miasto i gmina | |||||
Sieradzka bazylika | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Data założenia |
XI wiek | ||||
Prawa miejskie |
pomiędzy 1247 a 1255 | ||||
Prezydent | |||||
Powierzchnia |
51,22 km² | ||||
Wysokość |
124m[1] m n.p.m. | ||||
Populacja (31.12.2022) • liczba ludności • gęstość |
|||||
Strefa numeracyjna |
+48 43 | ||||
Kod pocztowy |
98-200 do 98-210 | ||||
Tablice rejestracyjne |
ESI | ||||
Położenie na mapie powiatu sieradzkiego | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa łódzkiego | |||||
51°35′43″N 18°43′50″E/51,595278 18,730556 | |||||
TERC (TERYT) |
1014011 | ||||
SIMC |
0976050 | ||||
Hasło promocyjne: Sieradz gościnny dla rozwoju | |||||
Urząd miejski Plac Wojewódzki 198-200 Sieradz | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Sieradz – miasto w środkowej Polsce, w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, położone na Nizinie Południowowielkopolskiej, nad Wartą, w Kotlinie Sieradzkiej. Przez Sieradz biegną drogi krajowe: nr 12, S8 i nr 83, a także linia kolejowa nr 14. Sieradz jest ważnym węzłem drogowym i ośrodkiem kulturalno-gospodarczym województwa łódzkiego.
Sieradz jest stolicą ziemi sieradzkiej ( krainy historycznej). W latach 1264–1339 był stolicą księstwa sieradzkiego. W latach 1339–1793 był stolicą województwa sieradzkiego obejmującego dwie jednostki terytorialne: ziemię sieradzką i ziemię wieluńską. Miejsce obrad sejmików deputackich województwa sieradzkiego od XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku[4]. W latach 1975–1998 Sieradz był stolicą drugiego województwa sieradzkiego.
Według danych GUS z 31 grudnia 2022 r. miasto liczyło 39 158 mieszkańców[5].
Nazwa miasta
[edytuj | edytuj kod]Nazwa miasta pochodzi od imienia Sirad bądź Sierad, którego wcześniejszą formą według niektórych etymologów był Wszerad, według innych zaś – Sirorad[6].
Od XII w. nazwa miejscowości notowana była po łacinie Siradia[6]. W 1136 nazwę zapisano w wersji Ziraz, w 1241 – Chirask, 1261 (będący już wtedy miastem) Seradz, 1280 Syradz, a w 1284 Siraz[7]. Przez następne stulecia używana była nazwa w dwu wariantach: Siradz oraz Sieradz[6]. W roku 1154 arabski geograf Al-Idrisi w swoim dziele pt. Księga Rogera zamieścił nazwę Sieradza jako S(i)rad(i)ja pośród innych polskich miast: Krakowa, Gniezna, Wrocławia, Łęczycy i Santoka[8][9]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przełomie wieków XIX i XX podaje nazwę Sieradz[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka o Sieradzu pochodzi z Bulli gnieźnieńskiej z roku 1136, gdzie miasto wymieniane jest jako gród kasztelański, jednak badania archeologiczne wskazują, że osada mogła być założona już w XI wieku. W latach 1247–1255, nie wiadomo dokładnie kiedy, miasto zostało lokowane na prawie magdeburskim, co czyni je jednym z najstarszych miast w kraju. W 1262–1263 roku założono Księstwo Sieradzkie, zaś w II połowie XIV wieku województwo sieradzkie.
Sieradz jest stolicą ziemi sieradzkiej (jako krainy historycznej). Sieradz był siedzibą kasztelanii sieradzkiej; Sieradz z kasztelanią znalazł się w prowincji łęczyckiej (od przełomu XI i XII w. do 1231 roku), w księstwie łęczyckim (1231–1264) i w księstwie sieradzkim (1264–1339). Od włączenia księstwa sieradzkiego do Królestwa Polskiego w 1339 r. aż do II rozbioru I Rzeczypospolitej Sieradz był w województwie sieradzkim (w jego jednostce terytorialnej: ziemi sieradzkiej), początkowo w kasztelanii sieradzkiej, a nieco później w powiecie sieradzkim (po utworzeniu w Królestwie Polskim powiatów w II połowie XIV wieku)[10][11]. W końcu XVI wieku był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[12] w starostwie sieradzkim w powiecie sieradzkim województwa sieradzkiego[13].
W 1383 na sejmie w Sieradzu szlachta okrzyknęła i nieoficjalnie koronowała na króla Polski Jadwigę, córkę Ludwika Węgierskiego. Według historyków M. Balińskiego i T. Lipińskiego po Bitwie pod Grunwaldem, w której sieradzka szlachta brała udział, województwo sieradzkie otrzymało od króla Władysława Jagiełły przywilej używania czerwonego laku (stosowanego tylko przez królów i książąt). Na pamiątkę zwycięstwa król ufundował również w 1414 roku kaplicę pod wezwaniem Rozesłania Apostołów, która znajdowała się na sieradzkim zamku. W 1432 roku na zjeździe w Sieradzu szlachta zobowiązała się po śmierci Władysława Jagiełły wybrać na króla jego syna Władysława. Natomiast w roku 1445 szlachta dokonała tu elekcji Kazimierza Jagiellończyka. Skupisko żydowskie pojawiło się w Sieradzu w 1453 roku[14]. Upadek miasta powstrzymany został z rozwojem przemysłu włókienniczego po utworzeniu kalisko-mazowieckiego okręgu przemysłowego.
