Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
powojnik pnący |
Nazwa systematyczna | |
Clematis vitalba L. Sp. pl. 1:544. 1753 |
Powojnik pnący (Clematis vitalba L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Występuje na większości obszaru Europy (na północy sięgając do środkowych Niemiec[3], Czech i Ukrainy), w północno-zachodniej Afryce (w Algierii), na Kaukazie, i w zachodniej Azji[4][5]. W Polsce występuje w wielu miejscach, głównie w zachodniej części kraju, na Śląsku, w dolinie Wisły[6]. W Polsce jest dość rzadki, ale stopniowo rozprzestrzenia się[7]. Status gatunku we florze Polski: kenofit[7], w skali regionalnej inwazyjny[8]. W niektórych krajach, również w Polsce bywa uprawiany[7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Łodyga
- Wijąca się, wzniesiona lub ze słabą tendencją do pięcia się. Dorasta do wysokości 4–12 m. Szybko pokrywa duże i nasłonecznione powierzchnie. Kora na zdrewniałych pędach jest szarobrązowa, łuszczy się długimi pasami.
- Liście
- Nieparzystopierzaste, pięciolistkowe. Ułożone naprzeciwlegle, ogonki długości 4–6 cm. Całobrzegie lub grubo ząbkowane, o sercowatej lub zaokrąglonej podstawie.
- Kwiaty
- Drobne, pachnące, o średnicy 2 cm (z podsadkami), zebrane w wiechy. Kielich kwiatów jest wewnątrz biały a na zewnątrz zielonkawy.
- Owoce
- Niełupki ze srebrzystobiałymi, pierzastymi wyrostkami. Utrzymują się na krzewie nawet przez całą zimę.
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Roślina wieloletnia, pnącze, nanofanerofit. Kwitnie od czerwca do października. Rośnie w wilgotnych lasach liściastych, zaroślach i na torfowiskach. Jest gatunkiem ciepłolubnym. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Rhamno-Prunetea, Ass. Pruno-Ligustretum[9]. Cała roślina jest lekko trująca.
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Uprawiany jest jako roślina ozdobna ze względu na swój szybki wzrost, bardzo dobrą wytrzymałość na mróz, suszę i wiatr[10]. Nadaje się do ogródków przydomowych i do parków. Ma długi okres kwitnienia, powstałe z kwiatów puszyste owoce zbiorowe utrzymują się na roślinie do zimy i również są ozdobne. Należy mu zapewnić dużo miejsca, gdyż z powodu swojego ekspansywnego wzrostu szybko zarasta pędami otaczające go krzewy czy inne rośliny[10]. Ma małe wymagania glebowe, może rosnąć na stanowisku słonecznym, półcienistym, a nawet zacienionym[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
- ↑ Clematis vitalba. [w:] FloraWeb [on-line]. [dostęp 2020-11-27].
- ↑ Tutin T.G., Heywood V.H., Burges N.A., Valentine D.H., Walters S.M., Webb P.W.: Flora Europaea. Vol. 1. Cambridge: Cambridge University Press, 1964, s. 221.
- ↑ Clematis vitalba L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-11-27].
- ↑ Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
- ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Powojnik pnący. [w:] Gatunki obce [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2020-11-27].
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ a b c Powojnik pnący. [dostęp 2010-02-04].
- BioLib: 38416
- EoL: 596256
- EUNIS: 177205
- Flora of North America: 220003017
- FloraWeb: 1591
- GBIF: 3033558
- identyfikator iNaturalist: 160697
- IPNI: 710194-1
- ITIS: 18717
- NCBI: 37490
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2726964
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:319145-2
- Tela Botanica: 18235
- identyfikator Tropicos: 27100078
- USDA PLANTS: CLVI6
- CoL: VYJ3