SM UB-64 , okręt siostrzany UB-50 | |
Klasa | |
---|---|
Typ | |
Projekt |
44 |
Historia | |
Stocznia | |
Położenie stępki |
1916 |
Wodowanie |
6 stycznia 1917 |
Kaiserliche Marine | |
Nazwa |
SM UB-50 |
Wejście do służby |
12 lipca 1917 |
Wycofanie ze służby |
listopad 1918 |
K.u.K. Kriegsmarine | |
Nazwa |
SM U-81 |
Los okrętu |
poddany w 1919 Wielkiej Brytanii, złomowany |
Dane taktyczno-techniczne | |
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
Długość |
55,3 metra |
Szerokość |
5,8 metra |
Zanurzenie |
3,68 metra |
Zanurzenie testowe |
50 metrów |
Rodzaj kadłuba | |
Napęd | |
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 809 kW (1100 KM) 2 silniki elektryczne o łącznej mocy 580 kW (788 KM) 2 śruby | |
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
Zasięg |
na powierzchni: 9040 Mm przy 6 węzłach |
Uzbrojenie | |
1 działo kal. 8,8 cm, 10 torped | |
Wyrzutnie torpedowe |
5 × 500 mm |
Załoga |
34 |
SM UB-50 – niemiecki okręt podwodny z okresu I wojny światowej, jedna z 96 zbudowanych jednostek typu UB III. Okręt miał wyporność 516 ton w położeniu nawodnym i 651 ton pod wodą, a jego główną bronią było 10 torped o kalibrze 500 mm wystrzeliwanych z pięciu wyrzutni. Napędzana silnikami wysokoprężnymi i elektrycznymi jednostka rozwijała prędkość 13,6 węzła na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu, osiągając zasięg nawodny wynoszący 9040 Mm przy prędkości 6 węzłów (i 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą).
UB-50 został zwodowany 6 stycznia 1917 roku w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu, a do służby w Kaiserliche Marine wcielono go 12 lipca 1917 roku. Przebazowany na Morze Śródziemne został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą SM U-81, pływając w składzie Flotylli Pola . W czasie służby operacyjnej okręt odbył siedem patroli bojowych, podczas których zatopił 39 statków o łącznej pojemności 98 071 BRT i pancernik o wyporności 16 350 ton, a siedem statków o łącznej pojemności 25 172 BRT zostało uszkodzonych. SM UB-50 został poddany Wielkiej Brytanii w styczniu 1919 roku w wyniku podpisania rozejmu w Compiègne, a następnie złomowany.
Projekt i budowa
[edytuj | edytuj kod]Wydane w kwietniu 1915 roku przez Inspektorat U-Bootów memorandum wzywało kierownictwo Cesarskiej Marynarki Wojennej do zaprojektowania i budowy uproszczonego typu okrętu podwodnego, który miał zostać wykorzystany w działaniach blokadowych Wielkiej Brytanii[1]. Budowa dużych, oceanicznych okrętów podwodnych trwała zbyt wiele czasu, podobnie jak używanych do ich napędu silników wysokoprężnych o dużej mocy, co powodowało duży niedobór jednostek tej klasy w niemieckiej flocie[1][2]. Wznowienie na początku 1916 roku nieograniczonej wojny podwodnej sprawiło, że konieczne stało się opracowanie średniej wielkości okrętu podwodnego uzbrojonego w torpedy, który można było szybko zbudować[3]. Przybrzeżne okręty typu UB II były zbyt słabo uzbrojone i miały niewystarczający zasięg, przez co ich użycie ograniczone było przeważnie do wód Morza Północnego i kanału La Manche, natomiast nowo projektowane torpedowe okręty podwodne musiały być zdolne do operowania wokół Wysp Brytyjskich i na Morzu Śródziemnym[4][5]. Zrezygnowano z wcześniejszego schematu prostych jednostek jednokadłubowych z zewnętrznymi zbiornikami balastowymi na rzecz konstrukcji dwukadłubowej[6][7].
Projekt nowego okrętu podwodnego średniej wielkości oparto na konstrukcji udanych podwodnych stawiaczy min typu UC II[2][4]. Dziobowej części okrętu nadano nowy profil, a szyby minowe zastąpiono przedziałem torpedowym z czterema wewnętrznymi wyrzutniami torped; powiększono również wyposażony w dwa peryskopy kiosk[4]. Znacznie została powiększona moc silników spalinowych i elektrycznych, jak również pojemność zbiorników paliwa, jednak odbyło się to kosztem zmniejszenia o 40% wielkości baterii akumulatorów i o blisko 30% ich pojemności w stosunku do SM U-16 , przez co spadła prędkość podwodna i zasięg[4]. Okręty charakteryzowały się doskonałą manewrowością i krótkim czasem zanurzania wynoszącym 30 sekund[8][9]. Budowa okrętów o nadanym przez Inspektorat U-Bootów numerze projektu 44, zwanych później typem UB III, miała rozpocząć się po zrealizowaniu przez stocznie kontraktów na budowę jednostek typu UB II i UC II, czyli najwcześniej wiosną 1917 roku[4].
