Polemoskop (łac. Polemoscopium) – urządzenie obserwacyjne wynalezione przez Jana Heweliusza w 1637 roku, uznawane za prototyp peryskopu używanego współcześnie na okrętach podwodnych.

Heweliusz swój instrument skonstruował w roku 1637, a jego opis oraz techniczne rysunki zamieścił w dziele "Selenographia sive lunae descriptio" (pol. "Selenografia czyli opisanie księżyca") wydanym w Gdańsku w roku 1647^[1] .

W 1668 roku Jan III Sobieski, jeszcze jako marszałek wielki koronny, gościł w obserwatorium astronoma i zamówił u niego zestaw instrumentów obserwacyjnych, w tym polemoskop, a także globus niebieski i ziemski, mikroskop oraz dwie lunety. Heweliusz, który praktyczne zastosowanie swojego wynalazku widział głównie na polu techniki militarnej, osobiście wykonał je dla przyszłego króla polskiego^[2].

W XVII wieku polemoskop był używany do obserwacji pola bitwy zza przeszkód terenowych, uniemożliwiających wykrycie obserwatora lub jego zranienie pociskami oraz odłamkami. O zastosowaniu polemoskopu w czasie działań wojennych, którego nazwę tłumaczy jako "dalekowid polowy", wspomina Antoni Krasicki w swoim poemacie "Przypomnienia wojenne"^[3].

• Jan Heweliusz: Selenographia sive lunae descriptio. Gdańsk: 1647.
• Edmund Kotarski: Muza gdańska Janowi Sobieskiemu 1673-1696. Warszawa: Ossolineum, 1985. ISBN 83-0401915-9.
• Antoni Krasicki: Przypomnienia Wojenne z r. 1796 1 1797 Nad Renem. Lwów: Schnayder, 1836.

• Opis polemoskopu w języku niemieckim.