Pismo bengalskie – pismo używane w Bangladeszu i Indiach do zapisu języków: bengalskiego, assamskiego oraz kilku innych rzadziej używanych. Alfabet bengalski to alfabet sylabiczny. Alfabet ten wywodzi się z pisma brahmi, a powstał pod wpływem pisma dewanagari. W XIX wieku wraz z wprowadzeniem druku litery przybrały kształty standardowe. Nad niektórymi literami stawiana jest matra (poziomy znak nad literą). W języku bengalskim występują grafemy lub znaki, a nie litery.
Pismo to obejmuje 52 znaki podstawowe i 5 znaków dodatkowych. Istnieje 11 grafemów na oznaczenie samogłosek, w tym 2 dyftongi (dyftongów jest w sumie 16 ale tylko 2 mają zapis). Istnieje 35 spółgłosek. Występuje również około 300 ligatur (zbitek spółgłoskowych), czyli dwucząstkowych znaków zapisywanych poziomo, pionowo bądź przez odrębne znaki.
Grafem | Nazwa grafemu |
Transliteracja | IPA |
---|---|---|---|
ক | kô | k | /k/ |
খ | khô | kh | /kʰ/ |
গ | gô | g | /ɡ/ |
ঘ | ghô | gh | /ɡʱ/ |
ঙ | ungô, umô | ņ | /ŋ/ |
চ | chô | c | /tʃ/ |
ছ | chhô | c | /tʃʰ/ |
জ | borgio jô (burgijjô) |
j | /dʒ/ |
ঝ | jhô | jh | /dʒʱ/ |
ঞ | ingô, niô | n | /n/ |
ট | ţô | ţ | /ʈ/ |
ঠ | ţhô | ţh | /ʈʰ/ |
ড | đô | đ | /ɖ/ |
ঢ | đhô | đh | /ɖʱ/ |
ণ | murdhonno nô (moddhennô) |
n | /n/ |
ত | tô | t | /t̪/ |
থ | thô | th | /t̪ʰ/ |
দ | dô | d | /d̪/ |
ধ | dhô | dh | /d̪ʱ/ |
ন | donto nô (dontennô) |
n | /n/ |
প | pô | p | /p/ |
ফ | phô | ph | /pʰ/ |
ব | bô | b | /b/ |
ভ | bhô | bh | /bʱ/ |
ম | mô | m | /m/ |
য | ôntostho jô (ontostejô) |
j | /dʒ/ |
র | (bôe shunno) rô | r | /ɾ/ |
ল | lô | l | /l/ |
শ | talobbo shô (taleboshshô) |
ś | /ʃ/ / /s/ |
ষ | murdhonno shô (muddhennoshshô) (peţ kaţa shô) |
ṣsh | /ʃ/ |
স | donto shô (donteshshô) |
s | /ʃ/ / /s/ |
হ | hô | h | /h/ |
য় | ôntostho ô (ontosteô) |
e i – | /e̯/ /- |
ড় | đôe shunno/bindu ŗô | ŗ | /ɽ/ |
ঢ় | đhôe shunno/bindu ŗô | ŗh | /ɽ/ |
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Elżbieta Walter, Gramatyka języka bengalskiego, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2008, ISBN 978-83-61203-06-3, OCLC 316482826 .
- Bimal Maity , Bengali Phrasebook, wyd. 1, Hawthorn, Vic, Australia: Lonely Planet Publications, 1996, ISBN 0-86442-312-8, OCLC 34929091 (ang.).
- Bidhu Bhusan Das Gupta , Learn Bengali Yourself, Calcutta: Das Gupta Prakashan, 1985 (ang.).