Zobacz też: inne jednostki pływające o tej nazwie.

ORP Kaszub

ORP „Kaszub” (zdjęcie z roku 2011)
Klasa	korweta
Typ	Kaszub
Projekt	620
Historia
Stocznia	Stocznia Północna, Gdańsk
Położenie stępki	9 czerwca 1984
Wodowanie	11 maja 1985
Marynarka Wojenna
Wejście do służby	15 marca 1987
Los okrętu	w służbie
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	1051 t standardowa 1183 t pełna
Długość	82,34 m
Szerokość	10 m
Zanurzenie	4,5 m
Napęd
4 silniki wysokoprężne o mocy łącznej 17 400 KM, 2 śruby
Prędkość	26 węzłów
Zasięg	3500 Mm przy 14 w.
Uzbrojenie
1 armata uniwersalna 76,2 mm AK-176M 1 armata plot. 35 mm Tryton (obecnie zdemontowana) 2 działka plot. 23 mm ZU-23-2M (2 × II) 2 wrbg RBU-6000 (2 × XII)
Wyrzutnie torpedowe	4 wt pop 533 mm (2 × II)
Załoga	80
Multimedia w Wikimedia Commons

ORP Kaszub (240) – współczesna polska korweta zwalczania okrętów podwodnych^[1], pierwotnie określana jako dozorowiec^[2]. Jedyny okręt projektu 620 (typu Kaszub), trzeci okręt Polskiej Marynarki Wojennej noszący tę nazwę. Pierwszy zbudowany w Polsce oceaniczny okręt wojenny^[3]. Budowę rozpoczęto w 1983 roku, a do służby wszedł 15 marca 1987 roku. Okręt należał do 9. Flotylli Obrony Wybrzeża w Helu i tylko w latach 1989–1990 pływał wypożyczony w Kaszubskim Dywizjonie Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza MW RP w Gdańsku-Westerplatte. Od 2011 roku włączony jest do Dywizjonu Okrętów Bojowych w Gdyni Oksywiu.

Prace koncepcyjne nad nowymi okrętami zwalczania okrętów podwodnych dla Marynarki Wojennej (małymi fregatami), o większych możliwościach, niż posiadane ścigacze okrętów podwodnych, rozpoczęto jeszcze w latach 60. XX wieku w biurze CBKO-2 w Gdańsku (niezrealizowane projekty 610, 611, 618, 619)^[2]. Projekt 618, o przewidywanym napędzie silnikami wysokoprężnymi i turbinami gazowymi oraz uzbrojeniu głównym w cztery armaty 76 mm, został zatwierdzony przez dowództwo marynarki do dalszych prac, lecz zostały one wstrzymane w 1972 roku^[4]. W 1971 roku rozpoczęto również prace koncepcyjne nad takim okrętem w Ośrodku Badawczym Marynarki Wojennej, pod oznaczeniem projektu 618M^[4]. Miała to być jednostka o dużej dzielności morskiej i wyporności około 900 ton. Dalsze prace studyjne doprowadziły w 1972 roku do zmiany oznaczenia na projekt 620, rozpatrywany w kilku wariantach o różnej wielkości i napędzie^[4]. Prace nad nim Marynarka Wojenna przekazała następnie do Pionu Okrętów Centrum Techniki Okrętowej (PO CTO). Projekt koncepcyjny został ukończony tam w 1973 roku pod kierunkiem inż. Wojciecha Wszędybyła, który pozostał głównym projektantem przyszłego „Kaszuba”^[4]. Wyporność pełna okrętu wzrosła do 1060 ton; uzbrojenie miała stanowić m.in. podwójna armata 57 mm AK-725 (zamieniona później na nowocześniejszą AK-176M na dziobie) i wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Osa-M^[4].

