Data i miejsce urodzenia |
12 czerwca 1851 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
22 sierpnia 1940 |
Zawód, zajęcie |
fizyk, wynalazca, pisarz |
Sir Oliver Joseph Lodge (ur. 12 czerwca 1851 w Penkhull, zm. 22 sierpnia 1940 w Lake[1]) – brytyjski fizyk, wynalazca i pisarz. Jeden z pionierów radia, autor kilku patentów kluczowych dla rozwoju telegrafii bez drutu. Pomysłodawca idei skrócenia Lorentza.
Życie i działalność
[edytuj | edytuj kod]Młodość
[edytuj | edytuj kod]Był najstarszym z ośmiu synów w rodzinie kupca Olivera Lodge’a (1826–1884) i Grace Heath (1826–1879). Obydwaj dziadkowie Lodge’a byli nauczycielami i duchownymi, a w jego bardzo licznej rodzinie znajdowali się poważani przedstawiciele nauk, m.in. historycy Sir Richard Lodge i Eleanor Constance Lodge, matematycy Percy Heawood i Alfred Lodge, kartograf Edward Heawood. Po ukończeniu szkoły w wieku lat 14 rozpoczął pracę w przedsiębiorstwie ojca. Pracując nie zaniedbał swojego wykształcenia: brał udział w wykładach w Royal Institution w Londynie oraz w lokalnym Wedgwood Institute.
Kariera akademicka
[edytuj | edytuj kod]W wieku 22 lat opuścił przedsiębiorstwo ojca i rozpoczął studia na Kolegium Uniwersyteckim w Londynie. Natychmiast też został zatrudniony przez jednego z profesorów fizyki (Careya Fostera) jako asystent. W 1875 ukończył studia, a w 1877 otrzymał stopień doktora. Tu rozpoczął swoje prace naukowe. Pierwsza z nich, zaprezentowana w 1875 przed Physical Society dotyczyła rozkładu pola elektrycznego, następnie Lodge zajmował się przewodnictwem cieplnym, elektrycznym i termoelektrycznością.
W 1881 został profesorem matematyki i fizyki na University College w Liverpoolu. Tutaj przeprowadził większość swoich prac doświadczalnych, w tym prace dotyczące fal elektromagnetycznych.
W 1900 został pierwszym rektorem nowo założonego Uniwersytetu w Birmingham. Położył duże zasługi dla jego rozwoju.
Życie rodzinne
[edytuj | edytuj kod]W 1877 ożenił się z Mary Fanny Alexander Marshall Newcastle-under-Lyme w 1877. Byli równolatkami i znali się już od dzieciństwa. Mieli dwanaścioro dzieci, sześciu synów i sześć córek, kolejno byli to: Oliver William Foster (1878–1955), Francis Brodie (1880–1967), Alec (1881–1938), Lionel (1883–1948), Noel (1885–1962), Violet (1888–1924), Raymond (1889–1915), Honor (1891–1979), Lorna (1892–1987), Norah (1894–1990), Barbara (1896–1983) oraz Rosalynde (1896–1983). Czterech z synów założyło przedsiębiorstwa wykorzystujące wynalazki ojca. Brodie i Alec założyli Lodge Plug Company, które produkowało świece zapłonowe do spalinowych silników samochodowych i lotniczych. Lionel i Noel założyli w 1913 fabrykę produkującą filtry elektrostatyczne do oczyszczania dymu pod nazwą Lodge Fume Deposit Company Limited.
Po odejściu na emeryturę Sir Oliver i Lady Lodge osiedlili się w 1920 w Normanton House niedaleko Stonehenge, tu w 1927 obchodzili złote gody, a dwa lata później Lady Lodge zmarła. Oliver Lodge zmarł 22 sierpnia 1940.
Osiągnięcia naukowe
[edytuj | edytuj kod]Badania nad elektrycznością
[edytuj | edytuj kod]Wczesne badania Lodge’a nad elektrycznością dotyczyły akumulatorów ołowiowych, przewodnictwa jonowego i fotoelektryczności. Odkrył możliwość zastosowania pola elektrostatycznego do oczyszczania powietrza z pyłów i dymów. Idea filtrów elektrostatycznych została zaprezentowana na wykładach w Montrealu w 1884. Synowie Lodge’a Lionel i Noel wraz z W.F. Newmanem dla ich produkcji założyli firmę Lodge Fume Deposit Co. Ltd., która po kilku zmianach nazwy jest aktywna do dziś[2].
Lodge rozpoczął prace nad wyładowaniami elektrycznymi w 1881 pod wpływem apeli Williama Preece’a, głównego inżyniera brytyjskiej poczty, dotyczących uszkodzeń urządzeń telegraficznych pod wpływem wyładowań atmosferycznych. Później Lodge zauważył, że opracowany w trakcie tych badań iskrownik nadaje się doskonale do inicjowania zapłonu w silnikach spalinowych. Wraz z synem Alecem w 1903 opatentował urządzenie zapłonowe, którego produkcja została podjęta przez firmę założoną przez Aleca i drugiego syna Lodge’a Brodiego. Produkcja układów zapłonowych (a w szczególności świec) przynosiła znaczące profity[2].
