Protektorat (z łac. protectio – osłona) – jedna z form zależności politycznej, w której państwo posiadające własny ustrój uzależnione jest w swej polityce od państwa silniejszego (protektora). Protektorat zachowuje jako kraj niektóre swoje instytucje, rząd i administrację, ale znajduje się pod kontrolą obcego państwa, które prowadzi jego sprawy zewnętrzne, np. politykę zagraniczną i gospodarczą.
Często protektorat był wynikiem kolonializmu, a zależność ta była często oparta na nierównoprawnej umowie międzynarodowej narzuconej przez mocarstwo kolonialne.
Specyficzną formą protektoratu są mikropaństwa, do których można zaliczyć Liechtenstein, Monako czy San Marino.
- Przykłady
Protektorat | Protektor | Czas |
---|---|---|
Chanat Krymski | Imperium Osmańskie | 1475–1774 |
Korea | Cesarstwo chińskie | 1636–1895 |
Chanat Krymski | Imperium Rosyjskie | 1774–1783 |
I Rzeczpospolita | Imperium Rosyjskie | 1768–1789 1792–1795 |
Cesarstwo Koreańskie | Japonia | 1897–1910 |
Liberia | Stany Zjednoczone | 1822–1847 |
Kraj Urianchajski | Imperium Rosyjskie | 1914–1921 |
Rodezja Północna | Imperium brytyjskie | 1924–1953 |
Protektorat Czech i Moraw | III Rzesza | 1939–1945 |
Protektorat Saary | Francja | 1945–1956 |
Kosowo | NATO ONZ |
od 1999 |