. hypoacusis perceptiva) – dotyczy patologii występującej w części odbierającej dźwięk: narząd Cortiego, zwój spiralny lub nerw ślimakowy.
- ślimakowy – dotyczy zaburzenia występującego w narządzie Cortiego
- pozaślimakowy – związany jest z uszkodzeniem w I neuronie drogi słuchowej (nerw ślimakowy)
- ośrodkowy – obejmuje zaburzenia słuchu zlokalizowane powyżej jąder ślimakowych (począwszy od II neuronu drogi słuchowej), aż do kory słuchowej
- niedosłuch mieszany (łac. hypoacusis mixta) – współwystępowanie obu rodzajów niedosłuchu w jednym narządzie słuchu.
Rodzaje niedosłuchów
[edytuj | edytuj kod]- ze względu na lokalizację uszkodzenia
- niedosłuch typu obwodowego (uszkodzony narząd słuchu):
- przewodzeniowy – uszkodzenie ucha zewnętrznego lub środkowego (do 60 dB ubytku)
- odbiorczy – uszkodzenie ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego (powyżej 60 dB ubytku)
- mieszany – przewodzeniowo-odbiorczy
- niedosłuch typu centralnego (uszkodzone ośrodki w mózgu)
- niedosłuch typu obwodowego (uszkodzony narząd słuchu):
- ze względu na czas wystąpienia wady słuchu
- prelingwalny – powstały przed opanowaniem języka (do ok. 3. roku życia)
- perylingwalny (interlingwalny) – powstały w czasie gdy dziecko zna już podstawy języka, ale nie opanowało jeszcze systemu gramatycznego (ok. 3-5. roku życia)
- postlingwalny – powstały po opanowaniu przez dziecko języka (ok. 5-7. roku życia i później).
- ze względu na etiologię
- wrodzony – powstały na skutek predyspozycji genetycznych (jedną z najczęstszych przyczyn genetycznych jest mutacja w genie GJB2)[2], chorób matki podczas ciąży, stosowania środków farmakologicznych podczas ciąży, konfliktu serologicznego, promieniowania rentgenowskiego,
- nabyty – powstały po urodzeniu na skutek chorób, urazów mechanicznych w obrębie głowy, urazów akustycznych, środków farmakologicznych,
- ze względu na głębokość – klasyfikacja BIAP (Międzynarodowego Biura Audiofonologii), uwzględniająca średnią arytmetyczną wartości progowych wyznaczonych przez krzywą audiometryczną dla częstotliwości klasycznych dla dźwięków mowy w rozmowie (przyjęte przez WHO tj. 500, 1000, 2000 Hz lub 4000 Hz, jeżeli przy tej częstotliwości próg wrażliwości odbieranych dźwięków jest niższy niż przy częstotliwości 2000 Hz)
- lekki – 20 – 40 dB
- umiarkowany – 40 – 70 dB
- znaczny – 70 – 90 dB
- głęboki – powyżej 90 dB obejmuje trzy grupy, wyznaczane na podstawie drugiej średniej, dodatkowo bierze się pod uwagę wartość progową dla częstotliwości 250 Hz (grupa złota – ubytek mniejszy równy 90 dB, grupa srebrna – ubytek między 90 a 100 dB, grupa brązowa – ubytek wrażliwości słuchowej powyżej 100 dB)
Przyczyny niedosłuchu
[edytuj | edytuj kod]Najczęstsze przyczyny wywołujące niedosłuch typu przewodzeniowego na poziomie przewodu słuchowego zewnętrznego to:
- woskowina
- ciało obce w przewodzie słuchowym zewnętrznym
- wady wrodzone i inne zniekształcenia (np. zwężenia) przewodu słuchowego zewnętrznego
- nowotwory łagodne i złośliwe przewodu słuchowego zewnętrznego
Przyczyny niedosłuchu przewodzeniowego na poziomie ucha środkowego:
- zapalenie ucha środkowego: ostre, przewlekłe, wysiękowe
- otoskleroza
- urazy ucha środkowego: np. perforacja błony bębenkowej
- nowotwory łagodne i złośliwe ucha środkowego
- zaburzenia drożności trąbki słuchowej
- wady rozwojowe ucha środkowego
- nowotwory nosogardła
- osteogenesis imperfecta
- ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń
- choroba Pageta
Przyczyny niedosłuchu pochodzenia ślimakowego
- wady wrodzone ślimaka
- zapalenie ucha wewnętrznego
- uraz akustyczny
- leki ototoksyczne
- zaburzenia ukrwienia ucha wewnętrznego:
- infekcje wirusowe[3]:
- mogące doprowadzić do niedosłuchu wrodzonego:
- mogące prowadzić do niedosłuchu zarówno wrodzonego, jak i nabytego:
- zakażenie HIV
- opryszczka
- mogące spowodować niedosłuch nabyty:
- świnka
- odra
- zakażenie VSV (zespół Ramsaya Hunta)
- gorączka Zachodniego Nilu
- choroba Ménière’a
- postać ślimakowa otosklerozy
- złamanie kości skroniowej
- uraz ciśnieniowy
- choroby o podłożu metabolicznym
- niedosłuch starczy
- uszkodzenie ucha wewnętrznego po radioterapii
- zatrucie substancjami chemicznymi
- tlenek węgla
- metale ciężkie
- rozpuszczalniki organiczne
- pestycydy
- choroby o podłożu autoimmunologicznym:
Przyczyny niedosłuchu odbiorczego pozaślimakowego
- guzy kąta mostowo-móżdżkowego
- guzy kości skroniowej
- neuropatia słuchowa
- guzy mózgu
- choroby naczyniowe mózgu
- stwardnienie rozsiane
Charakterystyka niedosłuchu przewodzeniowego
[edytuj | edytuj kod]Niedosłuch przewodzeniowy u chorego najczęściej objawia się gorszym słyszeniem w zakresie dźwięków niskich. Chory także lepiej rozumie mowę w hałasie (w otosklerozie) i nie skarży się na pogorszenie słuchu podczas rozmowy przez telefon – (wykorzystanie przewodnictwa kostnego). Chory nie mówi podniesionym głosem ponieważ ma zachowaną kontrolę własnego głosu.