Mimo opracowania i zaakceptowania w 1975 roku przez marynarkę projektu wstępnego, prace szły powoli i były wstrzymywane, a projekt podlegał dalszym zmianom, co spowodowane było głównie opóźnionym dostarczaniem lub brakiem dostarczenia z ZSRR dokumentacji nowoczesnego wyposażenia przewidzianego do zainstalowania^[4]. Prowadzono w tym czasie też badania na modelach w celu wyboru kształtu kadłuba o jak najlepszych własnościach morskich^[4]. Polska nie była w stanie samodzielnie opracować potrzebnego wyposażenia i uzbrojenia, a brak jego dokumentacji hamował prace projektowe^[5]. Projekt techniczny powstał w biurze konstrukcyjnym Stoczni Północnej dopiero w 1979 roku, lecz dokumentację roboczą ukończono ostatecznie w kwietniu 1984 roku^[4]. Opóźnienia wynikały zarówno z opornej współpracy ze strony radzieckiej, przy chęci zainstalowania znacznej ilości nowoczesnego i niestosowanego wcześniej w Polsce wyposażenia, jak i kryzysu gospodarczego w Polsce^[4]. Należy zaznaczyć, że według ustaleń podjętych w ramach Układu Warszawskiego, projektowaniem jednostek przeciwpodwodnych oprócz ZSRR miała zajmować się jedynie Niemiecka Republika Demokratyczna^[5]. W konsekwencji, proces, który doprowadził ostatecznie do powstania jedynej polskiej korwety ZOP, był wyjątkowo długotrwały i utrudniony i wiązał się z nieproporcjonalnym wysiłkiem projektowym wielu instytucji^[2]. W tym czasie ZSRR budował liczne serie korwet projektu 1124, NRD – korwety projektu 133, a Rumunia – typu Tetal. W końcu, w 1981 roku Marynarka Wojenna zamówiła w Stoczni Północnej budowę doświadczalnego okrętu projektu 620^[4]. W toku budowy okręt otrzymał tymczasowe oznaczenie w kodzie NATO: BAL-COM 6 (BALtic-COMbat), według wzoru dla nowo zidentyfikowanych okrętów krajów bloku wschodniego budowanych na Bałtyku^[6]. Spotyka się informacje, że jako okręt doświadczalny, w odróżnieniu od planowanych jednostek seryjnych, „Kaszub” nosił oznaczenie projektu 620D^[7].

Budowę prototypowego dozorowca rozpoczęto w Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte w Gdańsku w listopadzie 1983 roku^[6]. Oficjalne położenie stępki nastąpiło 9 czerwca 1984 roku, a do oficjalnego wodowania przystąpiono 29 grudnia tego samego roku, w obecności m.in. Dowódcy MW adm. Ludwika Janczyszyna^[8][a]. W trakcie wodowania z bocznej pochylni rufa zsunęła się na wodę, natomiast dziób zatrzymał się końcowym odcinkiem na pochylni^[6]. Kadłub zszedł na wodę dopiero po kilkunastu godzinach przy pomocy holownika, bez odkształceń i większych uszkodzeń^[9]. Odholowano go następnie do Gdańskiej Stoczni Remontowej, gdzie w doku dokonano przeglądu i naprawy przebicia zbiornika dziobowego^[10]. Nie chcąc nadawać rozgłosu nieudanemu wodowaniu, za oficjalne wodowanie uznano 11 maja 1985 roku, po tym, jak okręt został wprowadzony do Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni w celu montażu opływki sonaru pod kadłubem przy użyciu podnośnika^[8]. Po dalszych pracach wyposażeniowych w Stoczni Północnej, próby zdawczo-odbiorcze zakończono 18 grudnia 1986 roku^[10].

