W Polsce oficjalnym tytułem premiera (szefa rządu) od 1921 roku (tj. od wejścia w życie części przepisów Konstytucji marcowej) jest prezes Rady Ministrów. W latach 1917–1921 szefa rządu oficjalnie określano jako „prezydenta ministrów”.
Zgodnie z obowiązującą Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku prezesem Rady Ministrów jest osoba powołana przez prezydenta Rzeczypospolitej w trybie art. 154 ust. 1 zd. 2, art. 154 ust. 3 zd. 2 lub art. 155 ust. 1 zd. 1 Konstytucji RP (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483, ze zm.), która sprawuje obowiązki do czasu powołania nowego prezesa Rady Ministrów w przepisanym trybie.
Polska pod zaborami (do 1918)
[edytuj | edytuj kod]Prezesi Rady Ministrów Księstwa Warszawskiego (1807–1815)
[edytuj | edytuj kod]Lp. | Portret | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Długość urzędowania | Panujący książę warszawski |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Stanisław Małachowski (1736–1809) |
3 października 1807 | 14 grudnia 1807 | 72 dni | Fryderyk August III Wettyn | |
2. | Ludwik Szymon Gutakowski (1738–1811) |
14 grudnia 1807 | 23 marca 1809 | 465 dni | ||
3. | Stanisław Kostka Potocki (1755–1821) |
23 marca 1809 | 16 czerwca 1815 (faktycznie maj 1813) |
2276 dni |
Prezesi Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego (1815–1830)
[edytuj | edytuj kod]Lp. | Portret | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Długość urzędowania | Panujący król Polski |
---|---|---|---|---|---|---|
– | Adam Jerzy Czartoryski (1770–1861) Wiceprezes Rządu Tymczasowego |
16 czerwca 1815 | 24 grudnia 1815 | 191 dni | Aleksander I (II) | |
1. | Józef Zajączek (1752–1826) z urzędu jako namiestnik króla |
25 grudnia 1815 | 28 lipca 1826 | 3868 dni | ||
2. | Walenty Faustyn Sobolewski (1765–1831) |
28 lipca 1826 | 3 grudnia 1830 | 1589 dni | Mikołaj |
Prezesi Rządu Narodowego Królestwa Polskiego (1830–1831)
[edytuj | edytuj kod]Lp. | Portret | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Długość urzędowania |
---|---|---|---|---|---|
1. | Adam Jerzy Czartoryski (1770–1861) |
3 grudnia 1830 | 17 sierpnia 1831 | 257 dni | |
– | Józef Chłopicki (1771–1854) dyktator |
5 grudnia 1830 | 17 stycznia 1831 | 43 dni | |
2. | Jan Krukowiecki (1772–1850) |
17 sierpnia 1831 | 7 września 1831 | 21 dni | |
3. | Bonawentura Niemojowski (1787–1835) |
8 września 1831 | 23 września 1831[a] | 17 dni | |
– | Jan Nepomucen Umiński[b] (1778–1851) |
23 września 1831 | 23 września 1831 | kilka godzin | |
– | Maciej Rybiński[b] (1784–1874) |
25 września 1831 | 9 października 1831 | 14 dni |
Prezesi Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej (1846)
[edytuj | edytuj kod]Lp. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Długość urzędowania |
---|---|---|---|---|---|
– | Jan Tyssowski, członek triumwiratu Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej |
22 lutego 1846 | 24 lutego 1846 | 2 dni | |
– | Ludwik Gorzkowski, członek triumwiratu Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej | ||||
– | Aleksander Grzegorzewski, członek triumwiratu Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej | ||||
– | Jan Tyssowski, dyktator |
24 lutego 1846 | 3 marca 1846 | 7 dni |
Prezesi Komitetu Narodowego w Poznaniu (1848)
[edytuj | edytuj kod]Lp. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Długość urzędowania |
---|---|---|---|---|---|
1. | Gustaw Potworowski | 20 marca 1848 | 9 maja 1848 | 50 dni |
Prezesi Rządu Narodowego (1863–1864)
[edytuj | edytuj kod]Lp. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Długość urzędowania |
---|---|---|---|---|---|
1. | Stefan Bobrowski, przewodniczący Komisji Wykonawczej (Tymczasowego) Rządu Narodowego |
21 stycznia 1863 | 17 lutego 1863 | 27 dni | |
– | Ludwik Mierosławski, dyktator |
17 lutego 1863 | 11 marca 1863 | 22 dni | |
– | Marian Langiewicz, dyktator |
11 marca 1863 | 18 marca 1863 | 7 dni | |
2. | Stefan Bobrowski, przewodniczący Tymczasowego Rządu Narodowego |
21 marca 1863 | 12 kwietnia 1863 | 22 dni | |
3. | Agaton Giller, przewodniczący Tymczasowego Rządu Narodowego (od 10 maja 1863 przewodniczący Rządu Narodowego) |
12 kwietnia 1863 | 23 maja 1863 | 41 dni | |
4. | Franciszek Dobrowolski, przewodniczący Rządu Narodowego |
23 maja 1863 | 9 czerwca 1863 | 17 dni | |
5. | Piotr Kobylański, przewodniczący Rządu Narodowego |
9 czerwca 1863 | 10 czerwca 1863 | 1 dzień | |
6. | Karol Majewski, przewodniczący Rządu Narodowego |
14 czerwca 1863 | 17 września 1863 | 95 dni | |
7. | Franciszek Dobrowolski, przewodniczący Rządu Narodowego |
17 września 1863 | 17 października 1863 | 30 dni | |
8. | Romuald Traugutt, dyktator Rządu Narodowego |
17 października 1863 | 10 kwietnia 1864 | 176 dni | |
9. | Bronisław Brzeziński, przewodniczący Rządu Narodowego |
20 kwietnia 1864 | październik 1864 | bd. |
Zwierzchnicy władz wykonawczych w okupowanym Królestwie Polskim (1917–1918)
[edytuj | edytuj kod]Prezydenci Ministrów Królestwa Polskiego oraz kierownicy ministrów w prowizoriach rządowych.
