Pyinbya

Pyinbya
	Król Paganu
Okres	od 846; do 876
Poprzednik	Khelu
Następca	Tannet
	Dane biograficzne
Dynastia	Pagan
Data urodzenia	817 (dniem urodzenia był poniedziałek)
Data śmierci	876 (w wieku 59 lat)
Ojciec	Saw Khin Hnit
Dzieci	Tannet

Pyinbya (birm. ပျဉ်ပြား, p j ɪ̀ɴ b j á; 817–876) – był królem Królestwa Paganu w Birmie (Mjanmie), który założył miasto Pagan (Bagan) w roku 849 n.e.

Chociaż kroniki birmańskie opisują go jako 33. króla w dynastii założonej na początku II w. n.e., współcześni historycy uważają Pyinbyę za jednego z pierwszych królów Paganu – miasta, które w ciągu następnych dwóch wieków przejęło stopniowo kontrolę nad współczesną środkową Birmą. Pyinbya był pradziadkiem ze strony ojca króla Anawrahty, twórcy Imperium Paganu.

Tradycja kronik

Według kronik birmańskich, przyszły król był synem króla Paganu Saw Khin Hnita. Urodził się w roku 802 lub 817^[2]. Przed objęciem tronu był on panem należącej do Paganu wsi Pyinbya, znanym pod imieniem Pyinbya Mintha. W roku 846 objął on władzę królewską po swoim bracie królu Khelu. 23 grudnia 849 roku założył on miasto Pagan. Założył on też w roku 857 osadę Taungdwin^[3], prawdopodobnie najbardziej na południe wysuniętą placówkę rodzącego się królestwa. Zmarł w roku 876 w wieku 59 lat (w 60. roku życia). (Trzeba zauważyć, że główne kroniki birmańskie nie są zgodne w kwestii lat jego panowania, urodzenia i śmierci. Najstarsza z kronik, Zatadawbon Yazawin, uważana jest za najdokładniejszą dla okresu królestwa Paganu.)^[a]. Poniższa tabela przedstawia daty zawarte w czterech głównych kronikach oraz daty z kroniki Hmannan po ich skorygowaniu względem potwierdzonej inskrypcjami daty akcesji Anawrahty w roku 1044^[2].

Kronika	Urodzenie–Śmierć	Wiek	Panowanie	Długość panowania
Zatadawbon Yazawin	817–876	59	846–876	30
Maha Yazawin	817–858	41	846–858	12
Yazawin Thit i Hmannan Yazawin	802–878	76	846–878	32
Hmannan skorygowana	830–906	76	874–906	32

Miejsce Pyinbyi na tronie zajął jego syn Tannet^[3].

Poglądy nauki

Według głównego nurtu nauki, Pyinbya jest jednym z pierwszych królów Paganu, państwa stworzonego przez lud Mranma (Bamar / Birmańczyków) pochodzący z królestwa Nanzhao. Pagan jest pierwszym znanym miejscem osiedlenia Birmańczyków w dolinie Irawadi, po skończeniu się niszczycielskich najazdów Nanzhao na dolinę górnej Irawadi trwających od lat 50. VIII w. do lat 30. wieku następnego. Po najazdach tych, które bardzo osłabiły państwa Pyu, duża liczba wojowników Mranma z Nanzhao wraz z rodzinami pozostała w dolinie górnej Irawadi^[4]. Pagan powstał jako ufortyfikowana osada w zakolu rzeki Irawadi. Osada ta mogła być pomyślana jako punkt oparcia dla Nanzhao podczas pacyfikowania okolicznych terenów. Był to oczywiście punkt o strategicznym znaczeniu, bliski rzeki Czinduin i położony tuż na zachód od dobrze zmeliorowanej równiny pokrytej uprawami ryżu^[5].

Aż do późnych lat X w., kiedy to wzrósł w blask i władzę, Pagan był jednym z kilku konkurujących miast-państw^[6]. Dwieście lat po tym, gdy Pyinbya założył Pagan, jego prawnuk Anawrahta stworzył Imperium Paganu, pierwszą w historii formę zjednoczenia doliny Irawadi i jej peryferiów.

Uwagi

↑ (Maha Yazawin 2006: 346–349): Spośród czterech głównych kronik, tylko daty zawarte w Zatadawbon Yazawin’s zgodne są z potwierdzoną przez inskrypcje datą wstąpienia na tron Anawrahty w roku 1044 (Aung-Thwin 2005: 121–123): Ogólnie rzecz biorąc, Zata uważana jest za „najdokładniejszą ze wszystkich birmańskich kronik, zwłaszcza w odniesieniu do dobrze poznanych królów Paganu i Ava, z życia których wiele dat zostało potwierdzonych przez epigrafikę.

Przypisy

↑ (Maha Yazawin Vol. 1 2006: 346): wg Zatadawbon Yazawin.
↑ ^a ^b ^c Maha Yazawin t. 1 2006: 346.
↑ ^a ^b Hmannan Vol. 1 2003: 219.
↑ Lieberman 2003: 90.
↑ Myint-U 2006: 56.
↑ Lieberman 2003: 90–91.

