Kościół św. Gotarda w Strzelinie

nr rej. A/1320/139 z dnia 10.03.1950
Państwo	Polska
Miejscowość	Strzelin
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Podwyższenia Krzyża Świętego w Strzelinie
Wezwanie	św. Gotarda
Dane świątyni Styl romański
Położenie na mapie Strzelina Kościół św. Gotarda w Strzelinie
Położenie na mapie Polski Kościół św. Gotarda w Strzelinie
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kościół św. Gotarda w Strzelinie
Położenie na mapie powiatu strzelińskiego Kościół św. Gotarda w Strzelinie
Położenie na mapie gminy Strzelin Kościół św. Gotarda w Strzelinie
50°46′52″N 17°04′24″E/50,781111 17,073333
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół św. Gotarda – średniowiecznego pochodzenia kościół w Strzelinie, którego najstarszą częścią jest romańska rotunda. Z tego powodu nazywany często "rotundą św. Gotarda".

Murowana z kamienia rotunda powstała prawdopodobnie w pierwszej połowie XIII w., choć bywa datowana także na drugą połowę stulecia poprzedniego^[1]. Prezentowała typ niewielkiego kościoła na planie centralnym, którego pochodzenie wiąże się z Czechami i Morawami. Na Śląsku ma jeszcze dwie zachowane analogie: w Cieszynie i w Stroni koło Oleśnicy, poza tym na ziemiach polskich podobne rotundy powstały w Strzelnie na Kujawach i Grzegorzewicach na Kielecczyźnie.

Podczas przebudowy w XIV w. w miejsce dawnego, półkolistego prezbiterium zbudowano prostokątną, również kamienną nawę, nakrytą dwuprzęsłowym sklepieniem i dwuspadowym dachem. W XV w. do istniejącej nawy dobudowano bliźniaczą nawę południową. Samą rotundę nadbudowano później murowanym, ośmiobocznym piętrem i zamieniono na dzwonnicę^[1]. Dokonane w ciągu wieków przebudowy zatarły jego pierwotny kształt do tego stopnia, że niektórzy dawni badacze sądzili, iż kolista wieża jest pozostałością baszty obronnej.

Przez wiele wieków strzeliński kościółek służył Polakom z tutejszej polskiej wyspy językowej. Do XIX w. określano go jako Polnische Kirche. Od 1574 r. służył luteranom. W 1698 r. odzyskali go katolicy, jednak w 1709 r. ponownie przeszedł w ręce protestantów. Po II wojnie światowej przez długi czas nie używany, w 1992 r. został przejęty przez strzelińską parafię Podwyższenia Krzyża Świętego^[2].

• Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 97