Samsu-iluna (Samsu-iluna)^[1] – siódmy król Babilonii z I dynastii z Babilonu, syn i następca Hammurabiego, panował przez 38 lat (1749–1712 p.n.e.)

Początek jego panowania nie był pomyślny, ponieważ Kasyci wtargnęli do kraju z pogranicza Elamu, zdobywając Uruk i Ur. W dziewiątym roku rządów Samsu-iluny (ok. 1740 r. p.n.e.) nieznanego pochodzenia Rim-Sin II ogłosił się królem Larsy i wzniecił powstanie w południowej Babilonii, które rozszerzyło się na tereny Emutbalu (Jamutbalu) na wschód od Tygrysu. Samsu-iluna pokonał uzurpatora po pięcioletnich walkach pod Kisz^[2][3]. Podczas walk w Sumerze zburzył mury Ur, splądrował świątynie oraz zniszczył część miasta. Podobny los spotkał Uruk. Osłabienie południa kraju dało pretekst Elamitom do najazdu. Kutir-Nahhunte I wdarł się do południowej Babilonii, zdobył Uruk, skąd wywiózł posąg bogini Inanny do Suzy. Został on zwrócony świątyni w Uruk dopiero tysiąc lat później przez Aszurbanipala po podboju Elamu^[2]. W 1721 p.n.e. Samsu-iluna utracił panowanie nad południem Sumeru, gdzie bunt wzniecił niejaki Ili-ma-ilum, który zdobył religijne centrum Sumeru Nippur, odparł ataki Samsu-iluny i założył I dynastię z Kraju Nadmorskiego^[2]. Rebelie spowodowały spustoszenie terenów południowej Babilonii, wiele miast zostało opuszczonych lub ich populacja uległa radykalnemu zmniejszeniu^[3]. Skala zniszczeń została spotęgowana przez Babilończyków, którzy walcząc z rebeliantami na południu, odwracali bieg kanałów, co doprowadziło do dewastacji systemu irygacyjnego. W miastach północnej Babilonii (Akkad) pojawiły się kulty z południa, co wskazuje na migrację ludności z obszarów objętych powstaniami. Przypuszczalnie Samsu-iluna uznał, że nie utrzyma dawnego królestwa Larsy, dlatego uprowadził ludność wraz z dobytkiem do Akkadu, a na opuszczonych terenach zastosował taktykę spalonej ziemi^[4]. Utrata kontroli nad południowymi miastami oraz portami i powstanie Kraju Nadmorskiego ograniczyło handel morski z doliną Indusu oraz z krajem Magan^[5]. Samsu-ilunie udało się utrzymać kontrolę nad północną Babilonią oraz doliną Eufratu aż do Mari. Spokój w tej części kraju umożliwił mu poprowadzenie kampanii w górę rzeki Eufrat aż do państwa Hana w okolicach miasta Terqa^[3].

• Ziółkowski A., Starożytność, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• Mezopotamia. Tajemnice starożytnych cywilizacji, t. 44.
• Marc Van deM.V. Mieroop Marc Van deM.V., Historia starożytnego Bliskiego Wschodu ok. 3000–323 p.n.e. MagdalenaM. Komorowska (tłum.), Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, ISBN 978-83-233-2540-6, OCLC 750640602 . Brak numerów stron w książce

• Lista „nazw rocznych” Samsu-iluny na stronie Cuneiform Digital Library Initiative (CDLI)