Bibliografia

Michael A. Aung-Thwin: The Mists of Rāmañña: The Legend that was Lower Burma. Wyd. ilustrowane. Honolulu: University of Hawai’i Press, 2005. ISBN 978-0-8248-2886-8. (ang.).
U Kala: Maha Yazawin. Wyd. 2006, dodruk 4. T. 1–3. Rangun: Ya-Pyei Publishing, 1724. (birm.).
Victor B. Lieberman: Strange Parallels: Southeast Asia in Global Context, c. 800–1830, t. 1, Integration on the Mainland. Cambridge University Press, 2003. ISBN 978-0-521-80496-7. (ang.).
Thant Myint-U: The River of Lost Footsteps–Histories of Burma. Farrar, Straus and Giroux, 2006. ISBN 978-0-374-16342-6. (ang.).
Królewska Komisja Historyczna Birmy: Hmannan Yazawin. Wyd. 2003. T. 1–3. Rangun: Ministry of Information, Myanmar, 1832. (birm.).

[4] (Maha Yazawin 2006: 346–349): Spośród czterech głównych kronik, tylko daty zawarte w Zatadawbon Yazawin’s zgodne są z potwierdzoną przez inskrypcje datą wstąpienia na tron Anawrahty w roku 1044 (Aung-Thwin 2005: 121–123): Ogólnie rzecz biorąc, Zata uważana jest za „najdokładniejszą ze wszystkich birmańskich kronik, zwłaszcza w odniesieniu do dobrze poznanych królów Paganu i Ava, z życia których wiele dat zostało potwierdzonych przez epigrafikę.

[my-1-346-reign-1] (Maha Yazawin Vol. 1 2006: 346): wg Zatadawbon Yazawin.

[my-1-346-2] Maha Yazawin t. 1 2006: 346.

[hy-1-219-3] Hmannan Vol. 1 2003: 219.

[vbl-5] Lieberman 2003: 90.

[rlf-6] Myint-U 2006: 56.

[vbl-90-91-7] Lieberman 2003: 90–91.

[:1-8] Wasal imperium chińsko-mongolskiego (1297)

[:2-9] Współregenci

[:3-10] Konfederacja Państw Szanów (1527–1555)

[:4-11] Krótkie odrodzenie (1550–1552)

[:5-12] Wasal Konfederacji Państw Szanów (1533–1542)

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

Dynastia Pagan 849–1297	Pyinbya Tannet Sale Ngahkwe Theinhko Nyaung-u Sawrahan Kunhsaw Kyaunghpyu Kyiso Sokkate Anawrahta Sawlu Kyanzittha Alaungsithu Narathu Naratheinkha Narapatisithu Htilominlo Kyaswa Uzana Narathihapate Kyawswa^[A]
Królestwa Myinsaing i Pinya 1297–1364	Athinhkaya^[B], Yazathingyan^[B]i Thihathu^[B] Thihathu Uzana I Sithu Kyawswa I Kyawswa II Narathu Uzana II
Królestwo Sikongu 1315–1364	Sawyun Tarabya I Shwetaungtet Kyaswa Nawrahta Minye Tarabya II Minbyauk Thihapate
Królestwo Ava 1364–1555	Thadominbya Swasawke Tarabya Minkhaung I Thihathu Minhlange Kale Kyetaungnyo Mohnyin Thado Minyekyawswa Narapati I Thihathura Minkhaung II^[B]i Thihathura II^[B] Narapati II Thohanbwa^[C] Hkonmaing^[C] Narapati III^[C] Narapati IV^[C]
Królestwo Hanthawaddy 1287–1539, 1550–1552	Wareru Hkun Law Saw O Saw Zein Zein Pun Saw E Binnya E Law Binnya U Razadarit Binnya Dhammaraza Binnya Ran I Binnya Waru Binnya Kyan Leik Munhtaw Shin Sawbu Dhammazedi Binnya Ran II Takayutpi Smim Sawhtut^[D] Smim Htaw^[D]
Królestwo Mrauk U 1429–1785	Saw Mon Khayi Ba Saw Phyu Dawlya Ba Saw Nyo Ran Aung Salingathu Raza Gazapati Saw O Thazata Minkhaung Min Bin Dikkha Saw Hla Sekkya Phalaung Razagyi Khamaung Thiri Thudhamma Sanay Narapati Thado Sanda Thudhamma Thiri Thuriya Wara Dhammaraza Muni Thudhammaraza Sanda Thuriya I Nawrahta Mayuppiya Kalamandat Naradipati Sanda Wimala I Sanda Thuriya II Sanda Wizaya Sanda Thuriya III Naradipati II Narapawara Sanda Wizala Madarit Nara Apaya Thirithu Sanda Parama Apaya Sanda Thumana Sanda Wimala II Sanda Thaditha Maha Thammada
Królestwo Pyain 1482–1542	Thado Minsaw Bayin Htwe Narapati^[E] Minkhaung^[E]
Dynastia Taungngu 1510–1752	Mingyinyo Tabinshwehti Bayinnaung Nanda Nyaungyan Anaukpetlun Minyedeippa Thalun Pindale Pye Narawara Minyekyawdin Sanay Taninganway Mahadhammaraza Dipadi
Odrodzone Królestwo Hanthawaddy 1740–1757	Smim Htaw Buddhaketi Binnya Dala
Dynastia Konbaung 1752–1885	Alaungpaya Naungdawgyi Hsinbyushin Singu Phaungka Bodawpaya Bagyidaw Tharrawaddy Pagan Mindon Thibaw


Król Paganu
Okres	od 846 do 876^[1]
Poprzednik	Khelu
Następca	Tannet
Dane biograficzne
Dynastia	Pagan
Data urodzenia	817 (dniem urodzenia był poniedziałek)
Data śmierci	876 (w wieku 59 lat)^[2]

Ojciec	Saw Khin Hnit

Dzieci	Tannet