Rozpad beta minus, przemiana β− – sposób rozpadu jądra atomowego, podczas którego neutron ulega przemianie w proton oraz emitowany jest elektron e− (promieniowanie beta) i antyneutrino elektronowe. Podstawą tego rozpadu jest przemiana kwarku dolnego w górny połączona z emisją wirtualnego bozonu W−, który w czasie około 10−27 s rozpada się na parę elektron-antyneutrino elektronowe[1].
Przykłady izotopów, które ulegają rozpadowi beta minus: Co-60, Na-24, C-14, H-3 (tryt).
Przykładowe zapisy rozpadów:
- 13755Cs → 13756Ba + e− + νe
- 6027Co → 6028Ni + e− + νe
- 2411Na → 2412Mg + e− + νe
- 146C → 147N + e− + νe
- 31H → 32He + e− + νe
Ogólnie:
Podczas rozpadu beta minus następuje przemiana neutronu w proton (na poziomie kwarków przemiana kwarku dolnego w górny), następnie emisja wirtualne bozonu pośredniczącego W−, który niemal natychmiastowo rozpada się na elektron oraz antyneutrino elektronowe[2]. Emisja pary lepton-antylepton (w tym wypadku elektron-antyneutrino elektronowe) spowodowana jest zasadą zachowania liczby leptonowej (+1 dla leptonów, −1 dla antyleptonów).
Ze względu na trzyciałowy charakter rozpadu, oraz całą jego kinematykę. Zasada zachowania pędu w żaden sposób nie determinuje podziału pędu pomiędzy ciała, a jedynie nakazuje, aby końcowy wypadkowy wektor pędu równy był początkowemu. Pozwala to na wiele możliwych realizacji procesu oraz niemożliwość skwantowania energii emitowanego elektronu[2].
Warunkiem niezbędnym, aby przemiana mogła zajść, jest by masa jądra początkowego była większa od masy jądra końcowego o więcej niż masa elektronu[2].
Tak więc energia rozpadu ΔEβ- wynosi:
A po uwzględnieniu w bilansie elektronów na powłokach otrzymuje się:
więc:
z czego wynika:
Co oznacza, że przemiana beta minus może zajść tylko wówczas, gdy masa atomu początkowego jest większa od atomu końcowego[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN, Rozpad beta neutronu, [w:] Przygoda z cząstkami [online], www.ifj.edu.pl [dostęp 2022-01-11] .
- ↑ a b c d Przemiana beta, [w:] Jan Pluta, Źródła promieniotwórcze, s. 5–6 [dostęp 2022-01-11] .