SM[a] UB-50 zamówiony został 2 maja 1916 roku jako jednostka z liczącej 24 jednostki I serii okrętów typu UB III[4][b]. Powstał w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu jako jeden z 26 okrętów typu UB III zbudowanych w tej wytwórni[4][10] . UB-50 otrzymał numer stoczniowy 295 (Werk 295)[11][12] . Stępkę okrętu położono w 1916 roku, a zwodowany został 6 stycznia 1917 roku[12][13]. Koszt budowy okrętu wyniósł 3 mln 276 tys. marek[14].
Dane taktyczno-techniczne
[edytuj | edytuj kod]SM UB-50 był średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[7][15]. Długość całkowita wynosiła 55,3 metra, szerokość 5,8 metra i zanurzenie 3,68 metra[7][14]. Kadłub sztywny miał 40,1 metra długości i 3,9 metra szerokości[14][16] . Podzielony był grodziami na następujące przedziały (od dziobu): przedział torpedowy, pomieszczenia załogi, centrala, pomieszczenia załogi, przedział silników spalinowych, przedział silników elektrycznych oraz rufowy przedział torpedowy[17]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 8,25 metra[14][16] . Dziób jednostki przystosowany był do przecinania sieci przeciwpodwodnych[18]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 516 ton, a w zanurzeniu 651 ton[7][14].
Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne MAN S6V35/35 o łącznej mocy 809 kW (1100 KM) przy 450 obr./min, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 580 kW (788 KM) przy 362 obr./min[7][19]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby o średnicy 1,4 metra każda[9]. Jednostka wyposażona była w dwa stery kierunku i dwa podwójne stery głębokości[20]. Okręt osiągał prędkość 13,6 węzła na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu[7][14]. Zasięg wynosił 9040 Mm przy prędkości 6 węzłów w położeniu nawodnym oraz 55 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[7][14]. Zbiorniki mieściły 75 ton paliwa[12][14][c], a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów po 62 ogniwa, zlokalizowanych pod przednim i tylnym pomieszczeniem mieszkalnym załogi[20]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[8][12][d], a czas wykonania manewru zanurzenia 30 sekund[8][21].
Głównym uzbrojeniem okrętu było pięć wewnętrznych wyrzutni torped kalibru 500 mm: cztery dziobowe i jedna na rufie, z łącznym zapasem 10 torped[5][9]. Broń artyleryjską stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 8,8 cm TK C/08 L/30, z zapasem amunicji wynoszącym od 160 do 296 naboi[9][12] . Okręt wyposażony był w dwa peryskopy: wachtowy i bojowy[18]. Wyposażenie ratownicze stanowiła umieszczona na pokładzie łódź ratunkowa[9].
Załoga okrętu składała się z trzech oficerów oraz 31 podoficerów i marynarzy[8][20][e].
Służba
[edytuj | edytuj kod]1917 rok
[edytuj | edytuj kod]SM UB-50 został wcielony do służby w Kaiserliche Marine 12 lipca 1917 roku[9][11] . Dowództwo okrętu objął kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant) Franz Becker , wcześniej dowodzący UC-14 i UC-20[22] . Po okresie szkolenia okręt otrzymał rozkaz udania się na Morze Śródziemne i 28 sierpnia wyruszył z Kilonii w długi rejs w kierunku austro-węgierskich baz[23].
