Pomnik Poległych Winiarczyków

Widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Miejsce	ul. Winiarska
Data odsłonięcia	1923
Data likwidacji	1939
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Pomnik Poległych Winiarczyków – pomnik w hołdzie Winiarczykom poległym za Wiarę i Ojczyznę w latach 1914–1921^[1], który znajdował się na poznańskich Winiarach od 1922 do II wojny światowej. Zrekonstruowany i ponownie odsłonięty w 2021 na skwerze Stanisława Bręczewskiego.

Pomnik miał formę masywnego sześcioboku opartego na czterech słupach i czterech wolutach, zwieńczonego dużą kulą z krzyżem. Na bocznych ścianach sześcioboku znajdowały się tablice pamiątkowe. Upamiętniał dziewięćdziesięciu mieszkańców Winiar poległych w latach 1918–1921 podczas powstania wielkopolskiego, I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej. Był to pierwszy w mieście pomnik upamiętniający powstańców wielkopolskich i poległych w I wojnie światowej^[1]. Znajdował się na skrzyżowaniu ulic: Długiej (późniejszej Winiarskiej^[1]), św. Stanisława i Plebańskiej, w pobliżu dawnej szkoły podstawowej nr 17 (rozebranej w 1979 podczas budowy Osiedla Winiary) oraz domu katechetycznego, w którym od 1923 odprawiano msze święte dla mieszkańców Winiar.

Inicjatorami powstania obiektu byli: lokalny proboszcz Bolesław Kościelski, naczelnik gminy Antoni Bajerlein, Wincenty Pokrywka oraz rektor szkoły podstawowej nr 17 Sylwester Mausz. Kamień węgielny pod budowę pomnika wmurowano 26 grudnia 1922. Podczas tej uroczystości, w której uczestniczył gen. Kazimierz Raszewski, wręczono Krzyże Walecznych Wincentemu Pokrywce i Antoniemu Bajerleinowi (byli oni dowódcami winiarskiego oddziału powstańczego w 1918). Monument odsłonięto 6 maja 1923^[2]. Podczas II wojny światowej został zniszczony przez Niemców, choć niepotwierdzone przekazy mówią, że udało się wcześniej wyjąć tubę z aktem erekcyjnym i listą 90 poległych Winiarczyków^[1]. Władze PRL nie odbudowały monumentu. Również po 1989 nie wrócono do tego pomysłu^[3]. Pomnik zrekonstruowano i odsłonięto ponownie 4 października 2021 w innej lokalizacji, na skwerze Stanisława Bręczewskiego w pobliżu ul. Sokoła^[2] a dawne miejsce istnienia pomnika wyznaczają trzy ocalałe stare lipy (posadzone w roku odsłonięcia pomnika^[1]) stojące pomiędzy torowiskami tramwajowymi linii piątkowskiej, a samem spożywczym z 1969.

Oznaczone w 2018 miejsce, w którym stał pomnik

Miejsce po pomniku w 2015. Widoczne trzy historyczne lipy

Tablica pamiątkowa w pobliżu dawnej lokalizacji pomnika

• Pomnik Serca Jezusowego w Poznaniu (Piątkowo)