Samuel Beckett (1977) | |
Imię i nazwisko |
Samuel Barclay Beckett |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Język | |
Alma Mater | |
Dziedzina sztuki | |
Ważne dzieła | |
Odznaczenia | |
Nagrody | |
Samuel Barclay Beckett (ur. 13 kwietnia[1] lub 13 maja 1906[2] w Foxrock, zm. 22 grudnia 1989 w Paryżu) – irlandzki dramaturg, prozaik i eseista, tworzący początkowo w języku angielskim, a od 1945 – francuskim[3]. Jeden z twórców teatru absurdu. Jego powieści są pozbawiane tradycyjnej narracji, utrzymane w klimacie skrajnego pesymizmu i podkreślające bezsens ludzkiej egzystencji. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1969[4].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się na przedmieściach Dublina w rodzinie protestanckiej, jednak w dorosłym życiu stał się agnostykiem[5]. Studiował filologię romańską w Trinity College, gdzie potem przez jakiś czas wykładał, jednak Irlandia, atmosfera domu rodzinnego, potem zaś śmierć ojca (1933) doprowadziły go do depresji nerwowej i ostatecznie osiadł w Paryżu[3]. Brał czynny udział we francuskim ruchu oporu[6]. W 1969 został uhonorowany literacką Nagrodą Nobla, której nie odebrał osobiście[6].
Postać ojca pojawia się w jego utworach mityzowana lub nawet deifikowana, matka zaś w kontekście gorzkim i ironicznym (w życiu była zimną bigotką).
Na studiach Becketta fascynowała filozofia: Kartezjusza, George’a Berkeleya, Henriego Bergsona, Arthura Schopenhauera, Giambattisty Vica; klasyka francuska i włoska, poezja francuska takich poetów jak: Charles Baudelaire, Arthur Rimbaud, Guillaume Apollinaire, Marcel Proust. Inspirował się także twórczością Dantego. Był sekretarzem i pomocnikiem Jamesa Joyce’a[7].
Beckett swoje dzieła tłumaczył z angielskiego na francuski i odwrotnie. Tłumaczenia te były dość swobodne, w związku z czym różne wersje językowe zawierają pewne różnice. Zadebiutował na scenie w 1953, sztuką Czekając na Godota[7]. Oprócz sztuk teatralnych pisał słuchowiska radiowe, spektakle telewizyjne, a nawet scenariusz filmowy. Niektóre sztuki reżyserował samodzielnie[6].
Był bardzo aktywny społecznie oraz politycznie – występował przeciwko totalitaryzmowi; ostro przeciwstawiał się prześladowaniom politycznym na świecie; wspierał także więźniów politycznych. Nie wyrażał zgody na wystawienie swoich sztuk w Republice Południowej Afryki w czasach apartheidu; protestował także przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce[3].
W twórczości zajmowały go głównie kwestie egzystencjalne, problemy etyczne i poznawcze. Bohaterowie jego dzieł zadają sobie pytania zasadnicze o sens życia oraz o miejsce człowieka na ziemi (podobnie jak u Alberta Camusa, czy Antona Czechowa).
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]- Sztuka bez Aktu (z butelką)
- Whoroscope (1930)
- Proust (1931)
- Sen o kobietach pięknych i takich sobie (1932)
- Murphy (1938)
- Watt (1953)
- Molloy (1951)
- Malone umiera (1951)
- Nienazywalne (1953)
- Bez (1969)
- także nowele (polskie wydanie 1973)
- Towarzystwo (1980)
Dramaty
[edytuj | edytuj kod]- Eleuteria (1947)
- Czekając na Godota (1952)
- Akt bez słów I (1956)
- Akt bez słów II (1956)
- Końcówka (1957)
- Ostatnia taśma (1958)
- Szczęśliwe dni (1961)
- Komedia (1964)
- Przychodzić i odchodzić (1965)
- Oddech (1970)
- Nie ja (1973)
- Fragment dramatyczny I (1974)
- Wtedy gdy (1976)
- Kroki (1976)
- Fragment dramatyczny II (1976)
- Partia solowa (1979)
- Kołysanka (1981)
- Impromptu „Ohio” (1981)
- Katastrofa (1982)
- Co gdzie (1983)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Kanon na koniec wieku „Rzeczpospolitej” – uwzględniono Dramaty, a konkretnie: Czekając na Godota, Końcówka, Ostatnia taśma, Szczęśliwe dni.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Błoński i Kędzierski 1982 ↓, s. 115.
- ↑ Cronin 1997 ↓.
- ↑ a b c Antoni Libera , Samuel Beckett. Pisarz, człowiek, dzieło., „Ethos” (8), 1989, s. 116-129, ISSN 0860-8024 .
- ↑ Samuel Beckett [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2024-07-11] (pol.).
- ↑ David Hulme , Why Suffering? [online], www.vision.org, 2010 [dostęp 2023-09-15] (ang.).
- ↑ a b c Antoni Libera , Godot i jego cień, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019, ISBN 9878306035322 .
- ↑ a b Samuel Beckett. Kronikarz biedy i absurdu – Historia – polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2023-02-02] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jan Błoński, Marek Kędzierski , Samuel Beckett, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1982 (Klasycy Literatury XX Wieku), ISBN 83-07-00687-2 .
- CHAPTER ONE. W: Anthony Cronin: Samuel Beckett: The Last Modernist. New York: HarperCollins Publishers, 1997. ISBN 0-06-016599-5.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- ISNI: 0000000121192038
- VIAF: 7386737
- ULAN: 500116288
- LCCN: n79055432
- GND: 118508172
- NDL: 00432693
- LIBRIS: sq466v2b0t7c8cd
- BnF: 118908958
- SUDOC: 026713780
- SBN: CFIV007592
- NLA: 35016241
- NKC: jn19990000595
- DBNL: beck016
- RSL: 000080939, 000084605
- BNE: XX825654
- NTA: 068463928
- BIBSYS: 90068304
- CiNii: DA00405272
- Open Library: OL29858A
- PLWABN: 9810553706105606
- NUKAT: n93080208
- OBIN: 40453
- J9U: 987007258310805171
- PTBNP: 14168
- CANTIC: a10454457
- LNB: 000005616
- NSK: 000022033
- CONOR: 5858147
- BNC: 000041499
- ΕΒΕ: 64742, 176106
- BLBNB: 000611192
- KRNLK: KAC199601994
- LIH: LNB:V*392;=BA
- RISM: people/41001722