Piła (instrument)

Ten artykuł dotyczy piły muzycznej. Zobacz też: inne znaczenia słowa piła.

Piła muzyczna – instrument muzyczny należący do grupy idiofonów^[1].

Według niektórych źródeł grę na pile zaczęto w Appalachach w Stanach Zjednoczonych w XIX wieku, jednak bardziej prawdopodobne jest to, że muzyczne użycie piły rozpoczęło się niezależnie w większej liczbie krajów, w tym w Europie. Poza Stanami Zjednoczonymi jako kraje pochodzenia muzyki piłowej wymieniane są także Argentyna i Rosja. Ogólnie uważa się, że zaczęto grać na pile najwcześniej pod koniec XVII wieku, kiedy rozpoczęła się masowa produkcja pił ze stalowymi ostrzami^[1][2]. Wielu pastorów, przynajmniej w Stanach Zjednoczonych, mogło grać na pile podczas nabożeństw w XIX wieku. Gra była również powszechna w wodewilach na początku XX wieku^[1].

Specjalne piły do ​​użytku muzycznego są produkowane od ponad stu lat. Na początku XX wieku w samych Stanach Zjednoczonych istniało więcej niż dziesięć przedsiębiorstw produkujących muzyczne piły. Modele wahały się od znanych stalowych ostrzy po arcydzieła ze złotymi ostrzami^[1]. Jednym z najbardziej znaczących twórców instrumentu był Amerykanin Clarence Mussehl, który w 1919 roku założył własną firmę. Zaczął stosować specjalny gatunek stali, dzięki czemu piła stała się bardziej elastyczna, a dźwięk nabrał większej nośności i vibrato. W wyniku prac rozwojowych Mussehl stworzył piłę o zakresie dźwiękowym 16–20 nut. W najlepszych latach jego przedsiębiorstwo sprzedawało 25 000 pił muzycznych rocznie^[1]. Niedobór metali podczas II wojny światowej sprawił, że produkcja pił muzycznych była zbyt kosztowna, wskutek czego przetrwało tylko kilka przedsiębiorstw. Współcześnie gra na pile jest popularna w różnych częściach świata^[1].

Pilarz zgina swoją piłę w kształt litery „S”, używając do gry smyczka. W środkowej części znajduje się tak zwany „sweet spot” – rezonujący, płaski fragment metalu, który po zgięciu „śpiewa” eterycznym tonem. Zginając piłę i poruszając nią, pilarz przesuwa „sweet spot” w górę i w dół ostrza, zmieniając nachylenie – górna część ostrza to wysoki rejestr, natomiast rejestr w pobliżu rękojeści jest niski. Z rękojeścią zwykle trzymaną między nogami i ząbkowanym ostrzem skierowanym w stronę ciała, pilarz może dodać vibrato podobne do thereminu, potrząsając nogą lub kołysząc czubkiem ostrza w dłoni^[1].

Piła jako instrument wykorzystywana jest we współczesnej muzyce poważnej. Partia piły znajduje się m.in. w operze buffa Ubu Król Krzysztofa Pendereckiego^[3].

Chociaż większość pilarzy to mężczyźni, gdyż gra na pile wymaga silnej lewej ręki, wiele kobiet opanowało grę na tym instrumencie. Jedną z najbardziej znanych na całym świecie pilarek jest Amerykanka Natalia Paruz, występująca pod pseudonimem „Saw Lady”, która gra na pile razem z orkiestrami symfonicznymi, w amerykańskiej telewizji i na stacjach metra w Nowym Jorku^[4]. Niemiecka aktorka i piosenkarka Marlene Dietrich często grała na pile podczas występów artystycznych dla żołnierzy w czasie II wojny światowej oraz w filmach, radiu i dla przyjaciół na prywatnych imprezach^[1].

Zobacz hasło piła w Wikisłowniku

Zobacz multimedia związane z tematem: Piła (instrument)

• Ave Maria na pile w wykonaniu Austina Blackburna w serwisie YouTube