Planowano pierwotnie wybudować większą serię okrętów i już w 1974 roku podpisano wstępną umowę na budowę czterech^[4]. Zamiary te jednak nie weszły w sferę realizacji, chociaż plany rozwoju marynarki z 1983 roku zakładały budowę do 1990 roku czterech jednostek, których przewidywana cena wynosiła 1,4 miliarda zł^[b]. Plan z 1988 roku zakładał jeszcze budowę jednego okrętu projektu 620-II do 1990 roku i łącznie aż 6 do 2001 roku^[11]. Brak funduszy oraz brak wypracowania założeń na następne okręty, zwłaszcza dotyczących perspektywicznych systemów uzbrojenia, spowodował jednak rezygnację z budowy dalszych jednostek^[10].

ORP „Kaszub” ma gładkopokładowy kadłub z lekkim wzniosem dziobu; na śródokręciu burty przechodzą gładko w ściany nadbudówki aż do wysokości skrzydeł mostka. Wyporność standardowa jednostki wynosi 1051 t, a pełna – 1183 t, długość kadłuba 82,34 m i szerokość 10 m^[2]. Zanurzenie średnie wynosi 2,9 m, a maksymalne z opływką sonaru – 4,9 m^[2]. Architektura nadbudówki ma powodować osłabienie w pewnym stopniu odbicia radarowego^[10]. Kadłub ze wzdłużnym układem wiązań, podzielony grodziami na przedziały wodoszczelne, wykonany jest w części ze stali podwyższonej wytrzymałości. Średnia grubość blach burt wynosi 6 mm^[10]. Nadbudówka wykonana jest ze stopu aluminium. Własności morskie okrętu oceniane są jako bardzo dobre^[10]. Może on pływać w pokruszonym lodzie^[10].

Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowi radziecka uniwersalna armata automatyczna kalibru 76 mm AK-176M w wieży na pokładzie dziobowym, z zapasem amunicji 254 naboje, zamontowana we wrześniu 1992 roku^[2]. Ujemną cechą jest jednak brak wyposażenia okrętu w używany standardowo w połączeniu z tą armatą radar artyleryjski kierowania ogniem MR-123^[3].

Bezpośrednio po wejściu do służby jedyne uzbrojenie artyleryjskie stanowiły trzy stanowiska podwójnie sprzężonych działek przeciwlotniczych kalibru 23 mm polskiej konstrukcji ZU-23-2M Wróbel^[12]. Dwa z nich umieszczono na pokładzie nadbudówki, za nadbudówką dziobową, rozsunięte na burty, a trzecie na końcu pokładu nadbudówki na rufie, na miejscu pierwotnie przewidzianym dla wyrzutni rakiet przeciwlotniczych. Stanowiska nie dysponowały możliwością ostrzału bezpośrednio w kierunku dziobu. Pierwotnie planowano uzbrojenie okrętu w radziecką wyrzutnię rakiet przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Osa-M, która zapewniłaby pewne możliwości obrony przeciwlotniczej zespołów okrętów^[12]. Wyrzutni tej jednak nie otrzymano z ZSRR. Okręt otrzymał tylko dwie poczwórne wyrzutnie Fasta-4M dla rakiet obrony bezpośredniej Strzała-2M (zapas 16 rakiet), umieszczone na burtach na końcu pokładu nadbudówki dziobowej^[10]. Rakiety te jednak były już przestarzałe i o małych możliwościach – skuteczne praktycznie jedynie do celów oddalających się, do odległości 4,2 km^[13]. Łącznie z działkami 23 mm zapewniają jedynie ograniczone możliwości samoobrony okrętu^[12]. Uzbrojenie artyleryjskie uzupełniały dwie armaty salutacyjne kalibru 45 mm (zdjęte w 2000 roku)^[14]. W pierwszej dekadzie XXI wieku zamontowano natomiast przy wyrzutniach RBU-6000 dwie podstawy słupkowe dla karabinów maszynowych 12,7 mm WKM-B, z łącznym zapasem 2000 nabojów^[15].

