| |||||
| Państwa | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
Położenie na mapie
| |||||
Semigalia (także: Zemgalia, łot. Zemgale, niem. Semgallen, lit. Žiemgala, od nazwy bałtyjskiego ludu Zemgalów) – jedna z pięciu krain historycznych składających się na współczesną Łotwę, leży w jej południowej części na lewym brzegu Dźwiny.
W okolicach na północ od Szawli, obszar Semigalii pokrywa się częściowo z terenami zaliczanymi do Żmudzi. W skład Semigalii często zaliczano dawniej leżący na wschód od niej region Selonia.
Semigalia graniczy na zachodzie z Kurlandią, na północy z Liwonią, na wschodzie z Łatgalią i Selonią, na południu z Litwą (Wileńszczyzna i Kowieńszczyzna) i Żmudzią.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Ziemia bałtyjskiego ludu Zemgalów podbita w XIII wieku przez zakon kawalerów mieczowych, po jego sekularyzacji w XVI wieku wraz z Kurlandią weszła w skład niemieckojęzycznego feudalnego Księstwa Kurlandii i Semigalii, będącego lennem Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Lokalni książęta rezydowali w Mitawie. W mennicy w Mitawie bito monety I Rzeczypospolitej. W XVI i XVII w. dokonano pierwszych nadań praw miejskich: Mitawie, Bowskowi, Frydrychsztatowi, Jakobsztatowi. W XVII w. Semigalia była areną potyczek polsko-szwedzkich.
W 1759 księciem kurlandzkim został królewicz polski Karol Krystian Wettyn, a ok. 1762/1763 jednym z jego mitawskich dworzan był Kazimierz Pułaski. W latach 1738–1772 wzniesiono nowy pałac książęcy w Mitawie. W 1772 zostało założone Gimnazjum w Mitawie, będące najstarszą szkołą średnią współczesnej Łotwy.
Po III rozbiorze Polski Semigalia znalazła się w zaborze rosyjskim. Mitawa pozostawała głównym ośrodkiem regionu. Tu miała siedzibę jedna z linii rodu Raczyńskich, tutaj naukę pobierali Polacy z różnych części zaboru rosyjskiego, tu też na zesłaniu z kongresowego Królestwa Polskiego przebywał Roman Dmowski. Polacy najliczniej zamieszkiwali Iłuksztę i okolice. W okolicznej Bebrze siedzibę mieli Platerowie, którzy wznieśli tu w XIX w. nowy dwór według projektu Leandra Marconiego.
Po 1918 w granicach Łotwy. W dwudziestoleciu międzywojennym Semigalia graniczyła na krótkim odcinku z Polską (zob. granica polsko-łotewska). W 1935 Semigalię zamieszkiwało 299 369 osób[2].
Do dziś Polacy licznie zamieszkują wschodnie krańce Semigalii w okolicach Iłukszty.
Miasta
[edytuj | edytuj kod].JPG)
Lista miast Semigalii według danych łotewskich z 2014 roku:[potrzebny przypis]
| miasto | populacja (2014) |
gmina | |
|---|---|---|---|
| 1. |  Jełgawa
|
62 572 | miasto wydzielone |
| 2. |  Jēkabpils[a]
|
24 839 | miasto wydzielone |
| 3. |  Tukums
|
19 192 | Gmina Tukums |
| 4. |  Dobele
|
10 540 | Gmina Dobele |
| 5. |  Bauska
|
9528 | Gmina Bauska |
| 6. |  Auce
|
2850 | Gmina Auce |
| 7. |  Iłukszta
|
2699 | Gmina Iłukszta |
| 8. |  Jaunjelgava
|
2183 | Gmina Jaunjelgava |
| 9. |  Viesīte
|
1773 | Gmina Viesīte |
| 10. |  Aknīste[b]
|
1172 | Gmina Aknīste |
| 11. |  Subate
|
721 | Gmina Iłukszta |
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Częściowo położony w Łatgalii.
- ↑ Historycznie część Wileńszczyzny z racji na przynależność do przedrozbiorowego województwa wileńskiego, jednakże od momentu przyłączenia do Łotwy bywa zaliczana do Semigalii.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Marcin Engel, Cezary Sobczak, Jaćwingowie. Zapomniani wojownicy. Yatvings. The Forgotten Warriors [online], 11 października 2023, s. 9 [dostęp 2025-08-03].
- ↑ Latvia Municipalities [online], www.statoids.com [dostęp 2018-03-25].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Semigalia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 429.