Lp. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Długość urzędowania | Rząd | Kadencja Sejmu | Urzędująca głowa państwa |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
– | Józef Mikułowski-Pomorski przewodniczący Komisji Przejściowej, pełniący obowiązki marszałka koronnego |
30 sierpnia 1917 | 13 grudnia 1917[1] | 105 dni | Komisja Przejściowa | stan przed zwołaniem Rady Stanu |
Rada Regencyjna | |
1. | Jan Kucharzewski (dwukrotnie) |
26 listopada 1917 | 27 lutego 1918 | 93 dni | rząd Jana Kucharzewskiego | |||
2 października 1918 | 9 października 1918 | 7 dni | ||||||
– | Antoni Ponikowski kierownik ministrów |
27 lutego 1918 | 4 kwietnia 1918 | 36 dni | prowizorium rządowe Antoniego Ponikowskiego | |||
2. | Jan Kanty Steczkowski | 4 kwietnia 1918 | 2 października 1918 | 181 dni | rząd Jana Kantego Steczkowskiego | Rada Stanu – stan przed zwołaniem Sejmu Ustawodawczego | ||
– | Bohdan Broniewski pełniący obowiązki |
10 października 1918 | 23 października 1918 | 13 dni | ||||
3. | Józef Świeżyński | 23 października 1918 | 3 listopada 1918 | 11 dni | rząd Józefa Świeżyńskiego | |||
– | Władysław Wróblewski kierownik ministrów |
3 listopada 1918 | 14 listopada 1918 | 11 dni | prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego |
Polska okresu międzywojennego (1918–1939)
[edytuj | edytuj kod]Zdjęcie | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Długość urzędowania | Rząd | Kadencja Sejmu | Urzędująca głowa państwa |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Ignacy Daszyński | 7 listopada 1918 | 11 listopada 1918 | 4 dni | Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej | przed zwołaniem Sejmu Ustawodawczego | Rząd utworzony w opozycji do Rady Regencyjnej. Od 14 listopada 1918 r. władzę zwierzchnią sprawował Naczelny Dowódca Wojska Polskiego Józef Piłsudski. | |
Stanisław Thugutt zastępował premiera w Lublinie, od 12 listopada w stanie dymisji rządu |
11 listopada 1918 | 17 listopada 1918 | 6 dni |
Premierzy II Rzeczypospolitej (1918–1939)
[edytuj | edytuj kod]Lp. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Długość urzędowania | Rząd | Kadencja Sejmu | Urzędująca głowa państwa |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1. | Ignacy Daszyński | 14 listopada 1918 | 17 listopada 1918 | 3 dni | – | – | Józef Piłsudski | |
2. | Jędrzej Moraczewski | 17 listopada 1918 | 16 stycznia 1919 | 60 dni | Rząd Jędrzeja Moraczewskiego | – | ||
3. | Ignacy Jan Paderewski | 16 stycznia 1919 | 27 listopada 1919 | 313 dni | Rząd Ignacego Jana Paderewskiego | |||
Sejm Ustawodawczy | ||||||||
4. | Leopold Skulski | 13 grudnia 1919 | 9 czerwca 1920 | 179 dni | Rząd Leopolda Skulskiego | |||
5. | Wincenty Witos Nie utworzył rządu |
10 czerwca 1920 | 23 czerwca 1920 | 13 dni | – | |||
6. | Władysław Grabski | 27 czerwca 1920 | 24 lipca 1920 | 27 dni | Pierwszy rząd Władysława Grabskiego | |||
(5.) | Wincenty Witos | 24 lipca 1920 | 13 września 1921 | 416 dni | Pierwszy rząd Wincentego Witosa | |||
7. | Antoni Ponikowski (dwukrotnie) |
19 września 1921 | 5 marca 1922 | 167 dni | Pierwszy rząd Antoniego Ponikowskiego | |||
10 marca 1922 | 6 czerwca 1922 | 88 dni | Drugi rząd Antoniego Ponikowskiego | |||||
8. | Artur Śliwiński | 28 czerwca 1922 | 7 lipca 1922 | 9 dni | Rząd Artura Śliwińskiego | |||
9. | Julian Nowak | 31 lipca 1922 | 14 grudnia 1922 | 136 dni | Rząd Juliana Nowaka | |||
Sejm RP I kadencji | ||||||||
Gabriel Narutowicz | ||||||||
10. | Władysław Sikorski | 16 grudnia 1922 | 26 maja 1923 | 161 dni | Pierwszy rząd Władysława Sikorskiego | Maciej Rataj (p.o.)[c] | ||
Stanisław Wojciechowski | ||||||||
(5.) | Wincenty Witos Ponownie |
28 maja 1923 | 14 grudnia 1923 | 200 dni | Drugi rząd Wincentego Witosa | |||
(6.) | Władysław Grabski Ponownie |
19 grudnia 1923 | 14 listopada 1925 | 696 dni | Drugi rząd Władysława Grabskiego | |||
11. | Aleksander Skrzyński | 20 listopada 1925 | 5 maja 1926 | 166 dni | Rząd Aleksandra Skrzyńskiego | |||
(5.) | Wincenty Witos Ponownie |