8 września na Oceanie Atlantyckim (na pozycji 48°30′N 12°20′W/48,500000 -12,333333) okręt zatrzymał i po ewakuacji załogi zatopił zbudowany w 1895 roku amerykański drewniany czteromasztowy szkuner „William H. Clifford” o pojemności 1593 BRT, płynący z Hawru do Nowego Jorku[24] . 12 września w odległości 18 Mm na północny zachód od Przylądka Sines U-Boot zatrzymał zespół składający się ze zbudowanego w 1914 roku brytyjskiego holownika HS 3 (121 BRT) i płynącej na jego holu barki Rb 10, przewożącej zapasy wojenne z Wysp Brytyjskich do Iraku; obie jednostki po zejściu załóg zostały zatopione za pomocą ładunków wybuchowych[25][26][27] . Nazajutrz na tych samych wodach załoga UB-50 zatrzymała i zatopiła dwa portugalskie żaglowce: zbudowany w 1897 roku „Gomizianes Da Graça Odemira” o pojemności 32 BRT, który wypłynął z Vila Nova de Milfontes i pochodzący z 1847 roku „Correiro De Sines” (32 BRT)[28][29] . 14 września w odległości 15 Mm na południowy zachód od Przylądka Sines ten sam los spotkał zbudowany w 1872 roku portugalski trzymasztowy szkuner „Sado” o pojemności 196 BRT, płynący z ładunkiem żelaza i wina z Malagi do Lizbony[30] . 18 września w odległości 8 Mm na południowy zachód od Przylądka Spartel U-Boot storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1895 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Polar Prince” o pojemności 3611 BRT, transportujący węgiel ze Milford Haven na Maltę (na pozycji 35°30′N 6°45′W/35,500000 -6,750000; z załogi nikt nie zginął, jedynie kapitan został wzięty do niewoli)[25][31] . Dwa dni później lista wojennych osiągnięć załogi okrętu podwodnego powiększyła się o dwa parowce: zbudowany w 1881 roku uzbrojony brytyjski „Fabian” o pojemności 2246 BRT, płynący z ładunkiem drobnicy z Almeríi do Liverpoolu, storpedowany bez ostrzeżenia i zatopiony w odległości 30 Mm na północny zachód od Przylądka Spartel (na pozycji 35°45′N 6°40′W/35,750000 -6,666667, w wyniku ataku śmierć poniosło trzech marynarzy)[25][32] i pochodzący z 1912 roku włoski „Goffredo Mameli” (4124 BRT), płynący z ładunkiem rudy żelaza w konwoju z Włoch przez Gibraltar do Wielkiej Brytanii, zatopiony w ataku torpedowym w odległości 45 Mm na południowy zachód od Przylądka Spartel (na pozycji 36°05′N 6°15′W/36,083333 -6,250000, na pokładzie zginęło pięciu członków załogi)[33] . 22 września po wpłynięciu na wody Morza Śródziemnego UB-50 zatopił w pobliżu Oranu dwa kolejne parowce: zbudowany w 1916 roku norweski „John Knudsen” o pojemności 1670 BRT, płynący z ładunkiem węgla z Cardiff do Oranu (na pozycji 36°00′N 1°01′W/36,000000 -1,016667, w wyniku ataku śmierć poniósł jeden marynarz)[34] oraz pochodzący z 1889 roku grecki „Alkyon” (2464 BRT),transportujący węgiel na trasie Newcastle upon Tyne – Palermo (obyło się bez strat w ludziach)[35] . 26 września na południe od Sardynii załoga U-Boota zatrzymała i zatopiła zbudowany w 1916 roku włoski żaglowiec „Ciro” o pojemności 296 BRT[36] .
30 września U-Boot wszedł w skład Flotylli Pola (niem. U-Flottille Pola)[11] . Okręt nominalnie wcielono do K.u.K. Kriegsmarine pod nazwą SM U-81, jednak załoga pozostała niemiecka[37][38].
28 października okręt zatopił w atakach torpedowych dwa parowce: na południe od Sardynii zbudowany w 1875 roku włoski „Senegal” o pojemności 845 BRT (na pozycji 37°58′N 8°37′E/37,966667 8,616667; w wyniku ataku zginęło dwóch marynarzy) oraz pochodzący z 1901 roku francuski „Marc Fraissinet” (3060 BRT), płynący z Marsylii do Bizerty z ładunkiem drewna, amunicji i siana; atak miał miejsce w odległości 15 Mm na północ od Tabarki na pozycji 37°01′N 8°37′E/37,016667 8,616667, a na pokładzie statku śmierć poniosła jedna osoba[39][40] . 1 listopada na pozycji 37°12′N 6°22′E/37,200000 6,366667 UB-50 storpedował zbudowany w 1906 roku brytyjski parowiec „Margam Abbey” o pojemności 4367 BRT, płynący z ładunkiem węgla z Cardiff do Aleksandrii. Uszkodzony statek, na którym w wyniku ataku zginęło dwóch marynarzy został sztrandowany w pobliżu Collo , jednak ostatecznie uległ zniszczeniu[41] . 4 listopada w odległości 42 Mm na północny zachód od Przylądka Bon (na pozycji 37°44′N 10°38′E/37,733333 10,633333) okręt podwodny storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1906 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Antaeus” o pojemności 3061 BRT, płynący pod balastem z Malty do Bizerty (nikt nie zginął, a kapitan został wzięty do niewoli)[25][42] . Następnego dnia na tych samych wodach (na pozycji 37°19′N 8°41′E/37,316667 8,683333) U-Boot storpedował zbudowany w 1902 roku brytyjski parowiec „Amberton” o pojemności 4556 BRT, który sztrandowano nieopodal Collo (na pokładzie nikt nie zginął, a statek podniesiono w grudniu 1919 roku)[43] . 9 listopada na pozycji 36°53′N 5°30′E/36,883333 5,500000 UB-50 zatopił bez strat w załodze płynący z Manili do Barcelony zbudowany w 1896 roku amerykański parowiec „Rizal” o pojemności 2744 BRT[44] .