W kwietniu 2016 roku zamontowano na „Kaszubie” polski prototypowy nowoczesny zestaw artyleryjski Tryton, składający się z armaty automatycznej kalibru 35 mm Oerlikon KDA w bezobsługowej wieży na miejscu rufowej armaty 23 mm ZU-23-2M Wróbel, zintegrowanej głowicy śledzącej ZGS-158M umieszczonej za nadbudówką, konsoli kierowania ogniem w stanowisku dowodzenia oraz rezerwowej optycznej kolumienki celowniczej, w celu przeprowadzenia testów zestawu na okręcie^[16][17][18]. Zintegrowana głowica śledząca obejmuje dalmierz laserowy, kamerę telewizyjną i kamerę termalną^[19]. Armata ma dwa układy zasilania w amunicję po 100 nabojów^[19]. Armata może zwalczać cele na odległości co najmniej 4 km, kamery mogą śledzić cele na odległość przynajmniej 7,5 km^[19]. Armata ta została jednak zdemontowana podczas remontu w 2022 roku^[20].

Zasadnicze uzbrojenie okrętu służy do zwalczania okrętów podwodnych. Uzbrojony jest w tym celu w cztery wyrzutnie torpedowe kalibru 533,4 mm dla radzieckich elektrycznych samonaprowadzających się torped przeciwpodwodnych SET-53M^[21]. Wyrzutnie torpedowe zgrupowane są w dwóch dwuwyrzutniowych aparatach DTA-53-620, rozmieszczonych na burtach za śródokręciem. W położeniu marszowym ustawione są równolegle do burt, w położeniu do strzału są odchylone o 25°^[22]. Drugim rodzajem uzbrojenia przeciwpodwodnego są dwie dwunastoprowadnicowe wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych RBU-6000 umieszczone na piętrze nadbudówki, przed mostkiem. Przeładowywane są automatycznie, w podpokładowych magazynach przechowywane jest 96 bomb bojowych i 2 szkolne. System podawania pocisków opracowany został w Polsce^[10].

Okręt miał dwa tory minowe na rufie, na których można przenosić łącznie 8 min morskich wz. 08/39 lub 6 min AGSB lub 20 min JaM lub 4 boje hydroakustyczne MG-409M albo zainstalować dwie zrzutnie dla łącznie 12 klasycznych bomb głębinowych B-1^[23]. Tory minowe zdemontowano podczas modernizacji w 2000 roku, instalując na rufie stanowisko do zaopatrywania okrętu na morzu (RAS)^[23]. Pozostawiono przy tym dwie zamontowane zrzutnie dla 12 bomb głębinowych B-1^[23].

Napęd stanowią cztery silniki wysokoprężne Sulzer-Cegielski 16AS-V25/30 w układzie V16 o maksymalnej mocy ciągłej po 4350 KM (3200 kW) każdy przy 1000 obr./min^[21]. Silniki napędzają dwie śruby nastawne – każda para silników napędza poprzez przekładnię redukcyjno-zbiorczą i wał napędowy jedną śrubę^[21]. Siłownia umieszczona jest w dwóch przedziałach, po dwa silniki^[10]. Okręt może być napędzany przez dowolną liczbę silników (układ CODAD); przy dwóch silnikach maksymalna prędkość wynosi ponad 20 węzłów, a przy czterech silnikach – 26 węzłów^[10]. Na próbach uzyskano prędkość ok. 27 węzłów^[10].

Zasięg wynosi 3500 Mm przy prędkości 14 węzłów, 2500 Mm przy 18 węzłach i 900 Mm przy 26 węzłach^[21]. Autonomiczność wynosi 10 dób^[21]. Okręt przenosi zapas paliwa 122 tony, oleju 7 t, wody 25 t, prowiantu 2,6 t^[21].

