Ten artykuł od 2025-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Siegfried Marcus

Data i miejsce urodzenia	18 września 1831 Malchin
Data i miejsce śmierci	1 lipca 1898 Wiedeń
Zawód, zajęcie	mechanik
Multimedia w Wikimedia Commons

Siegfried Marcus (ur. 18 września 1831 w Malchin, Meklemburgia, zm. 1 lipca 1898 w Wiedniu, Austro-Węgry) – austriacki mechanik i wynalazca, uznawany za twórcę pierwszego benzynowego pojazdu.

Siegrfried Marcus pochodził z żydowskiej rodziny. Po nauce mechaniki rozpoczął w Berlinie, a od 1852 roku pracował w Wiedniu - początkowo jako technik, później jako asystent w Instytucie Fizycznym Medycyny.

W 1860 roku założył warsztat w Wiedniu (Mariahilferstraẞe 107, od 1890 - Mondscheingasse 4), w którym produkował urządzenia elektromechaniczne, w tym detonatory, instalacje telegraficzne, lampy na gaz i benzynę oraz silniki. Utrzymywał się ze sprzedaży wynalazków i około 130 patentów w 16 krajach - jednak nigdy nie opatentował swojego pojazdu ani silnika benzynowego^[1].

Za zasługi w dziedzinie nauki został uhonorowany Złotym Krzyżem Zasługi przez cesarza Franciszka Józefa I.

Marcus skonstruował w 1870 roku ręczny wózek z silnikiem benzynowym, co czyni go pierwszym pojazdem spalinowym na świecie. Urządzenie wymagało ręcznego podniesienia kół i rozruchu przed obracanie, a następnie opuszczenie go na ziemię.

W latach 1888–1889 ukończył drugi, bardziej zaawansowany pojazd wyposażony w ramę z kierownicą, silnik czterosuwowy, gaźnik i zapłon magnetyczny, zdolny do jazdy. Obecnie znajduje się w Muzeum Techniki w Wiedniu.

• 
  1. Marcus-auto, 1870
• 
  2. Marcus-auto, 1888–89

Na początku XX wieku rozwój masowej motoryzacji sprawił, że wkład Siegfrieda Marcusa uznano za historyczny, ale jednocześnie "eksperymentalny" i "niepraktyczny"^[2]. W 1938 roku dziennik The Times błędnie podał datę powstania drugiego pojazdu jako 1875, co przyczyniło się do dalszego niedocenienia jego odkryć.

Po aneksji Austrii przez III Rzeszę (1938), ze względu na żydowskie pochodzenie Marcusa, jego nazwisko i osiągnięcia zostały wymazane z oficjalnych rejestrów. Pojazd został usunięty z ekspozycji w Muzeum Techniki w Wiedniu, a powszechnie promowano konstrukcje Mercedes-Benz, zgodnie z polityką propagandową III Rzeszy. Władze muzeum ukryły pojazd, chroniąc go przed zniszczeniem.

Po zakończeniu II wojny światowej, Muzeum Techniki wznowiło działalność jako pierwsze w Wiedniu (październik 1945). Oryginalny wóz Marcusa odzyskano do 1946 roku, jednak na skutek długoletnich działań nazistowskich, jego wkład pozostał zaniedbany przez dekady.

Pod koniec lat 60. i na początku lat 70. XX wieku ustalono, że drugi pojazd powstał jednak w 1888-1889, co doprowadziło do rewizji wcześniejszych błędnych dat i świadomego wypromowania roli Marcusa jako pioniera silnika benzynowego.

W 1998 roku powstało Towarzystwo Siegfrieda Marcusa w Austrii, które zajęło się aktami rehabilitacji, wystawami oraz promowaniem jego historii. W 2000 roku Austriackie Towarzystwo Inżynierów i Architektów ufundowało jego nagrodę wspierającą badania z tematu jego działalności.

Obecnie drugi pojazd Marcusa znajduje się w Muzeum Techniki w Wiedniu jako ruchomy eksponat pokazowy. Wielokrotnie używano go podczas prezentacji historycznych od lat 50. XX wieku. Wiedeń i Meklemburgia upamiętniają go poprzez ulice nazwane jego imieniem i honorowe groby. Jego szczątki przeniesiono z cmentarza Hütteldorf do Honorowego Grobu na Zentralfriedhof, co stanowi wyraz uznania jego wkładu w historię techniki.

• Ursula Bürbaumer, „Das erste Auto der Welt?”, Wien 1998, Erasmus Verlag.
• Horst Hardenberg, „Siegfried Marcus, Mythos und Wirklichkeit”, aus der Wissenschaftlichen *Schriftenreihe des DaimlerChrysler Konzernarchivs, Bielefeld 2000, Delius & Klasing Verlag.
• Norbert Böttcher, „Siegfried Marcus”, Teetz 2005, Hentrich & Hentrich Verlag.
• Ursula Bürbaumer, Johannes Steinböck, Horst Hardenberg, Gerhard Schaukal und Ladislav Mergl), in Helmuth Grössing (Herausgeber) „Autos-Fahrer – Konstrukteure”, Wien 2000, Erasmus Verlag.
• Austrian Research Centers, Dissertationsdatenbank, Bürbaumer Ursula, Siegfried Marcus in Wien, 2003, Internet.

• http://www.siegfried-marcus.net (ang.)
• http://www.siegfried-marcus.de (niem.)
• Technisches Museum Wien (niem.)
• Siegfried Marcus – Museum Malchin. museum-malchin.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-20)]. (niem.).
• http://media.obvsg.at/DD00039396 (niem. • ang.)
• Virtual Vienna Net – Duncan Smith – The Forgotten Inventor of the Motor Car. virtualvienna.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-24)]. (ang.).