19 grudnia u wschodnich wybrzeży Sycylii załoga U-Boota zatrzymała i zatopiła zbudowany w 1913 roku włoski drewniany szkuner „S. Giuseppe B.” o pojemności 96 BRT (na pozycji 36°49′N 15°16′E/36,816667 15,266667)[45] . 21 grudnia w odległości 50 Mm na północny wschód od Wysp Cani (na pozycji 38°10′N 10°30′E/38,166667 10,500000) okręt podwodny storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1917 roku uzbrojony brytyjski parowiec „City Of Lucknow” o pojemności 8293 BRT, przewożący ładunek drobnicy z Glasgow do Kalkuty (obyło się bez strat w załodze)[25][46] . 25 grudnia na przybrzeżnych wodach między Algierem a Bizertą UB-50 zatopił ogniem artyleryjskim zbudowany w 1884 roku włoski bark z żelaznym kadłubem „Sant’ Antonio” (843 BRT)[47] .
1918 rok
[edytuj | edytuj kod]Na początku 1918 roku niemieckie siły podwodne na Morzu Śródziemnym przeszły reorganizację, w wyniku której Flotylla Pola została podzielona na dwie części: I Flotylla w Poli (niem. I. U-Flottille Mittelmeer) i II Flotylla w Cattaro (II. U-Flottille Mittelmeer), a UB-50 znalazł się w składzie tej drugiej[11][48]. W tym roku w miejsce działa kalibru 8,8 cm zamontowano działo kalibru 10,5 cm Utof L/45 C/16 (zapas pocisków wynosił od 108 do 192)[9][49].
1 stycznia w wyniku przeprowadzonego na wschód od Przylądka Bon (na pozycji 37°27′N 9°51′E/37,450000 9,850000) ataku ciężkich uszkodzeń doznał zbudowany w 1914 roku brytyjski parowiec „Egyptian Transport” o pojemności 4648 BRT, transportujący węgiel z Cardiff do Bizerty. Statek został sztrandowany nieopodal portu przeznaczenia, a później został podniesiony i naprawiony (w wyniku ataku na jego pokładzie zginęło pięć osób)[50] . Dwa dni później w odległości 20 Mm na północ od Przylądka Bon okręt storpedował bez ostrzeżenia i zatopił dwa uzbrojone brytyjskie parowce: zbudowany w 1901 roku „Allanton” o pojemności 4253 BRT, płynący z ładunkiem węgla z Kingston upon Hull na Maltę (na pozycji 37°26′N 11°00′E/37,433333 11,000000, nikt nie zginął) oraz pochodzący z 1915 roku „Steelville” (3649 BRT), przewożący węgiel i drobnicę z Barry na Maltę (na pozycji 37°25′N 11°06′E/37,416667 11,100000, także bez strat ludzkich)[25][51][52] . 7 stycznia ten sam los spotkał zbudowany w 1890 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Arab” o pojemności 4191 BRT, transportujący węgiel z Cardiff do Mesyny, storpedowany bez ostrzeżenia i zatopiony ze stratą 15 członków załogi w odległości 18 Mm na północny wschód od Przylądka Serrat (na pozycji 37°28′N 9°23′E/37,466667 9,383333)[25][53] .
22 marca UB-50 wykonał ataki na dwa alianckie parowce: zbudowany w 1908 roku francuski „Saint Jean II” o pojemności 2457 BRT, płynący z Bizerty do Mesyny, zatopiony w odległości 61 Mm na północny zachód od Przylądka Bon (na pozycji 37°56′N 10°49′E/37,933333 10,816667) oraz pochodzący z 1904 roku brytyjski „Shadwell” (4091 BRT), płynący pod balastem z Neapolu do Bizerty, uszkodzony w ataku torpedowym na północ od portu docelowego (na pozycji 37°53′N 9°54′E/37,883333 9,900000, w wyniku ataku zginęło 15 członków załogi)[54][55] . 26 marca na północ od Bône okręt zatopił zbudowany w 1916 roku duży włoski parowiec „Volturno” o pojemności 11 495 BRT, płynący z Portland do Neapolu (na pozycji 37°27′N 8°07′E/37,450000 8,116667)[56] .