• stacja radiolokacyjna obserwacji okrężnej i wykrywania celów MR-302 (ozn. NATO: Strut Curve) o zasięgu 80 km^[12] (zdemontowana w 2022 roku)^[20];
• radar nawigacyjny SRN-7453 Nogat;
• radar nawigacyjny SRN-441XT (od przełomu 1992/1993)^[12];
• stacja hydrolokacyjna podkadłubowa MG-322T^[2];
• stacja hydrolokacyjna holowana o zmiennej głębokości MG-329M^[2];
• stacja hydroakustyczna MG-409K współpracująca z bojami hydroakustycznymi;
• 4 boje hydroakustyczne MG-409M (mogą być przenoszone na torach minowych zamiast innego uzbrojenia)^[2];
• system zakłóceń pasywnych z czterema wyrzutniami celów pozornych PK-16 (zdemontowany w 1992/93)^[24]
• system zakłóceń pasywnych Jastrząb, z 10-prowadnicową wyrzutnią celów pozornych dalekiego zasięgu i dziewięcioma 6-prowadnicowymi wyrzutniami bliskiego zasięgu (system doświadczalny, zamontowany w 1992/1993, okazał się nieudany i został zdemontowany przed 2012)^[24];
• interrogator systemu „swój-obcy" (IFF) standardu Mark XII (zdemontowany w 2022 roku)^[20].

Banderę na okręcie podniesiono 15 marca 1987 roku, nadając mu nazwę ORP „Kaszub” oraz numer burtowy 240 (wskazujący przez ostatnią cyfrę 0 na jednostkę doświadczalną)^[10]. Z uwagi na doświadczalny charakter, fakt wejścia do służby okrętu nie został nagłośniony^[10], chociaż czasowo stał się on wówczas największym bojowym okrętem nawodnym Marynarki Wojennej, nie licząc okrętów desantowych^[c]. Dozorowiec włączono do 9. Flotylli Obrony Wybrzeża w Helu, gdzie przechodził cykl badań eksploatacyjnych, pozwalających na opracowanie wniosków dla przyszłych jednostek seryjnych^[10]. Początkowo okręt nie posiadał dziobowej armaty 76 mm i nigdy nie otrzymał planowanej wyrzutni pocisków przeciwlotniczych Osa-M, na miejscu której zamontowano trzecią, rufową armatę przeciwlotniczą 23 mm^[6]. Problemem były także wyrzutnie torpedowe – na początku zainstalowano wyrzutnie otrzymane z ZSRR, po czym zostały zdemontowane i sprzedane do NRD (dla korwet projektu 133.1M), a dopiero później zainstalowano nowe, wyprodukowane na licencji radzieckiej w Centrum Techniki Morskiej^[10]. Okręt mało przebywał w morzu, co wraz z brakami w wyposażeniu odbijało się na szkoleniu załogi i jego wartości bojowej^[10].

W lipcu 1989 roku „Kaszub” został wypożyczony do Kaszubskiego Dywizjonu Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza MW RP w Gdańsku-Westerplatte. Tam okręt był intensywnie eksploatowany, co przyczyniło się do dotarcia mechanizmów i wyszkolenia załogi^[10]. Służbę w Dywizjonie zakończył 1 stycznia 1991 roku i powrócił do 9. FOW; od tej pory datuje się jego normalna służba jako okrętu bojowego^[10]. Wszedł w skład 11. Dywizjonu Ścigaczy 9. FOW^[25]. We wrześniu 1992 roku zamontowano na nim dziobową armatę 76,2 mm AK-176M^[2]. W okresie od 7 do 10 kwietnia ORP „Kaszub” udał się wraz z ORP „Warszawa” i ORP „Rolnik” w swoją pierwszą wizytę zagraniczną, odwiedzając Kilonię. W 1993 roku na jednostce zamontowano drugi radar nawigacyjny oraz wymieniono okrętowy system zakłóceń pasywnych z radzieckiego z wyrzutniami celów pozornych PK-16 na polski doświadczalny Jastrząb, który okazał się jednak nieudany^[12]. W latach 90. wraz ze stopniowym ograniczaniem wykorzystania okrętu flagowego Marynarki ORP „Warszawa”, „Kaszub” nieoficjalnie przejmował rolę okrętu flagowego^[26]. Korweta reprezentowała PMW w obchodach rocznicy zwycięstwa w bitwie o Atlantyk w Londynie^[10]. W czerwcu następnego roku okręt wraz z ORP „Lech” wziął udział w międzynarodowych ćwiczeniach BALTOPS '94. Stał się pierwszym polskim okrętem, który uczestniczył w ćwiczeniach z okrętami NATO^[27]. W 1995 roku uzyskał miano najlepszego okrętu MW^[1].