Próby stroikowe:
- próba Webera – lateralizacja w stronę ucha chorego lub gorszego (w przypadku obustronnego niedosłuchu przewodzeniowego)
- próba Rinnego – ujemna
- próba Schwabacha – przewodnictwo przedłużone
W audiometrii tonalnej – krzywa kostna w normie, krzywa powietrzna obniżona (zwykle w zakresie niskich częstotliwości). Próba wyrównania głośności jest ujemna.
Charakterystyka niedosłuchu odbiorczego
[edytuj | edytuj kod]Chorzy z niedosłuchem odbiorczym najczęściej gorzej słyszą dźwięki wysokie – chory lepiej słyszy pukanie do drzwi niż dźwięk dzwonka. Oprócz niedosłuchu mogą zgłaszać szumy uszne, uczucie „pełności” w uchu. Mowa jest znacznie gorzej słyszalna w hałasie i przy innych źródłach dźwięku. Chory często ma problem ze zrozumieniem mowy („słyszę, ale nie rozumiem”).
Próby stroikowe:
- próba Webera – lateralizacja w stronę ucha zdrowego lub lepiej słyszącego (w przypadku niedosłuchu odbiorczego obustronnego)
- próba Rinnego – dodatnia (zwykle skrócona)
- próba Schwabacha – przewodnictwo skrócone
W audiometrii tonalnej – krzywa kostna obniżona wraz z krzywą powietrzną (pokrywają się). Największy spadek w zakresie wysokich częstotliwości. Próba wyrównania głośności jest dodatnia tylko w przypadku niedosłuchu odbiorczego pochodzenia ślimakowego.
Leczenie niedosłuchów
[edytuj | edytuj kod]Leczenie niedosłuchów jest najczęściej przyczynowe i wynika ze schorzenia wywołującego niedosłuch. W przypadku niedosłuchu przewodzeniowego najczęściej jest to leczenie operacyjne lub inne zabiegowe. Niedosłuchy odbiorcze są leczone poprzez stosowanie protez słuchu aparat słuchowy lub implant ślimakowy, a także farmakologicznie: leki poprawiające krążenie krwi w ślimaku, leki rozszerzające naczynia – w przypadku nagłych głuchot. Wyjątkiem są guzy kąta mostowo-móżdżkowego, które są leczone operacyjnie.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Otorynolaryngologia praktyczna. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Tom I. Red. G. Janczewski. wyd. Via Medica. Gdańsk 2005.
- ↑ Pawan Kumar Singh i inni, Identification of a novel homozygous mutation in transmembrane channel like 1 (TMC1) gene, one of the second-tier hearing loss genes after GJB2 in India, „The Indian Journal of Medical Research”, 145 (4), 2017, s. 492–497, DOI: 10.4103/ijmr.IJMR_397_15, ISSN 0971-5916, PMID: 28862181 [dostęp 2017-09-05] .
- ↑ Brandon E. Cohen , Anne Durstenfeld , Pamela C. Roehm , Viral Causes of Hearing Loss: A Review for Hearing Health Professionals, „Trends in Hearing”, 18, 2014, DOI: 10.1177/2331216514541361, ISSN 2331-2165, PMID: 25080364, PMCID: PMC4222184 [dostęp 2017-09-05] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Audiologia kliniczna. red. M. Śliwińska-Kowalska. wyd. Mediton, Łódź 2005. ISBN 83-913433-8-3.