6 kwietnia na wodach pomiędzy Bizertą a Przylądkiem Bon (na pozycji 37°27′N 9°53′E/37,450000 9,883333) U-Boot zatopił w ataku torpedowym zbudowany w 1898 roku francuski statek-pułapkę żaglowiec z pomocniczym napędem motorowym „Madeleine III” (149 BRT), na pokładzie którego zginęło 17 członków załogi (trzech rozbitków zostało podjętych przez okręt podwodny i trafiło do niewoli)[57] . 11 kwietnia w odległości 36 Mm na północny wschód od Przylądka Bon okręt storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1901 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Highland Prince” o pojemności 3390 BRT, płynący z Aleksandrii do Bizerty (na pozycji 37°32′N 11°32′E/37,533333 11,533333, na statku zginęło trzech marynarzy)[25][58] . Tego dnia na zachód od Sycylii załoga U-Boota zatopiła też włoski żaglowiec „Carmela G” (41 BRT)[59] .
17 maja w odległości 50 Mm na południowy wschód od Przylądka Gata UB-50 storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1912 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Mavisbrook” o pojemności 3152 BRT, transportujący węgiel z Cardiff na Maltę (na pozycji 36°05′N 1°35′W/36,083333 -1,583333, w wyniku ataku zginęło 18 członków załogi wraz z kapitanem)[25][60] . W tym dniu nieopodal Oranu (na pozycji 36°12′N 1°07′W/36,200000 -1,116667) okręt uszkodził też zbudowany w 1901 roku brytyjski parowiec „Elswick Grange” (3926 BRT), przewożący ładunek węgla z Cardiff przez Gibraltar na Maltę (na pokładzie statku śmierć poniósł jeden marynarz)[61] . 19 maja w odległości 40 Mm od Przylądka Palos U-Boot zatrzymał i po ewakuacji załogi zatopił z działa pokładowego zbudowany w 1899 roku duński trzymasztowy szkuner z żelaznym kadłubem „Kirstine Jensen” o pojemności 168 BRT, płynący z ładunkiem zapałek z Göteborga do Tunisu (na pozycji 36°49′N 0°50′W/36,816667 -0,833333)[62] . Następnego dnia w odległości 20 Mm na południowy zachód od latarni morskiej Sabinal UB-50 zatopił w ataku torpedowym zbudowany w 1913 roku szwedzki parowiec „New Sweden” o pojemności 5319 BRT, płynący pod balastem w konwoju GaG24 z Genui do Gibraltaru (na pozycji 36°24′N 2°40′W/36,400000 -2,666667, nikt nie zginął)[63] . 22 maja w odległości 14 Mm od Islas Chafarinas U-Boot uszkodził ogniem z działa pokładowego zbudowany w 1891 roku włoski parowiec „Maria Pia” (180 BRT), przewożący pasażerów na trasie Melilla – Oran (w wyniku trafienia pojedynczym pociskiem śmierć poniosło pięć osób, w tym kapitan jednostki)[64] . 25 maja na północ od Isla de Alborán okręt zatrzymał i zatopił dwa alianckie żaglowce: zbudowany w 1899 roku „Amiral Lafont” z pomocniczym napędem motorowym o pojemności 117 BRT, przewożący zboże i orzeszki ziemne z Dakaru do Marsylii (na pozycji 36°31′N 2°27′W/36,516667 -2,450000) i pochodzący z 1907 roku włoski „Santa Teresa” (257 BRT), transportujący ładunek ołowiu z Malagi do Genui (na pozycji 36°30′N 2°43′W/36,500000 -2,716667)[65][66] .
1 lipca nowym dowódcą jednostki został por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Heinrich Kukat , dowodzący wcześniej UC-20[67] . 13 lipca na południe od latarni morskiej Santa Maria di Leuca U-Boot storpedował zbudowany w 1914 roku brytyjski parowiec „Imber” (2514 BRT), który wypłynął z Tarentu (statek został uszkodzony bez strat w załodze na pozycji 39°14′N 18°38′E/39,233333 18,633333)[68] . 16 lipca w odległości 72 Mm na południowy zachód od Malty UB-50 storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1918 roku uzbrojony brytyjski parowiec „War Swallow” o pojemności 5216 BRT, transportujący węgiel z Newcastle upon Tyne przez Gibraltar do Port Saidu (na pozycji 34°35′N 15°00′E/34,583333 15,000000, w wyniku ataku zginęło siedmiu marynarzy)[25][69] . Trzy dni później w Cieśninie Sycylijskiej okręt podwodny zatopił w ataku torpedowym zbudowany w 1877 roku włoski parowiec „Adria 1” (1809 BRT), płynący z ładunkiem bawełny z Palermo do Tunisu (na pozycji 37°10′N 11°12′E/37,166667 11,200000[70] ). 21 lipca w wyniku dokonanego na pozycji 40°52′N 6°38′E/40,866667 6,633333 ataku torpedowego U-Boota na zbudowany w 1899 roku brytyjski parowiec „Upada” o pojemności 5257 BRT, płynący pod balastem z Bizerty do Marsylii statek został uszkodzony i stracił trzech członków załogi[71] . Dwa dni później w odległości 73 Mm na południowy wschód od Mahón okręt storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1904 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Messidor” o pojemności 3883 BRT, przewożący węgiel z Manchesteru do Civitavecchia (na pozycji 38°59′N 5°18′E/38,983333 5,300000, w wyniku ataku śmierć poniosła jedna osoba)[25][72] . 24 lipca w odległości 50 Mm na południowy wschód od Mahón U-Boot storpedował bez ostrzeżenia i zatopił zbudowany w 1906 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Rutherglen” (4214 BRT), płynący z Newport do Genui z ładunkiem węgla (na pozycji 39°43′N 5°17′E/39,716667 5,283333, nikt nie zginął)[25][73] . Nazajutrz w odległości 53 Mm na północny wschód od Przylądka Serrat ten sam los spotkał zbudowany w 1893 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Magellan” o pojemności 3642 BRT, przewożący ładunek drobnicy z Malty na Wyspy Brytyjskie, storpedowany bez ostrzeżenia i zatopiony na pozycji 38°06′N 9°08′E/38,100000 9,133333 ze stratą jednego członka załogi[25][74] . 27 lipca u wybrzeży Tunezji okręt zatrzymał i zatopił ogniem artyleryjskim zbudowaną w 1916 roku włoską drewnianą barkentynę „Antonio S.” o pojemności 175 BRT (na pozycji 35°27′N 11°09′E/35,450000 11,150000)[75] .