W 1996 roku ORP „Kaszub” rozpoczął intensywne szkolenia z zespołami okrętów innych państw. 23-24 maja brał udział wraz z ORP „Dzik” w polsko-francuskich ćwiczeniach zwalczania okrętów podwodnych, a 13 września przeprowadził te same manewry z holenderską fregatą „Jan Van Brakel”. Zapoczątkowało to coroczne systematyczne ćwiczenia „Kaszuba” z marynarką francuską i innych państw NATO na Bałtyku, Morzu Północnym i Atlantyku z cyklu PASSEX^[28]. Od 25 września do 14 października uczestniczył w międzynarodowych ćwiczeniach Partnerstwa dla Pokoju Cooperative Venture '96 (z ORP „Lech”)^[29]. Rok 1997 przebiegł podobnie na ćwiczeniach ZOP na Bałtyku, w połowie kwietnia z lotnictwem holenderskim, a 29-30 kwietnia z francuskim awizem „Drogou” typu A69^[30]. Od 13 do 22 czerwca ORP „Kaszub” uczestniczył w manewrach BALTOPS '97^[31]. W lipcu 1997 roku odwiedził Den Helder i Brest i ćwiczył z okrętami holenderskimi^[32]. W lipcu 1998 roku ponownie odwiedził Brest, Den Helder i Zeebrugge i ćwiczył z okrętami francuskimi^[25]. Dowódcą okrętu był wówczas kpt. mar. Krzysztof Mazurkiewicz^[25]. 21 września 1998 roku okręt otrzymał nagrodę „Buzdygan" za działalność na rzecz Marynarki Wojennej^[1]. W dniach 10–12 maja 1999 roku brał udział w ćwiczeniach ZOP na Bałtyku z dwoma francuskimi korwetami typu A-69, a 23-28 maja 1999 roku w dużych ćwiczeniach Marynarki Wojennej Pirania ′99^[33].

W dniach 5–8 maja 2000 roku ponownie wziął udział w obchodach rocznicy bitwy o Atlantyk w Londonderry; podczas wizyty przekazano mu uroczyście w Newark banderę i proporzec krążownika ORP „Dragon”^[34]. W czerwcu tego roku brał udział w manewrach BALTOPS 2000^[35]. W marcu i kwietniu 2001 roku „Kaszub” brał udział w manewrach siedmiu państw NATO SPONTEX 2001 na Atlantyku^[36], a w marcu 2002 roku w dużych manewrach 14 państw NATO Strong Resolve 2002^[37]. W sierpniu 2002 roku ORP „Kaszub”, oprócz tradycyjnej wizyty i wspólnych ćwiczeń we Francji, reprezentował Marynarkę Wojenną w obchodach Plymouth Navy Days 2002 w Plymouth^[28]. W dniach 25-28 sierpnia 2003 roku reprezentował Polskę na obchodach 300-lecia rosyjskiej Floty Bałtyckiej w Bałtyjsku^[14]. W maju 2004 roku, podczas kolejnych ćwiczeń PASSEX na Bałtyku, eskortował francuski śmigłowcowiec „Jeanne d’Arc”^[38]. 1 lipca 2004 roku, w związku z wycofaniem ostatnich ścigaczy okrętów podwodnych, „Kaszub” wszedł w skład Dywizjonu Zwalczania Okrętów Podwodnych 3. Flotylli Okrętów w Gdyni^[39]. W czerwcu 2004, czerwcu 2005 i czerwcu 2006 roku brał udział w manewrach BALTOPS^[14]. W lutym i marcu 2007 roku „Kaszub” ćwiczył z okrętami duńskimi^[40].