10 maja 1926 | 14 maja 1926 | 4 dni | Trzeci rząd Wincentego Witosa | |||
12. | Kazimierz Bartel (trzykrotnie) |
15 maja 1926 | 4 czerwca 1926 | 20 dni | Pierwszy rząd Kazimierza Bartla | Maciej Rataj (p.o.)[c] | ||
Ignacy Mościcki | ||||||||
8 czerwca 1926 | 24 września 1926 | 108 dni | Drugi rząd Kazimierza Bartla | |||||
27 września 1926 | 30 września 1926 | 3 dni | Trzeci rząd Kazimierza Bartla | |||||
13. | Józef Piłsudski | 2 października 1926 | 27 czerwca 1928 | 634 dni | Pierwszy rząd Józefa Piłsudskiego | |||
Sejm RP II kadencji | ||||||||
(12.) | Kazimierz Bartel Ponownie |
27 czerwca 1928 | 13 kwietnia 1929 | 290 dni | Czwarty rząd Kazimierza Bartla | |||
14. | Kazimierz Świtalski | 14 kwietnia 1929 | 7 grudnia 1929 | 237 dni | Rząd Kazimierza Świtalskiego | |||
(12.) | Kazimierz Bartel Ponownie |
29 grudnia 1929 | 15 marca 1930 | 76 dni | Piąty rząd Kazimierza Bartla | |||
15. | Walery Sławek | 29 marca 1930 | 23 sierpnia 1930 | 147 dni | Pierwszy rząd Walerego Sławka | |||
(13.) | Józef Piłsudski Ponownie |
25 sierpnia 1930 | 4 grudnia 1930 | 101 dni | Drugi rząd Józefa Piłsudskiego | |||
Sejm RP III kadencji | ||||||||
(15.) | Walery Sławek Ponownie |
4 grudnia 1930 | 26 maja 1931 | 173 dni | Drugi rząd Walerego Sławka | |||
16. | Aleksander Prystor | 27 maja 1931 | 9 maja 1933 | 713 dni | Rząd Aleksandra Prystora | |||
17. | Janusz Jędrzejewicz | 10 maja 1933 | 13 maja 1934 | 368 dni | Rząd Janusza Jędrzejewicza | |||
18. | Leon Kozłowski | 15 maja 1934 | 28 marca 1935 | 317 dni | Rząd Leona Kozłowskiego | |||
(15.) | Walery Sławek Ponownie |
28 marca 1935 | 12 października 1935 | 198 dni | Trzeci rząd Walerego Sławka | |||
19. | Marian Zyndram-Kościałkowski | 13 października 1935 | 15 maja 1936 | 215 dni | Rząd Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego | |||
20. | Felicjan Sławoj Składkowski | 15 maja 1936 | 30 września 1939 | 1233 dni | Rząd Felicjana Sławoja Składkowskiego | |||
Sejm RP IV kadencji
|
Polskie władze na emigracji (1939–1990)
[edytuj | edytuj kod]Premierzy Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939–1990)
[edytuj | edytuj kod]Od 5 lipca 1945 rządy te nie miały uznania międzynarodowego.
Przewodniczący Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego (1955–1972)
[edytuj | edytuj kod]Lp. | Zdjęcie | Imię i nazwisko | Objął urząd | Złożył urząd | Długość urzędowania | Urzędująca głowa państwa (Rada Trzech) |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Roman Odzierzyński (1892–1975) bezpartyjny |
27 sierpnia 1954 | 29 lutego 1956 | 551 dni | Tomasz Arciszewski (do 1955), Edward Bernard Raczyński, Władysław Anders | |
2. | Adam Ciołkosz (1901–1978) PPS |
29 lutego 1956 | 14 marca 1959 | 1109 dni | Tadeusz Bór-Komorowski (1956-1966), Edward Bernard Raczyński, Władysław Anders | |
3. | Witold Czerwiński (1901–1982) bezpartyjny |
14 marca 1959 | 15 stycznia 1963 | 1403 dni | ||
(2.) | Adam Ciołkosz (1901–1978) PPS ponownie |
15 stycznia 1963 | 19 grudnia 1966 | 1434 dni | ||
p.o. | Jan Starzewski (1895–1973) LNP pełniący obowiązki |
19 grudnia 1966 | 15 marca 1967 | 86 dni | Roman Odzierzyński, Edward Bernard Raczyński, Władysław Anders | |
4. | Kazimierz Sabbat (1913–1989) bezpartyjny dwukrotnie |
15 marca 1967 | 8 lipca 1972 | 1942 dni | Roman Odzierzyński (do 1968), Edward Bernard Raczyński, Władysław Anders (do 1970), | |
Stanisław Mglej (1968-1969), Edward Bernard Raczyński, Władysław Anders (do 1970), | ||||||
Alfred Urbański (od 1969), Edward Bernard Raczyński, Władysław Anders (do 1970) | ||||||
Alfred Urbański (od 1969), Edward Bernard Raczyński, Stanisław Kopański (od 1970) |
Rzeczpospolita Polska/Polska Rzeczpospolita Ludowa (1944–1989)
[edytuj | edytuj kod]Prezesi Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
[edytuj | edytuj kod]W okresie Polski Ludowej obowiązywały trzy akty rangi konstytucyjnej regulujące procedurę wyłaniania nowego rządu:
- od 21 lipca 1944 do 20 lutego 1947 Ustawa z dnia 21 lipca 1944 r. o utworzeniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.