Fale elektromagnetyczne
[edytuj | edytuj kod]W trakcie swoich prac Lodge doszedł do koncepcji fal elektromagnetycznych, opracował metody ich wytwarzania i detekcji. Badania prowadził jednocześnie z Heinrichem Hertzem i niezależnie od niego, ale opublikował je o kilka miesięcy później. Wyniki swoich eksperymentów zademonstrował w czasie dwóch wykładów dla Royal Society of Arts w marcu 1888. Podkreślił też ważność zjawiska rezonansu dla przebiegu procesów elektromagnetycznych[3].
Telegraf bez drutu
[edytuj | edytuj kod]Po śmierci Hertza 1 stycznia 1894 Lodge został poproszony o wygłoszenie przed Royal Institution wykładu poświęconego jego pracom. W trakcie tego wykładu Lodge zademonstrował koherer użyty jako czuły odbiornik „fal Hertza”. Zainspirowało to znanego konstruktora sprzętu telegraficznego Alexandra Muirheada do zaproponowania wykorzystania fal do transmisji sygnałów telegraficznych. W trakcie następnego podobnego wykładu, przeprowadzonego w sierpniu 1894 w Oxfordzie dla British Association do odbiornika został podłączony telegraf Morse’a dostarczony przez Muirheada i Lodge zaprezentował bezprzewodową łączność nawiązaną pomiędzy salą wykładową a niedalekim laboratorium[3]. Lodge jednak nie opatentował swojego rozwiązania, a później sam stwierdził, że początkowo nie był zainteresowany jego komercyjnym wykorzystaniem. Uważał, że jest nieopłacalne technicznie, a fale radiowe poruszają się prostoliniowo (podobnie jak światło), co uniemożliwi łączność na znaczące odległości[4][5].
W 1896 do Wielkiej Brytanii przyjechał Guglielmo Marconi. Uzyskał wsparcie Preece’a i poczty, a 2 czerwca 1896 wystąpił o patent na konstrukcję bardzo podobną do prezentowanej dwa lata wcześniej przez Lodge’a. Sam Lodge został tym zmotywowany i w 1897 uzyskał pięć patentów na różne aspekty radiotelegrafii, w tym kluczowy patent na użycie strojonych obwodów rezonansowych. Razem z Muirheadem i za jego namową założył w 1901 firmę Lodge-Muirhead Company. Jej produkty były na bardzo dobrym poziomie technicznym, ale inicjatywa okazała się spóźniona, gdyż Marconi już praktycznie zmonopolizował główne rynki zbytu. Około 1911 w większości krajów pojawiły się zdania, że główny radiowy patent Marconiego narusza patent Lodge’a dotyczący obwodów strojonych. Reakcją Marconiego było wykupienie patentów zagrażających jego pozycji[3].
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]Doktoraty honorowe
[edytuj | edytuj kod]Doktoraty honorowe przyznało mu kilkanaście uczelni:
- Uniwersytet Oksfordzki,
- University of Cambridge,
- The University of Manchester,
- University of Liverpool,
- University of Sheffield,
- University of Leeds,
- University of Adelaide,
- University of Toronto,
- University of St Andrews,
- University of Glasgow,
- University of Aberdeen,
- Uniwersytet Edynburski,
- University of Birmingham.
Inne wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]W 1887 został członkiem Royal Society, w latach 1894–1894 zasiadał w jego prezydium, a w 1898 został przez nie odznaczony najwyższym wyróżnieniem Medalem Rumforda. W 1919 otrzymał od Royal Society of Arts Medal Alberta, a w 1932 Medal Faradaya od Institution of Electrical Engineers.
W 1902 otrzymał za swoje osiągnięcia tytuł szlachecki.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lodge Oliver, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-05] .
- ↑ a b J P Wilson; Oliver Lodge And The Origins Of Spark Transmission, IEE Conference Publication 411, 100 Years of radio, 5-7 September 1995.
- ↑ a b c R.W. Burns. Lodge and the birth of radio communications. „IEE Reviev”, s. 131–133, May 1994. DOI: 10.1049/ir:19940312.
- ↑ Leonid Kryzhanovsky, James P. Rybak, Recognizing some of the many contributions to the early development of wireless telegraphy, Antentop 1, 2003, s. 76–85.
- ↑ P.A. Kinzie, Marconi was not alone, Arizona Antique, s. 4–13.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Gregory, R. A.; Ferguson, A. Oliver Joseph Lodge. 1851-1940. „Obituary Notices of Fellows of the Royal Society”. 3, s. 551–574, 1941. DOI: 10.1098/rsbm.1941.0022.
- ISNI: 0000000121288996
- VIAF: 39421635
- LCCN: n87826187
- GND: 118780271
- NDL: 00447932
- BnF: 12186255j
- SUDOC: 030450896
- SBN: LO1V133294
- NLA: 36555829
- NKC: skuk0003785
- BNE: XX1345509
- NTA: 071768777
- BIBSYS: 90548425
- CiNii: DA05906446
- Open Library: OL717498A
- PLWABN: 9810667126205606
- NUKAT: n98011729
- OBIN: 34583
- J9U: 987007264632905171
- PTBNP: 92515
- CANTIC: a10114518
- BNA: 000039443
- BNC: 000169989
- ΕΒΕ: 161384
- KRNLK: KAC201106967
- LIH: LNB:prc;=CP