 nr rej. A/49/01 z 1 sierpnia 2001[1]
| |
 Parkowa fontanna przy Urzędzie Stanu Cywilnego w 2008 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość |
Chorzów |
| Dzielnica | |
| Adres | |
| Powierzchnia |
około 2,5 ha |
| Data założenia |
początek lat 70. XIX wieku |
Położenie na mapie Chorzowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°17′45″N 18°57′13″E/50,295833 18,953611
| |
Park Hutników[2][1], Park Hutniczy[3] (niem. Hüttenpark[4], w PRL-u Park im. Bohaterów Stalingradu[2]) – park założony na początku lat 70. XIX wieku w Chorzowie, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Najstarszy w Chorzowie park został założony na początku lat 70. XIX wieku przez Hugona Henckel von Donnersmarcka na terenie zwanym Templewiese (pol. Łąka kościelna), gdzie znajdowało się zapadlisko po eksploatacji węgla kamiennego[2]. Zasypano je ziemią wydobytą podczas tworzenia pobliskiego stawu hutniczego. Jego początkowa powierzchnia wynosiła 86 arów[5]. Park był pierwotnie przeznaczony tylko dla zatrudnionych w pobliskiej Hucie Królewskiej[2] oraz zamykany na noc[5]. W latach 1890–1895 powiększono powierzchnię parku o przyległe nieużytki, powstał tym samym obszar zbliżony do czworoboku o powierzchni około 2,5 hektara[3][5][6]. W 1941 roku wytyczono rozchodzące się promieniście alejki[5]. Park został rewitalizowany w 1998 roku[2] oraz w 2014 roku, w ramach budżetu obywatelskiego[7], nawierzchnia alejki została wyłożona kostką i płytami granitowymi oraz kostką betonową[3].
Obiekty
[edytuj | edytuj kod]
Zieleń parkową stanowią przede wszystkim kilkudziesięcioletnie klony pospolite i srebrzyste, platany, jawory, graby, jesiony, topole, grochodrzewy, magnolie drzewiaste, kasztanowce białe, dęby oraz miłorzęby dwuklapowe[3][5].
W parku znajdował się dawniej pomnik żołnierzy Armii Czerwonej z 4 korpusu pancernego gwardii i 59 armii 1 Frontu Ukraińskiego. W 2023 roku został usunięty na mocy ustawy o dekomunizacji przestrzeni publicznej i przeniesiony na radziecki cmentarz wojenny.[8]
Znajdowały się tu także: staw, po którym pływano łódkami (w jego miejscu w latach międzywojennych powstał plac zabaw dla dzieci), muszla koncertowa, krąg taneczny, restauracja parkowa i kręgielnia, potocznie zwana „bana/kegelbahna” (w 1964 roku przekształcono ją w kawiarnię Agawa)[5][2].
W 1964 roku wzniesiono w miejscu restauracji budynek chorzowskiego Urzędu Stanu Cywilnego[3], tzw. pałac ślubów według projektu Aleksandra Buszki i Henryka Franty, rozbudowany w 1988 roku. Przed nim postawiono rzeźbę Jerzego Kwiatkowskiego z 1964 roku, która przedstawia mężczyznę i kobietę[3], wykonaną ze sztucznego kamienia; wybudowano również fontannę, którą poddano renowacji w 2005 roku[2].
W granicach parku znajdowała się także zabytkowa willa (zapis A/307/10 z 12 czerwca 2010 roku[9]) z 1901 roku według projektu R. Wandla, wzniesiona dla Ottona Junghanna, dyrektora Huty Królewskiej, znana pod nazwą Villa di Biasi. Jej założenie ogrodowe było zintegrowane z przestrzenią parku[10]. Obecnie willa leży poza terenem parku i znajduje się w niej przedszkole[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 26 [dostęp 2017-08-20].
- ↑ a b c d e f g Lapski 2014 ↓.
- ↑ a b c d e f UM Chorzów ↓.
- ↑ Pocztówki – Śląska Internetowa Biblioteka Zbiorów Zabytkowych. Biblioteka Śląska, s. 12.
- ↑ a b c d e f Piegza 2008 ↓.
- ↑ Krystyna Dwucet: Przekształcanie krajobrazu miasta przemysłowego na przykładzie Chorzowa (województwo śląskie). W: Dziedzictwo przemysłowe jako atrakcyjny produkt dla turystyki i rekreacji. Doświadczenia krajowe i zagraniczne. II Konferencja Międzynarodowa Zabrze, 12-13.05.2005r.. Katowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego / Urząd Miejski w Zabrzu, 2005, s. 82. ISBN 83-88402-76-5.
- ↑ Kamila Rożnowska: Park Hutników Chorzów: stawiają ogrodzenie wokół parkowych trawników. [w:] Chorzów naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press, 2014-07-30. [dostęp 2017-08-20].
- ↑ Telewizja Polska S.A, Pomnik żołnierzy Armii Czerwonej zniknął z Parku Hutników w Chorzowie [online], katowice.tvp.pl [dostęp 2023-11-27] (pol.).
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 27 [dostęp 2017-08-20].
- ↑ Architektura rezydencjonalna: (referaty wygłoszone na sesji naukowej w Katowicach i Sosnowcu 19–20 września 2003). Gabriela Bożek (red.). Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, 2003, s. 19. ISBN 83-85871-35-7.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Adam Lapski: Spacery ulicami Chorzowa (Monografia ulic miasta z opisem zabytków i miejsc godnych uwagi). Chorzów: 2014, s. 29.
- Park Hutniczy. Urząd Miasta Chorzów. [dostęp 2017-08-20].
- Marian Piegza: Pierwszy chorzowski park. [w:] Portal miejski mojChorzow.pl [on-line]. Silesia.info.pl, 2008-02-10. [dostęp 2017-08-20].