- od 31 grudnia 1944 do 20 lutego 1947 Ustawa z dnia 31 grudnia 1944 roku o powołaniu Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej.
- od 20 lutego 1947 do 21 lipca 1952 Ustawa konstytucyjna z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej.
- od 22 lipca 1952 do 31 grudnia 1989 Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r.
Przerywane pogrubione linie oddzielają poszczególne kadencje sejmu.
III Rzeczpospolita (od 1989)
[edytuj | edytuj kod]Prezesi Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej
[edytuj | edytuj kod]W III Rzeczypospolitej obowiązywały trzy akty rangi konstytucyjnej regulujące procedurę wyłaniania nowego rządu:
- od 7 kwietnia 1989 do 7 grudnia 1992 Konstytucja PRL z 1952 (od 31 grudnia 1989 jako Konstytucja RP) w wersji po noweli kwietniowej, wedle której proces powołania nowego rządu oparty był na stosownych uchwałach Sejmu (podejmowanych samoistnie bądź na wniosek Prezydenta RP) w sprawie odwołania urzędującego prezesa Rady Ministrów z jednoczesnym powołaniem nowego prezesa Rady Ministrów z misją składania wniosków co do składu Rady Ministrów. Do wyłącznej kompetencji Sejmu należało dymisjonowanie urzędującego rządu i jednoczesne powierzanie mu dalszego sprawowania obowiązków do czasu wyłonienia nowego składu Rady Ministrów. Misja kompletowania składu nowego rządu przez premiera kończyła się z chwilą podjęcia przez Sejm uchwały wyrażającej nowemu gabinetowi wotum zaufania w składzie przedstawionym przez premiera. Uchwały te publikowane w Monitorze Polskim wchodziły w życie z chwilą ich podjęcia. Poszczególni ministrowie byli odwoływani uchwałami Sejmu.
Nowo powołany prezes Rady Ministrów do czasu skompletowania własnego składu Rady Ministrów stał na czele dotychczasowej Rady Ministrów.
- od 8 grudnia 1992 do 16 października 1997 tzw. Mała Konstytucja, która stanowiła, że nowy rząd powoływany i odwoływany był zarządzeniem Prezydenta RP, po którym Rada Ministrów winna uzyskać w Sejmie wotum zaufania.
- od 17 października 1997 Konstytucja RP reguluje proces powołania rządu w tzw. systemie trzech kroków oraz konstruktywnym wotum nieufności. Do powołania nowej Rady Ministrów niezbędne jest postanowienie Prezydenta RP. Wotum zaufania udzielane jest przez Sejm i jest warunkiem niezbędnym do dalszego sprawowania władzy przez Radę Ministrów.
Lp. | Zdjęcie | Imię i nazwisko (ugrupowanie polityczne) |
Desygnacja[u] | Objęcie urzędu[v] |
Głosowanie nad wotum zaufania |
Głosy w wotum zaufania |
Dymisja lub wotum nieufności |
Złożenie urzędu[w] |
Długość urzędowania |
Rząd | Kadencja sejmu |
Urzędujący prezydenci RP | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1. | Tadeusz Mazowiecki (KO „S”, od 2 grudnia 1990 UD) (1927–2013) |
20 sierpnia 1989[x] 24 sierpnia 1989[y] |
24 sierpnia 1989[z] | 12 września 1989[aa] | 402 0 13 |
25 listopada 1990[ab], 14 grudnia 1990[ac] |
4 stycznia 1991[ad] | 498 dni | Rząd Tadeusza Mazowieckiego | Sejm PRL X kadencji | Wojciech Jaruzelski[ae] (1989–1990) | ||
Lech Wałęsa (1990–1995) | |||||||||||||
2. | Jan Krzysztof Bielecki (KLD) (ur. 1951) |
4 stycznia 1991 | 4 stycznia 1991 | 12 stycznia 1991[af] | 272 4 62 |
5 grudnia 1991[7] | 6 grudnia 1991[ag] | 336 dni | Rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego | ||||
3. | Jan Olszewski (PC) (1930–2019) |
6 grudnia 1991[8][9] | 6 grudnia 1991 | 23 grudnia 1991 | 235 60 139 |
16 grudnia 1991[ah] 5 czerwca 1992[10] |
5 czerwca 1992[ai] | 182 dni | Rząd Jana Olszewskiego | Sejm RP I kadencji | |||
4. | Waldemar Pawlak[aj] (PSL) (ur. 1959) |
5 czerwca 1992[11] | 5 czerwca 1992 | brak wniosku o wotum zaufania |
– | 7 lipca 1992 10 lipca 1992[12] |
10 lipca 1992 | 35 dni[ak] | Nie utworzył rządu | ||||
5. | Hanna Suchocka (UD) (ur. 1946) |
10 lipca 1992[al] | 10 lipca 1992 | 11 lipca 1992[13] | 226 124 28 |
28 maja 1993 | 26 października 1993 | 472 dni | Rząd Hanny Suchockiej | ||||
(4.) | Waldemar Pawlak (PSL) (ur. 1959) |
18 października 1993 | 26 października 1993 | 10 listopada 1993[14] | 310 83 24 |