W obliczu upadku Monarchii Austro-Węgierskiej 29 października UB-50 wypłynął w rejs do Niemiec[76]. 8 listopada okręt sforsował Cieśninę Gibraltarską, atakowany podczas jej pokonywania bombami głębinowymi przez brytyjskie niszczyciele[76]. Rankiem następnego dnia na zachód od Gibraltaru płynący na powierzchni U-Boot zauważył dużych rozmiarów okręt, rozpoznany jako pancernik typu King Edward VII[76][77] . Okręt zanurzył się i o godzinie 8:08 z dystansu 2000 metrów odpalił dwie torpedy, trafiając HMS „Britannia”[76]. UB-58 bez uszkodzeń przetrwał schodząc na głębokość 50 metrów kontratak eskortujących pancernik niszczycieli, które zrzuciły 21 bomb głębinowych, po czym wyszedł na głębokość peryskopową i obserwował uszkodzony, nabierający coraz więcej przechyłu okręt liniowy, który o godzinie 11:31 przewrócił się do góry stępką i zatonął[78]. Do zatopienia doszło w odległości 11 Mm na północny zachód od Przylądka Spartel, a na pokładzie pancernika zginęło 51 osób[77] . HMS „Britannia” była przedostatnim brytyjskim okrętem zatopionym przez U-Booty podczas I wojny światowej[79].
12 listopada dowódca UB-50 dowiedział się o zawarciu rozejmu w Compiègne, po czym 24 listopada zawinął do Lerwick[79]. Nazajutrz wyruszył w dalszą drogę, dopływając 29 listopada do Kilonii[79]. 16 stycznia 1919 roku UB-50 został poddany Brytyjczykom, a w 1922 roku został złomowany w Swansea[7][11] .
Podsumowanie działalności bojowej
[edytuj | edytuj kod]W latach 1917–1918 SM UB-50 odbył łącznie siedem misji bojowych, podczas których za pomocą torped, artylerii oraz ładunków wybuchowych zatopił 39 statków o łącznej pojemności 98 071 BRT i pancernik o wyporności 16 350 ton, a siedem statków o łącznej pojemności 25 172 BRT zostało uszkodzonych[80] . Na pokładach zatopionych i uszkodzonych jednostek zginęły co najmniej 142 osoby, w tym 51 na brytyjskim pancerniku HMS „Britannia”[80][77] . Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela[80] :
Data | Nazwa | Państwo | Tonaż[f] | Los jednostki |
---|---|---|---|---|
8 września 1917 | „William H. Clifford” | Stany Zjednoczone | 1593 | zatopiony |
12 września 1917 | HS 3 | Wielka Brytania | 121 | zatopiony |
12 września 1917 | RB 10 | Wielka Brytania | 800 | zatopiony |
13 września 1917 | „Gomizianes Da Graça Odemira” | Portugalia | 32 | zatopiony |
13 września 1917 | „Correiro De Sines” | Portugalia | 32 | zatopiony |
14 września 1917 | „Sado” | Portugalia | 196 | zatopiony |
18 września 1917 | „Polar Prince” | Wielka Brytania | 3611 | zatopiony |
20 września 1917 | „Fabian” | Wielka Brytania | 2246 | zatopiony |
20 września 1917 | „Goffredo Mameli” | Włochy | 4124 | zatopiony |
22 września 1917 | „Alkyon” | Królestwo Grecji | 2464 | zatopiony |
22 września 1917 | „John Knudsen” | Norwegia | 1670 | zatopiony |
26 września 1917 | „Ciro” | Włochy | 296 | zatopiony |
28 października 1917 | „Marc Fraissinet” | Francja | 3060 | zatopiony |
28 października 1917 | „Senegal” | Włochy | 845 | zatopiony |
1 listopada 1917 | „Margam Abbey” | Wielka Brytania | 4367 | zatopiony |
4 listopada 1917 | „Antaeus” | Wielka Brytania | 3061 | zatopiony |
