Inne nazwy |
Pioneer-A, 01841 |
---|---|
Zaangażowani | |
Indeks COSPAR |
1965-105A |
Rakieta nośna | |
Miejsce startu | |
Cel misji | |
Orbita (docelowa, początkowa) | |
Okrążane ciało niebieskie | |
Perycentrum | |
Apocentrum | |
Okres obiegu | |
Nachylenie | |
Mimośród |
0,09428[2] |
Czas trwania | |
Początek misji |
16 grudnia 1965 (07:31:21[3] UTC) |
Koniec misji |
2000 |
Wymiary | |
Kształt |
cylindryczny |
Wymiary |
wys. 87,5 cm, śred. 92,5 cm |
Masa całkowita |
62,14[3] kg |
Masa aparatury naukowej |
16[4] kg |
Pioneer 6 (również Pioneer A) – amerykańska sonda kosmiczna wprowadzona na orbitę heliocentryczną w ramach programu Pioneer.
Sondy kosmiczne programu Pionier przeznaczone były do badania przestrzeni międzyplanetarnej. Zadaniem pierwszej serii sond Pionier od 1 do 5, wystrzelonych do 1960 roku, było badanie przestrzeni kosmicznej między Księżycem i Ziemią oraz przestrzeni międzyplanetarnej.
Druga seria zapoczątkowana w 1965 przeznaczona była do prowadzenia badań głębokiego kosmosu. Sondy wyposażone były w aparaturę do pomiarów: pola magnetycznego, plazmy słonecznej, promieniowania kosmicznego, propagacji fal radiowych oraz pyłu kosmicznego[4].
Misja
[edytuj | edytuj kod]Pionier 6 został wystrzelony 16 grudnia 1965 roku za pomocą rakiety Thor Delta E. Został wprowadzony na orbitę między Ziemią i Wenus[4]. Peryhelium znajdowało się około 121 milionów kilometrów od Słońca. Okres obiegu próbnika wokół Słońca wynosił około 310 dni. Przewidywano, że aparatura będzie działać przez co najmniej pół roku. W rzeczywistości okres działania okazał się znacznie dłuższy i łączność z sondą utrzymywano sporadycznie aż do roku 2000[3].
Badania przeprowadzone przez sondę ujawniły łukowaty przebieg linii sił pola magnetycznego w przestrzeni międzyplanetarnej od Słońca w kierunku na zewnątrz.
Pionier 6 dokonał pierwszego pomiaru przeciętnej zawartości elektronów w przestrzeni międzyplanetarnej (5-10 w 1 cm3)[5].
Próbnik wykrył również obecność naładowanych jonów helu w wietrze słonecznym oraz obecność wielu wyraźnie określonych strumieni promieni kosmicznych pochodzenia słonecznego.
W 1974 roku sonda wykonała pomiary przejścia przez warkocz komety Kohoutka[3].
8 grudnia 2000 roku po raz ostatni pomyślnie nawiązano kontakt telemetryczny z sondą w celu uczczenia 35. rocznicy jej wystrzelenia[2].
Budowa i działanie
[edytuj | edytuj kod]Statek miał kształt walca o średnicy 92,5 cm i wysokości 87,5 cm. Jego masa, wraz z całym wyposażeniem, wynosiła 62,14 kg[3]. Była to „najczystsza” pod względem magnetycznym ze wszystkich budowanych wówczas amerykańskich sond kosmicznych. Wykonana została z takich materiałów, by łączne natężenie pola magnetycznego całego próbnika było znikome. Wynosiło ono mniej niż 10-5 wartości natężenia pola magnetycznego Ziemi przy jej powierzchni. Dzięki temu pole własne Pioniera 6 tylko w niewielkim stopniu wpływało na wyniki czułych pomiarów słabych pól magnetycznych, jakie występują w przestrzeni międzyplanetarnej. Źródłem energii elektrycznej była bateria 10 368 ogniw słonecznych. Ich moc w odległości jednej j.a. od Słońca wynosiła 80 W[5].
Aparatura
[edytuj | edytuj kod]- Dwa magnetometry:
- indukcyjny – wykonujący pomiary natężenia pola magnetycznego w trzech wzajemnie do siebie prostopadłych kierunkach, odznaczał się czułością 10-6 ersteda. Jednocześnie jego zakres pomiarowy zawarty był w przedziale ± 64 gamma.
- magnetometr jądrowy, helowy. Jego czułość wynosiła 0,5 gamma, ale zdolny był do rejestracji pól o natężeniu od +360 do –360 gamma.
- Dwa teleskopy licznikowe do badania cząstek wysokoenergetycznych. Jeden z nich, scyntylacyjny, umożliwiał wyznaczanie kierunku ruchu i energii protonów promieniowania kosmicznego w przedziale 5-90 MeV, a cząstek alfa w przedziale 130-360 MeV.
- Dwa przyrządy przeznaczone były do obserwacji cząstek o małych energiach, wchodzących w skład wiatru słonecznego i obłoków plazmy w przestrzeni międzyplanetarnej.
- Analizator plazmy służył do badania elektronów o energiach 3-1000 eV, a także protonów 0,1-15 keV. Takie same protony mierzono przyrządem działającym na zasadzie puszki Faradaya.
- Do badania rozchodzenia się fal radiowych była przeznaczona oddzielna aparatura. Chodziło jednak ostatecznie nie tylko o same fale radiowe, a o wyznaczenie koncentracji elektronów w obszarze między próbnikiem a Ziemią oraz zmian tej koncentracji z upływem czasu, w zależności od przejawów aktywności słonecznej[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mark Wade: Pioneer 6-7-8-9-E. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Pioneer 6. [w:] NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2014-12-11]. (ang.).
- ↑ a b c d e Asif A. Siddiqi: Deep Space Chronicle: A Chronology of Deep Space and Planetary Probes 1958–2000. NASA SP-2002-4524. Monographs in Aerospace History; No. 24, 2002. [dostęp 2014-12-12]. (ang.).
- ↑ a b c Edmund Staniewski, Ryszard Pawlikowski: 15 lat podboju kosmosu 1957-1972. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974, s. 139.
- ↑ a b c Olgierd Wołczek: Loty międzyplanetarne. Wyd. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 79-86. ISBN 83-01-01083-5.