1 marca 1995[15] | 7 marca 1995 | 496 dni[ak] | Rząd Waldemara Pawlaka | Sejm RP II kadencji | |||
6. | Józef Oleksy (SdRP, koalicja SLD) (1946–2015) |
1 marca 1995[15] | 7 marca 1995[am] | 4 marca 1995[16] | 272 99 13 |
26 stycznia 1996 | 7 lutego 1996 | 337 dni | Rząd Józefa Oleksego | ||||
Aleksander Kwaśniewski (1995–2005) | |||||||||||||
7. | Włodzimierz Cimoszewicz (bezpartyjny, związany z partią SdRP, należący do koalicji SLD[17]) (ur. 1950) |
1 lutego 1996 | 7 lutego 1996 | 15 lutego 1996[18] | 273 87 28 |
17 października 1997[an][19] | 31 października 1997 | 632 dni | Rząd Włodzimierza Cimoszewicza | ||||
8. | Jerzy Buzek (koalicja AWS, partia RS AWS) (ur. 1940) |
17 października 1997[20] | 31 października 1997 | 11 listopada 1997[21] | 260 173 2 |
19 października 2001[ao][22] | 19 października 2001 | 1449 dni | Rząd Jerzego Buzka | Sejm RP III kadencji | |||
9. | Leszek Miller (SLD) (ur. 1946) |
4 października 2001[23][ap] | 19 października 2001 | 26 października 2001[25] 13 czerwca 2003[aq][26] |
306 140 1 236 213 0 |
2 maja 2004[an][27] | 2 maja 2004 | 926 dni | Rząd Leszka Millera | Sejm RP IV kadencji | |||
10. | Marek Belka (SLD) (ur. 1952) |
2 maja 2004[28] | 2 maja 2004 | 14 maja 2004[ar] | 188 262 0 |
14 maja 2004[as][29] | 11 czerwca 2004 | 547 dni | Pierwszy rząd Marka Belki | ||||
11 czerwca 2004[30] | 11 czerwca 2004 | 24 czerwca 2004[31] 15 października 2004[aq][32] |
236 215 1 234 218 0 |
6 maja 2005[33][34] 19 października 2005[ao][35] |
31 października 2005 | Drugi rząd Marka Belki | |||||||
11. | Kazimierz Marcinkiewicz (PiS) (ur. 1959) |
19 października 2005[36] | 31 października 2005 | 10 listopada 2005[37] | 272 187 0 |
10 lipca 2006[an][38] | 14 lipca 2006 | 256 dni | Rząd Kazimierza Marcinkiewicza | Sejm RP V kadencji | |||
Lech Kaczyński (2005–2010) | |||||||||||||
12. | Jarosław Kaczyński (PiS) (ur. 1949) |
10 lipca 2006[39] | 14 lipca 2006 | 19 lipca 2006[40] | 240 205 0 |
5 listopada 2007[an][41] | 16 listopada 2007 | 490 dni | Rząd Jarosława Kaczyńskiego | ||||
13. | Donald Tusk (PO) (ur. 1957) |
9 listopada 2007[42] | 16 listopada 2007[43] | 24 listopada 2007[44] | 238 204 2 |
8 listopada 2011[ao][45] | 18 listopada 2011 | 2502 dni[at] | Pierwszy rząd Donalda Tuska | Sejm RP VI kadencji | |||
Urząd opróżniony[au] | |||||||||||||
Bronisław Komorowski (2010–2015) | |||||||||||||
8 listopada 2011[46] | 18 listopada 2011 | 19 listopada 2011[47] 12 października 2012[aq][48] 25 czerwca 2014[aq][49] |
234 211 2 233 219 0 237 203 0 |
9 września 2014[an][50] | 22 września 2014 | Drugi rząd Donalda Tuska | Sejm RP VII kadencji | ||||||
14. | Ewa Kopacz (PO) (ur. 1956) |
15 września 2014[51] | 22 września 2014 | 1 października 2014[52] | 259 183 7 |
12 listopada 2015[ao][53] | 16 listopada 2015 | 420 dni | Rząd Ewy Kopacz | ||||
Andrzej Duda (od 2015) | |||||||||||||
15. | Beata Szydło (PiS) (ur. 1963) |
13 listopada 2015[54] | 16 listopada 2015[55] | 18 listopada 2015[56] | 236 202 18 |
8 grudnia 2017[an][57] | 11 grudnia 2017 | 756 dni | Rząd Beaty Szydło | Sejm RP VIII kadencji | |||
16. | Mateusz Morawiecki (PiS) (ur. 1968) |
8 grudnia 2017[58] | 11 grudnia 2017[59] | 12 grudnia 2017[60] 12 grudnia 2018[aq][61] |
243 192 0 231 181 2 |
12 listopada 2019[ao][62] | 15 listopada 2019 | 2193 dni | Pierwszy rząd Mateusza Morawieckiego | ||||
14 listopada 2019[63] | 15 listopada 2019[64][65] | 19 listopada 2019[66] 4 czerwca 2020[aq][67] |
237 214 3 235 219 2 |
13 listopada 2023[ao][68] | 27 listopada 2023 | Drugi rząd Mateusza Morawieckiego | Sejm RP IX kadencji | ||||||
13 listopada 2023[69] | 27 listopada 2023[70][71] | 11 grudnia 2023[ar] | 190 266 0 |
11 grudnia 2023[as][72] | 13 grudnia 2023 | Trzeci rząd Mateusza Morawieckiego | Sejm RP X kadencji | ||||||
(13.) | Donald Tusk (PO) (ur. 1957) |
11 grudnia 2023[av][73] | 13 grudnia 2023[74][75] | 12 grudnia 2023[aw][76] | 248 201 0 |
366 dni[at] | Trzeci rząd Donalda Tuska | ||||||
Stan na 13 grudnia 2024 |
Przerywana pogrubiona linia oznacza poszczególne kadencje Sejmu.