5 listopada 1917 | „Amberton” | Wielka Brytania | 4556 | uszkodzony |
9 listopada 1917 | „Rizal” | Stany Zjednoczone | 2744 | zatopiony |
19 grudnia 1917 | „S. Giuseppe B.” | Włochy | 96 | zatopiony |
21 grudnia 1917 | „City Of Lucknow” | Wielka Brytania | 8293 | zatopiony |
25 grudnia 1917 | „Sant’ Antonio” | Włochy | 843 | zatopiony |
1 stycznia 1918 | „Egyptian Transport” | Wielka Brytania | 4648 | uszkodzony |
3 stycznia 1918 | „Allanton” | Wielka Brytania | 4253 | zatopiony |
3 stycznia 1918 | „Steelville” | Wielka Brytania | 3649 | zatopiony |
7 stycznia 1918 | „Arab” | Wielka Brytania | 4191 | zatopiony |
22 marca 1918 | „Saint Jean II” | Francja | 2457 | zatopiony |
22 marca 1918 | „Shadwell” | Wielka Brytania | 4091 | uszkodzony |
26 marca 1918 | „Volturno” | Włochy | 11 495 | zatopiony |
6 kwietnia 1918 | „Madeleine III” | Marine nationale | 149 | zatopiony |
11 kwietnia 1918 | „Carmela G” | Włochy | 41 | zatopiony |
11 kwietnia 1918 | „Highland Prince” | Wielka Brytania | 3390 | zatopiony |
17 maja 1918 | „Elswick Grange” | Wielka Brytania | 3926 | uszkodzony |
17 maja 1918 | „Mavisbrook” | Wielka Brytania | 3152 | zatopiony |
19 maja 1918 | „Kirstine Jensen” | Dania | 168 | zatopiony |
20 maja 1918 | „New Sweden” | Szwecja | 5319 | zatopiony |
22 maja 1918 | „Maria Pia” | Włochy | 180 | uszkodzony |
25 maja 1918 | „Amiral Lafont” | Francja | 117 | zatopiony |
25 maja 1918 | „Santa Teresa” | Włochy | 257 | zatopiony |
13 lipca 1918 | „Imber” | Wielka Brytania | 2514 | uszkodzony |
16 lipca 1918 | „War Swallow” | Wielka Brytania | 5216 | zatopiony |
19 lipca 1918 | „Adria 1” | Włochy | 1809 | zatopiony |
21 lipca 1918 | „Upada” | Wielka Brytania | 5257 | uszkodzony |
23 lipca 1918 | „Messidor” | Wielka Brytania | 3883 | zatopiony |
24 lipca 1918 | „Rutherglen” | Wielka Brytania | 4214 | zatopiony |
25 lipca 1918 | „Magellan” | Wielka Brytania | 3642 | zatopiony |
27 lipca 1918 | „Antonio S.” | Włochy | 175 | zatopiony |
9 listopada 1918 | HMS „Britannia” | Royal Navy | 16 350 | zatopiony |
RAZEM | zatopione: | 40 | ||
uszkodzone: | 7 |
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
- ↑ UB 50 ↓ podaje, że okręt został zamówiony 20 maja 1916 roku.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 181 podają, że zbiorniki okrętu mieściły od 78 do 86 ton paliwa.
- ↑ UB III ↓ podaje, że dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 75 metrów.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 111 podaje, że załoga okrętu liczyła 36 osób.
- ↑ Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rössler 1989 ↓, s. 56.
- ↑ a b Kaack 2023 ↓, s. 44.
- ↑ Rössler 1989 ↓, s. 56–57.
- ↑ a b c d e f g Rössler 1989 ↓, s. 57.
- ↑ a b Perepeczko 2000 ↓, s. 362.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 111.
- ↑ a b c d e f g h Möller i Brack 2004 ↓, s. 46.
- ↑ a b c d Kaack 2023 ↓, s. 45.
- ↑ a b c d e f g Gröner 1985 ↓, s. 53.
- ↑ Blohm & Voss ↓.
- ↑ a b c d e UB 50 ↓.
- ↑ a b c d e Gogin 2024 ↓.
- ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 110.
- ↑ a b c d e f g h Gröner 1985 ↓, s. 52.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 181.
