Powiat Frankenstein

Frankenstein
Landkreis Frankenstein
	powiat
	Herb
Państwo	Królestwo Prus
Prowincja	Śląsk
Siedziba	Frankenstein
Zarządzający	Otto Ulrich Bährens
Powierzchnia	801,75 km²
Populacja (1939); • liczba ludności	; 75 056
• gęstość	93,6 os./km²
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba miast	5
Liczba gmin	98
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Powiat Frankenstein (niem. Landkreis Frankenstein, pol. powiat ząbkowicki) – prusko-niemiecka jednostka podziału administracyjnego, istniejąca w latach 1816–1945, wchodząca w skład prowincji śląskiej (do 1919 r.), a następnie prowincji dolnośląskiej.

Historia

Landkreis Frankenstein i Landkreis Münsterberg powstały na terenie średniowiecznego księstwa ziębickiego. Zostały one założone za panowania Fryderyka II Wielkiego, który dokonał reorganizacji administracji.

W latach 1815–1816 wprowadzono w Prusach jednostkę administracyjną rejencję jako pośredni szczebel administracji pomiędzy prowincją a powiatem^[1]. Powiaty Frankenstein i Münsterberg należały do pruskiej prowincji śląskiej i do nowo utworzonej rejencji w Dzierżoniowie^[2]. Siedzibami starostów, urzędów powiatowych i sejmików powiatowych były odpowiednio: Ząbkowice Śląskie i Ziębice.

Taki podział pozostał praktycznie aż do lat 30. XX w., chociaż kilkakrotnie dokonywano korekty granic obu powiatów. Ostatnia za czasów niemieckich reforma administracyjna miała miejsce w 1932 r. i była związana z działaniami oszczędnościowymi rządu. Rozporządzeniem z dnia 1 sierpnia 1932 r. po niemal 200 latach zlikwidowano powiat ziębicki. Ziębice wraz z okolicami zostały włączone do powiatu ząbkowickiego, a jego północna i wschodnia część do powiatu grodkowskiego i powiatu strzelińskiego.

1 listopada 1932 r. zaczął funkcjonować na tym obszarze tzw. Wielki Powiat Ząbkowicki.

Powiat ząbkowicki został zajęty w maju 1945 r. przez oddziały radzieckiej 59 Armii. Kilkanaście dni później 21 maja 1945 r. zaczęła działać polska administracja, a w grudniu tego samego roku powołano urząd starostwa powiatowego. Tym samym swoją działalność na tym terenie rozpoczął polski powiat ząbkowicki, który pokrywał się pod względem obszaru z przedwojennym Landkreis Frankenstein.

Landraci^[3]

1871–1901 Valerian Held
1902–1911 Karl Freiherr Schirndinger von Schirnding
1912–1918 Friedrich Wilhelm von Hohenzollern, książę pruski
1919–1932 Adolf Freiherr von Thielemann
1933–1933 dr Georg Pietsch
1933–1934 dr Georg Horstmann^[4]
1934–1944 dr Hermann Ercklentz
1944–1945 Otto Ulrich Bährens

Ludność (1885–1939)

1885 r. – 50.193
1890 r. – 48.586, z czego ewangelicy: 8.894, katolicy: 39.492, wyznanie mojżeszowe: 142
1900 r. – 45.632, z czego ewangelicy: 9.337, katolicy: 36.185
1910 r. – 45.312, z czego ewangelicy: 9.289, katolicy: 35.896
1925 r. – 47.304, z czego ewangelicy: 10.700, katolicy: 36.442, wyznanie mojżeszowe: 55, inni chrześcijanie: 55
1933 r. – 76.610, z czego ewangelicy: 18.127, katolicy: 58.131, wyznanie mojżeszowe: 74, inni chrześcijanie: 23
1939 r. – 75.056, z czego ewangelicy: 17.915, katolicy: 56.480, wyznanie mojżeszowe: 30, inni chrześcijanie: 10

Podział administracyjny

1 stycznia 1945 powiat dzielił się na:

5 miast
98 gmin

Bibliografia

R. Kamionka, Die Reorganisation der Kreiseinteilung Schlesiens in der Stein-Hardenbergschen Reformperiode, Breslau 1934.
D. Stüttgen, H. Neubach, W. Hubatsch, Schlesien, [w:] W. Hubatsch, Grundriß zur deutschen Verwaltungsgeschichte 1815–1945. Preussen, Marburg/Lahn 1976.

Linki zewnętrzne

Zobacz też

Przypisy

↑ A. i A. Galasowie, Dzieje Śląska w datach, wyd. Rzeka, Wrocław 2001, s. 179.
↑ Ibidem, s. 180.
↑ Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Frankenstein. [dostęp 2017-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-14)].
↑ starosta komisaryczny

[1] A. i A. Galasowie, Dzieje Śląska w datach, wyd. Rzeka, Wrocław 2001, s. 179.

[2] Ibidem, s. 180.

[3] Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Frankenstein. [dostęp 2017-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-14)].

[4] starosta komisaryczny

[1]

[2]

[3]

[4]