Długość urzędowania premierów
[edytuj | edytuj kod]Premierem najdłużej sprawującym swój urząd na przestrzeni lat był Józef Cyrankiewicz, który w ramach pięciu gabinetów RP i PRL urzędował 8239 dni. W okresie międzywojennym najdłużej urzędującym premierem był Felicjan Sławoj Składkowski (1233 dni), wśród premierów rządu na uchodźstwie Antoni Pająk (3565 dni), a w III RP Donald Tusk (2868 dni).
Najkrócej urzędującym premierem był gen. Jan Nepomucen Umiński, który stanowisko prezesa Rządu Narodowego stracił tego samego dnia, w którym je uzyskał.
Najwięcej rządów w III RP stworzyli Mateusz Morawiecki (3 rządy, przy czym ostatni nie uzyskał wotum zaufania) oraz Donald Tusk.
Obecnie urzędujący premier swój urząd sprawuje nieprzerwanie 366 pełnych dni, a łącznie z poprzednimi kadencjami 2868 (według stanu na 13 grudnia 2024).
Żyjący byli premierzy
[edytuj | edytuj kod]Obecnie żyje 12 byłych premierów Polski. Najstarszym jest urodzony w 1940 Jerzy Buzek. Ostatnia śmierć byłego premiera, Edwarda Babiucha, miała miejsce 1 lutego 2021. Babiuch był najdłużej żyjącym byłym premierem Polski w historii (93 lata).
- Jerzy Buzek (ur. 1940)
- Hanna Suchocka (ur. 1946), honorowa przewodnicząca Europejskiej Komisji na rzecz Demokracji przez Prawo
- Leszek Miller (ur. 1946)
- Jarosław Kaczyński (ur. 1949), poseł na Sejm X kadencji oraz prezes PiS
- Włodzimierz Cimoszewicz (ur. 1950)
- Jan Krzysztof Bielecki (ur. 1951)
- Marek Belka (ur. 1952)
- Ewa Kopacz (ur. 1956), wiceprzewodnicząca Parlamentu Europejskiego X kadencji z ramienia EPL oraz wiceprzewodnicząca PO
- Waldemar Pawlak (ur. 1959), senator XI kadencji, przewodniczący Rady Naczelnej PSL oraz prezes Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych
- Kazimierz Marcinkiewicz (ur. 1959)
- Beata Szydło (ur. 1963), posłanka do Parlamentu Europejskiego X kadencji oraz wiceprezeska PiS
- Mateusz Morawiecki (ur. 1968), poseł na Sejm X kadencji oraz wiceprezes PiS
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tego dnia złożył dymisję, ale prezesem Rządu Narodowego był formalnie do 25 września 1831 r.
- ↑ a b Wódz naczelny z pełnią władzy cywilnej.
- ↑ a b W oparciu o przepisy Konstytucji marcowej z 1921, od dnia śmierci lub rezygnacji prezydenta Rzeczypospolitej, jego obowiązki sprawuje tymczasowo marszałek Sejmu.
- ↑ Objęcie urzędu – pierwszy dzień urzędowania – zaprzysiężenie.
- ↑ Złożenie urzędu – ostatni dzień urzędowania.
- ↑ W oparciu o przepisy Ustawy z dnia 11 września 1944 r. o kompetencji Prezydenta Krajowej Rady Narodowej w związku z uznaniem opróżnienia urzędu Prezydenta RP jego obowiązki sprawuje tymczasowo od chwili ogłoszenia ustawy 20 września 1944 Przewodniczący Krajowej Rady Narodowej, a od 31 grudnia 1944 Prezydent Krajowej Rady Narodowej. Obowiązki pełnił Bolesław Bierut.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania przez Prezydenta RP kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. gabinetem Edwarda Osóbki-Morawskiego do 6 lutego 1947.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. pierwszym gabinetem Józefa Cyrankiewicza do 21 listopada 1952.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. gabinetem Bolesława Bieruta i Józefa Cyrankiewicza do 27 lutego 1957.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. drugim gabinetem Józefa Cyrankiewicza do 18 maja 1961.
- ↑ W oparciu o przepisy Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 1952 roku Radę Państwa reprezentuje Przewodniczący lub jego zastępca. Wskutek wakatu Radę Państwa reprezentowali zastępcy Stanisław Kulczyński, Oskar Lange, Edward Ochab oraz Bolesław Podedworny.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. trzecim gabinetem Józefa Cyrankiewicza do 25 czerwca 1965.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. czwartym gabinetem Józefa Cyrankiewicza do 28 czerwca 1969.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. gabinetem Józefa Cyrankiewicza i Piotra Jaroszewicza do 29 marca 1972.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. gabinetem Piotra Jaroszewicza do 27 marca 1976.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. gabinetem Piotra Jaroszewicza i Edwarda Babiucha do 3 kwietnia 1980.
- ↑ Wiceprezes Rady Ministrów pełniący obowiązki prezesa Rady Ministrów od 24 sierpnia 1980.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. gabinetem Edwarda Babiucha, Józefa Pińkowskiego i Wojciecha Jaruzelskiego do 12 listopada 1985.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. gabinetem Zbigniewa Messnera do 14 października 1988.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. gabinetem Mieczysława Rakowskiego do 12 września 1989.
- ↑ Desygnacja aktem prezydenta lub uchwałą Sejmu RP.
- ↑ Objęcie urzędu – pierwszy dzień urzędowania – zaprzysiężenie.
- ↑ Złożenie urzędu – ostatni dzień urzędowania.