- ↑ a b UB III ↓.
- ↑ Williamson 2016 ↓, s. 28–29.
- ↑ a b Williamson 2016 ↓, s. 29.
- ↑ Gröner 1985 ↓, s. 52–53.
- ↑ a b c Rössler 1989 ↓, s. 53.
- ↑ Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313.
- ↑ Franz Becker ↓.
- ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 364.
- ↑ William H. Clifford ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Wwlossesbrms 3 2011 ↓.
- ↑ HS 3 ↓.
- ↑ Rb 10 ↓.
- ↑ Gomizianes Da Graça Odemira ↓.
- ↑ Correiro De Sines ↓.
- ↑ Sado ↓.
- ↑ Polar Prince ↓.
- ↑ Fabian ↓.
- ↑ Goffredo Mameli ↓.
- ↑ John Knudsen ↓.
- ↑ Alkyon ↓.
- ↑ Ciro ↓.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 529–530.
- ↑ Koszela 2019 ↓, s. 216–217.
- ↑ Senegal ↓.
- ↑ Marc Fraissinet ↓.
- ↑ Margam Abbey ↓.
- ↑ Antaeus ↓.
- ↑ Amberton ↓.
- ↑ Rizal ↓.
- ↑ S. Giuseppe B. ↓.
- ↑ City Of Lucknow ↓.
- ↑ Sant’ Antonio ↓.
- ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 407, 427.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 562.
- ↑ Egyptian Transport ↓.
- ↑ Allanton ↓.
- ↑ Steelville ↓.
- ↑ Arab ↓.
- ↑ Saint Jean II ↓.
- ↑ Shadwell ↓.
- ↑ Volturno ↓.
- ↑ Madeleine III ↓.
- ↑ Highland Prince ↓.
- ↑ Carmela G ↓.
- ↑ Mavisbrook ↓.
- ↑ Elswick Grange ↓.
- ↑ Kirstine Jensen ↓.
- ↑ New Sweden ↓.
- ↑ Maria Pia ↓.
- ↑ Amiral Lafont ↓.
- ↑ Santa Teresa ↓.
- ↑ Heinrich Kukat ↓.
- ↑ Imber ↓.
- ↑ War Swallow ↓.
- ↑ Adria 1 ↓.
- ↑ Upada ↓.
- ↑ Messidor ↓.
- ↑ Rutherglen ↓.
- ↑ Magellan ↓.
- ↑ Antonio S. ↓.
- ↑ a b c d Perepeczko 2000 ↓, s. 454.
- ↑ a b c HMS Britannia ↓.
- ↑ Perepeczko 2000 ↓, s. 455.
- ↑ a b c Perepeczko 2000 ↓, s. 456.
- ↑ a b c uboatsucc ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- British merchant ships lost to enemy action. Part 3 of 3 – September 1917–November 1918 in date order. naval-history.net, 2011-02-08. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
- Ivan Gogin: UB48 (UB III) medium submarines (1917 – 1918). Navypedia. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. T. 3. Koblenz: Bernard & Graefe, 1985. ISBN 3-7637-4802-4. (niem.).
- Guðmundur Helgason: Adria 1. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Alkyon. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Allanton. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Amberton. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Amiral Lafont. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Antaeus. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Antonio S.. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Arab. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Blohm & Voss, Hamburg. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Carmela G. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Ciro. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: City Of Lucknow. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Correiro De Sines. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Egyptian Transport. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Elswick Grange. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Fabian. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Goffredo Mameli. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Gomizianes Da Graça Odemira. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Highland Prince. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: HMS Britannia. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: HS 3. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Imber. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: John Knudsen. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Franz Becker. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Kirstine Jensen. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Madeleine III. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Magellan. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Maria Pia. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Marc Fraissinet. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Margam Abbey. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Mavisbrook. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Messidor. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: New Sweden. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Heinrich Kukat. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Polar Prince. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Rb 10. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Rizal. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Rutherglen. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: S. Giuseppe B.. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Sado. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Saint Jean II. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Sant’ Antonio. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Santa Teresa. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Senegal. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Shadwell. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Ships hit by UB 50. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Steelville. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: UB 50. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: UB III. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Upada. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: Volturno. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: War Swallow. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Guðmundur Helgason: William H. Clifford. uboat.net. [dostęp 2024-09-18]. (ang.).
- Ulf Kaack: Niemieckie okręty podwodne: pełna historia. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2023, seria: Panorama Techniki Wojskowej. ISBN 978-83-7020-879-0.
- Witold Koszela: Zapomniana flota. Okręty Austro-Węgier w I wojnie światowej. Oświęcim: Napoleon V, 2019. ISBN 978-83-8178-199-2.
- Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
- Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
- Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
- Gordon Williamson: U-booty Kajzera. Niemieckie okręty podwodne I wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-73-7.