Pandora – w mitologii greckiej to pierwsza kobieta na Ziemi, którą Zeus zesłał jako karę dla ludzi za to, że Prometeusz złożył fałszywą ofiarę Zeusowi. Na rozkaz Zeusa Hefajstos ulepił z gliny i wody pierwszą kobietę, którą charyty i hory pięknie przyodziały. Atena nauczyła ją prac domowych, Afrodyta obdarowała urodą, a Hermes podzielił się z nią swoimi cechami charakteru: kłamstwem, fałszem i pochlebstwem i zaprowadził do Epimeteusza, który pojął ją za żonę wbrew ostrzeżeniom swojego brata, Prometeusza.
W posagu Pandora otrzymała szczelnie zamkniętą glinianą puszkę (w literaturze europejskiej na ogół zwaną puszką Pandory), którą Epimeteusz i Pandora z ciekawości otworzyli. Znajdowały się w niej wszelkie nieszczęścia, które rozeszły się na cały świat. Na dnie puszki była jednak, zgodnie z wolą Zeusa, nadzieja.
Według innej wersji mitu to Pandora ją otworzyła z ciekawości, gdy Epimeteusza nie było w domu; nieszczęścia uleciały, nadzieja zaś została uwięziona, gdyż Pandora zatrzasnęła wieko.
Trzecia wersja podaje, iż beczka (dar dla Epimeteusza od Zeusa) zawierała wszelkiego rodzaju dobro; Pandora, niebacznie otworzywszy wieko, pozwoliła by zawartość – uleciawszy – powróciła do siedziby bogów; ludziom pozostała tylko nadzieja[1].
Wersja Jana Parandowskiego podaje, że Pandora nakłoniła swego męża Epimeteusza do otworzenia beczki, którą otrzymała jako swoje wiano. Otworzenie prezentu spowodowało, że „wyleciały na świat wszystkie smutki, troski, nędze i choroby i jak kruki obsiadły biedną ludzkość”[2].
Puszka Pandory to symbol nieszczęść, czegoś, co wywołuje mnóstwo nieprzewidzianych trudności, źródło niekończących się smutków i kłopotów.
Motywy kotła z ciężką pokrywą zawierającego zbrodnię, smutek, łzy, żal, mrok, choroby jest znany z mitologii hetyckiej, z której mógł czerpać Hezjod. Podobny motyw, naczynia efa zakrywanego ciężką pokrywą zawierającego kobietę i bezbożność, odnajdujemy w Księdze Zachariasza 5, 5-11 (VI w p.n.e.)[3].
Motyw Pandory został wykorzystany w malarstwie m.in. przez: P.P. Rubensa, D.G. Rossetti, Petera von Corneliusa, Jules’a J. Lefebvre’a i innych; w literaturze m.in. przez: Ch.M. Wielanda, H.W. Longfellowa, J.W. von Goethego – Pandoras Wiederkunft.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pierre Grimal, Pandora, w: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Ossolineum, Wrocław, 2008, s. 275
- ↑ Jan Parandowski: Mitologia wierzenia i podania Greków i Rzymian. Londyn: Puls Publications, 1992, s. 46-47, seria: Proza i eseistyka. ISBN 0-907587-85-2.
- ↑ Dygresje:puszka Pandory i święte runo. W: Maciej Popko: Mitologia hetyckiej Anatolii. Warszawa: WAiF, 1987, s. 91-95. ISBN 83-221-0103-1.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]
- Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1966, s. 652.