- ↑ Akt desygnowania na prezesa Rady Ministrów podpisany przez prezydenta PRL Jaruzelskiego i przedstawiony Sejmowi PRL do zatwierdzenia na mocy art. 32f ust. 1 pkt 6 Konstytucji PRL.
- ↑ Uchwała Sejmu PRL powołująca na urząd Prezesa Rady Ministrów.
- ↑ Jako nowo mianowany prezes Rady Ministrów do czasu zgłoszenia wniosków co do składu własnej Rady Ministrów i ich zaakceptowania uchwałą Sejmu PRL kieruje Radą Ministrów w dotychczasowym składzie osobowym tj. gabinetem M. Rakowskiego.
- ↑ Uchwała Sejmu PRL wyrażająca wotum zaufania dla rządu w składzie zaproponowanym przez premiera Mazowieckiego.
- ↑ Prezes Rady Ministrów podał się do dymisji.
- ↑ Uchwała Sejmu odwołująca rząd i powierzająca mu pełnienie obowiązków do czasu powołania nowego rządu.
- ↑ Rząd pełnił obowiązki bez premiera Mazowieckiego do czasu powołania rządu Bieleckiego 12 stycznia 1991.
- ↑ Od 19 lipca 1989 jako prezydent PRL; od 31 grudnia 1989 jako prezydent RP.
- ↑ Uchwała Sejmu udzielająca wotum zaufania i powołująca nowy składu Rady Ministrów.
- ↑ Rząd pełnił obowiązki bez premiera Bieleckiego do czasu powołania rządu Olszewskiego 23 grudnia 1991.
- ↑ 18 grudnia 1991 r. dymisja premiera została odrzucona przez Sejm.
- ↑ Rząd pełnił obowiązki bez premiera Olszewskiego do czasu powołania rządu Suchockiej 11 lipca 1992.
- ↑ Nie zdołał sformować gabinetu.
- ↑ a b Waldemar Pawlak urzędował łącznie jako premier w dwóch gabinetach 531 dni.
- ↑ Powołana Uchwałą Sejmu RP z dnia 10 lipca 1992 r. w sprawie powołania prezesa Rady Ministrów (M.P. z 1992 r. nr 23, poz. 167) na prezesa Rady Ministrów z misją przedstawienia Sejmowi składu Rady Ministrów (tryb art. 32f ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 37 ust. 1 Konstytucji RP).
- ↑ Rada Ministrów powołana zarządzeniem Prezydenta RP z dnia 6 marca 1995 r.
- ↑ a b c d e f Tryb art. 162 ust. 2 pkt 3.
- ↑ a b c d e f Dymisja na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu w trybie art. 162 ust. 1 Konstytucji RP.
- ↑ Było to rozwiązanie precedensowe (dotychczas powyborcze desygnowanie premiera następowało w dniu dymisji poprzedniego gabinetu), ale – zdaniem części doktryny prawa konstytucyjnego – w tamtej sytuacji, konstytucyjnie dopuszczalne i pozwalające na szybsze utworzenie nowego rządu[24]
- ↑ a b c d e f Wotum zaufania na wniosek Prezesa Rady Ministrów udzielone przez Sejm w trybie art. 160 Konstytucji RP.
- ↑ a b Nie uzyskał wotum zaufania.
- ↑ a b Dymisja w trybie art. 162 ust. 2 pkt 1 Konstytucji RP.
- ↑ a b Donald Tusk urzędował łącznie jako premier w trzech gabinetach 2868 dni.
- ↑ W oparciu o przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku od dnia wakatu na urzędzie Prezydenta Rzeczypospolitej jego obowiązki sprawuje tymczasowo Marszałek Sejmu, w razie niemożności wykonywania tych obowiązków przez Marszałka Sejmu, funkcja ta przypada Marszałkowi Senatu. Obowiązki pełnili kolejno Bronisław Komorowski (10 kwietnia 2010 – 8 lipca 2010), Bogdan Borusewicz (8 lipca 2010) i Grzegorz Schetyna (8 lipca 2010 – 6 sierpnia 2010).
- ↑ Uchwała Sejmu w sprawie wyboru Prezesa Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Konstytucji RP.
- ↑ Uchwała Sejmu w sprawie wyboru członków Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Konstytucji RP.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Data uchwały Komisji Przejściowej w sprawie przekazania Radzie Ministrów departamentów Tymczasowej Rady Stanu, a Prezydentowi Ministrów – pozostałych agend TRS, a także o zawieszeniu swojej działalności. Kompetencje administracyjne Komisji formalnie zostały przejęte przez Radę Ministrów z dniem 1 lutego 1918 r., kiedy wszedł w życie dekret Rady Regencyjnej o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskiem z 3 stycznia 1918 r. (Dz.U. z 1918 r. nr 1, poz. 1 ze zm.). Ostatnie posiedzenia Komisja odbyła 24 stycznia 1918 r.
- ↑ a b Józef Cyrankiewicz urzędował łącznie jako premier w sześciu gabinetach 8239 dni.
- ↑ a b c d e Wybrany w miejsce urzędującego prezesa Rady Ministrów bez odwołania Rady Ministrów.
- ↑ Złożył urząd po częściowo wolnych wyborach 4 czerwca 1989
- ↑ Pierwszy premier po częściowo wolnych wyborach 4 czerwca 1989
- ↑ Pierwszy premier III RP (pierwszy niekomunistyczny premier po 1989)
- ↑ Uchwała Sejmu RP z dnia 5 grudnia 1991 r. w sprawie przyjęcia ustąpienia Rządu (M.P. z 1991 r. nr 45, poz. 313), uchwała przyjmująca ustąpienie rządu Bieleckiego i powierzająca mu pełnienie obowiązków do czasu powołania nowego składu Rady Ministrów.