W czerwcu 2010 roku brał udział w kolejnych manewrach BALTOPS^[41].

1 stycznia 2011 roku został włączony do Dywizjonu Okrętów Bojowych w Gdyni Oksywiu, w składzie 3. Flotylli Okrętów^[42].

26 kwietnia 2016 roku zamontowano doświadczalnie na „Kaszubie” w miejsce rufowej armaty 23 mm ZU-23-2M Wróbel zestaw artyleryjski Tryton – armatę 35 mm Oerlikon AM-35 wraz z urządzeniami kierowania ogniem, w celu przeprowadzenia testów na okręcie^[16][17].

W lutym 2021 roku jednostka wraz ze śmigłowcem pokładowym SH-2G oraz fregatą rakietową ORP „Gen. K. Pułaski” brała udział w manewrach, w ramach wydzielonych jednostek Dywizjonu Okrętów Bojowych. Tematem przewodnim ćwiczeń było poszukiwanie, wykrywanie i zwalczanie okrętów podwodnych, zwalczanie celów nawodnych i środków napadu powietrznego oraz ochrona przeciwawaryjna okrętu^[43].

W kwietniu 2021 korweta brała udział manewrach Okrętowej Grupy Zadaniowej, gdzie wraz z Siłami Powietrznymi i Brygadą Lotnictwa Marynarki Wojennej realizował szkolenia z zakresu osłony szlaków żeglugowych, zabezpieczenia transportu, a także uzupełniania zapasów i ratowania życia na morzu. W manewrach, „Kaszub” uczestniczył wraz z fregatą ORP „Gen. K. Pułaski”, okrętem rakietowym ORP „Piorun”, zbiornikowcem ORP „Bałtyk”, korwetą ORP „Ślązak” i okrętem ratowniczym ORP „Zbyszko”^[44].

W sierpniu 2021 korweta uczestniczyła w manewrach 3 Flotylli Okrętów o kryptonimie „Ostrobok ’21”. Wraz z korwetą ORP „Ślązak” okręt wraz z załogą przeprowadził ćwiczenia grup abordażowych stacjonujących na pokładach obu jednostek. W manewrach uczestniczyły także okręty ORP „Gen. K. Pułaski” i ORP „Orkan”^[45].

W trakcie ograniczonego remontu „Kaszuba” w 2022 roku zdemontowano radar MR-302 (który prawdopodobnie od pewnego czasu był niesprawny) wraz interrogatorem systemu „swój-obcy" (IFF) oraz prototypową armatę kalibru 35 mm, przez co znacząco zmniejszyły się możliwości bojowe okrętu^[20].

• ORP Kaszub (1914) – torpedowiec
• ORP Kaszub (1952) – okręt podwodny
• Okręty porównywalnej klasy z tego okresu:
  • Korwety projektu 1124 (ZSRR)
  • Korwety projektu 133 (NRD)
  • Korwety typu Amiral Petre Bărbuneanu i typu Contraamiral Eustațiu Sebastian (Rumunia)
  • Korwety rakietowe typu D’Estienne d’Orves (Francja)

• Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej. 6. ISBN 83-86776-08-0.
• Robert Rochowicz. Ostatnia dekada Marynarki Wojennej PRL. „Morze”. Nr 1/2018. IV (28), styczeń 2018. Warszawa. ISSN 2543-5469. 
• Jarosław Ciślak. Dozorowiec ORP Kaszub. Ćwierć wieku pod „biało-czerwoną”. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 4/2012. XVII (122), 2012. Warszawa. ISSN 1426-529X. 

• ORP „Kaszub” na archiwalnej stronie internetowej polskiej Marynarki Wojennej. mw.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-11)].