- ↑ Uchwała Sejmu RP z dnia 6 grudnia 1991 r. w sprawie powołania prezesa Rady Ministrów (M.P. z 1991 r. nr 45, poz. 315).
- ↑ Uchwała powołująca Jana Olszewskiego (w trybie art. 32f ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 37 ust. 1 Konstytucji RP) na stanowisko prezesa Rady Ministrów z misją przedstawienia składu nowej Rady Ministrów.
- ↑ Uchwała Sejmu z dnia 5 czerwca 1992 r. w sprawie odwołania Rady Ministrów (M.P. z 1992 r. nr 17, poz. 125), w trybie art. 32f ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 37 ust. 1 Konstytucji RP o odwołaniu Jana Olszewskiego z urzędu prezesa Rady Ministrów i powierzeniu mu sprawowania obowiązków do czasu powołania następcy.
- ↑ Uchwała Sejmu RP z dnia 5 czerwca 1992 r. w sprawie powołania prezesa Rady Ministrów (M.P. z 1992 r. nr 17, poz. 126), na prezesa Rady Ministrów z misją przedstawienia Sejmowi RP składu Rady Ministrów (tryb art. 32f ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 37 ust. 1 Konstytucji RP).
- ↑ Uchwała Sejmu RP z dnia 10 lipca 1992 r. (M.P. z 1992 r. nr 23, poz. 166), uchwała odwołująca prezesa Rady Ministrów i powierzająca mu sprawowanie obowiązków do czasu powołania następcy (tryb art. 32f ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 37 ust. 1 Konstytucji RP).
- ↑ Skład Rady Ministrów Hanny Suchockiej powołany uchwałą Sejmu RP z dnia 11 lipca 1992 r. w sprawie powołania Rady Ministrów (M.P. z 1992 r. nr 23, poz. 168).
- ↑ M.P. z 1993 r. nr 58, poz. 533.
- ↑ a b M.P. z 1995 r. nr 12, poz. 138.
- ↑ M.P. z 1995 r. nr 13, poz. 158.
- ↑ Wejście Cimoszewicza [online], Sekcja polska BBC, 28 czerwca 2005 [dostęp 2021-02-25] (pol.).
- ↑ M.P. z 1996 r. nr 15, poz. 180.
- ↑ M.P. z 1997 r. nr 79, poz. 764.
- ↑ M.P. z 1997 r. nr 79, poz. 765.
- ↑ M.P. z 1997 r. nr 82, poz. 792.
- ↑ M.P. z 2001 r. nr 37, poz. 601.
- ↑ M.P. z 2001 r. nr 34, poz. 560.
- ↑ Lech Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 9., Warszawa 2005, s. 294).
- ↑ M.P. z 2001 r. nr 38, poz. 612.
- ↑ M.P. z 2003 r. nr 34, poz. 436.
- ↑ M.P. z 2004 r. nr 19, poz. 333.
- ↑ M.P. z 2004 r. nr 19, poz. 334.
- ↑ M.P. z 2004 r. nr 22, poz. 388.
- ↑ M.P. z 2004 r. nr 27, poz. 453.
- ↑ M.P. z 2004 r. nr 28, poz. 470.
- ↑ M.P. z 2004 r. nr 43, poz. 742.
- ↑ Dymisja nie została przyjęta przez Prezydenta RP w trybie art. 162 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 162 ust. 4 Konstytucji RP.
- ↑ M.P. z 2005 r. nr 27, poz. 373.
- ↑ M.P. z 2005 r. nr 62, poz. 855.
- ↑ M.P. z 2005 r. nr 62, poz. 856.
- ↑ M.P. z 2005 r. nr 70, poz. 963.
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 48, poz. 517.
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 48, poz. 518.
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 51, poz. 547.
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 892.
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 85, poz. 902.
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 87, poz. 945.
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 90, poz. 972.
- ↑ M.P. z 2011 r. nr 101, poz. 1022.
- ↑ M.P. z 2011 r. nr 101, poz. 1023.
- ↑ M.P. z 2011 r. nr 105, poz. 1057.
- ↑ M.P. z 2012 r. poz. 769.
- ↑ M.P. z 2014 r. poz. 523.
- ↑ M.P. z 2014 r. poz. 803.
- ↑ M.P. z 2014 r. poz. 804.
- ↑ M.P. z 2014 r. poz. 892.
- ↑ M.P. z 2015 r. poz. 1088.
- ↑ M.P. z 2015 r. poz. 1089.
- ↑ M.P. z 2015 r. poz. 1090.
- ↑ M.P. z 2015 r. poz. 1159.
- ↑ M.P. z 2017 r. poz. 1143.
- ↑ M.P. z 2017 r. poz. 1144.
- ↑ M.P. z 2017 r. poz. 1150.
- ↑ M.P. z 2017 r. poz. 1177.
- ↑ M.P. z 2018 r. poz. 1246.
- ↑ M.P. z 2019 r. poz. 1069.
- ↑ M.P. z 2019 r. poz. 1090.
- ↑ M.P. z 2019 r. poz. 1091.
- ↑ M.P. z 2019 r. poz. 1092.
- ↑ M.P. z 2019 r. poz. 1135.
- ↑ M.P. z 2020 r. poz. 495.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 1221.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 1222.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 1287.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 1288.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 1379.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 1380.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 1382.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 1383.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 1381.