Do 1793 Sieradz był miastem wojewódzkim. W wyniku II rozbioru Polski (1793) Sieradz znalazł się w zaborze pruskim, od 1795 leżał w departamencie kaliskim Prus Południowych. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego (1807) Sieradz leżał w departamencie kaliskim. W 1824 do manufaktury Adolfa Harrera przyjechał z wizytą car Rosji Aleksander I a rok później Stanisław Staszic. Po kongresie wiedeńskim (1815) i utworzeniu Królestwa Polskiego powiat sieradzki znalazł się w województwie kaliskim; w 1837 województwo kaliskie przemianowano na gubernię kaliską, która w 1844 została włączona do guberni warszawskiej, a następnie ponownie utworzona w 1867 roku. Po pierwszej wojnie światowej (1914–1918) i zburzeniu Kalisza (1914) powiat sieradzki włączono w 1919 do nowo utworzonego województwa łódzkiego.
W okresie międzywojennym i po II wojnie światowej Sieradz był miastem powiatowym w województwie łódzkim.
II wojna światowa
[edytuj | edytuj kod]Podczas II wojny światowej Sieradz został włączony w granice III Rzeszy w granice tzw. Kraju Warty pod nazwą „Schieratz”. Niemcy przeprowadzali masowe egzekucje, wysiedlenia i likwidację inteligencji polskiej i Żydów. 14 listopada 1939 z rozkazu Schutzpolizei rozstrzelano na cmentarzu żydowskim 20. przedstawicieli sieradzkiej inteligencji[15]. W sieradzkim w latach 1940–1942 na obszarze ok. 320 km. władze okupacyjne zbudowały poligon niemieckich wojsk pancernych[16], na którym testowano m.in. rakiety V-1[17] zlikwidowano 150 wsi zamieszkanych przez ok. 26 tys. Polaków. Na tym terenie znajdowało się 4876 gospodarstw chłopskich i 9 folwarków ziemskich[18]. Wysiedlono 20 712 osób, resztę zatrudniono na miejscu: w zachowanych majątkach rolnych, przy budowie dróg, lotniska, koszar, baraków dla jeńców wojennych. Część ludności przesiedlono do Łodzi (Litzmannstadt), pozostałych do sąsiednich powiatów.
W czasie okupacji niemieckiej przedwojenne więzienie sieradzkie było jednym z największych na terenie „Kraju Warty”, pod niemiecką nazwą „Strafanstalt, Schieratz”. Zaczęło funkcjonować już 5. września 1939 roku. Było to więzienie męskie. Wielu jego więźniów przeszło uprzednio przez więzienie w Radogoszczu w Łodzi (Litzmannstadt) lub zostało stąd tam wysłane[19].
W dniu 23. stycznia 1945 roku do miasta weszły jednostki Armii Czerwonej kończąc tym samym okupację niemiecką podczas II wojny światowej.
Okres powojenny
[edytuj | edytuj kod]Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy i zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 166 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Sieradzu[20].
Po II wojnie światowej nastąpiła intensywna rozbudowa miasta, zbudowano wiele zakładów przemysłowych, w tym m.in. Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Sira”, Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Terpol”, zakłady mechaniczne, gorzelnia i mleczarnia. Powstał też duży park etnograficzny, muzeum. Od 1. czerwca 1975 roku do 31. grudnia 1998 roku Sieradz ponownie był miastem wojewódzkim. Od 1999 roku wrócił do funkcji stolicy powiatu w województwie łódzkim. 16. października 2006 patronką miasta została ogłoszona święta Urszula Ledóchowska. Dla upamiętnienia dnia w którym Stolica Apostolska wyraziła na to zgodę, dzień 8. czerwca został ustanowiony Świętem Miasta Sieradza.
Struktura powierzchni
[edytuj | edytuj kod]Według danych z roku 2002[21] Sieradz ma obszar 51,22 km², w tym:
- użytki rolne: 64%
- użytki leśne: 5%.
Miasto stanowi 3,82% powierzchni powiatu.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Dane z 31 grudnia 2022[22]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 39 158 | 100 | 20 744 | 53,0 | 18 414 | 47,0 |
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
764,5 | 404,9 | 359,5 |
- Piramida wieku mieszkańców Sieradza w 2021 roku[23].
Ludzie związani z Sieradzem
[edytuj | edytuj kod]Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- tzw. Dom Kata przy ul. Ogrodowej – budynek kryjący w sobie relikt baszty z XIV wieku i niewielki odcinek miejskiego muru obronnego. Jak się wydaje, w końcu XVI wieku lub – co bardziej prawdopodobne – już w XVII wieku, w oparciu o basztę wzniesiono zapewne częściowo drewniany lub szachulcowy budynek mieszkalny, z którego do dziś zachowały się murowane sklepione piwnice. Obecnie istniejący obiekt powstał w końcu XVIII, bądź na przełomie XVIII i XIX wieku, z wykorzystaniem w murach reliktu umocnień miejskich i starszych piwnic. Przed rokiem 1823 dobudowano doń nieistniejącą już dziś przybudówkę. Zastąpił ją ostatnio nowszą budowlę, zbudowaną równocześnie z remontem i adaptacją całego budynku, który odzyskał dawny blask i świetność dzięki inwestorowi prywatnemu;
- budynek u zbiegu ul. Dominikańskiej i Zamkowej, zwany „kamienicą pojagiellońską”; jest to najstarsza kamienica w Sieradzu, z końca XVI lub na początku XVII wieku, obecnie siedziba Muzeum Okręgowego;
- dawny zajazd pocztowy z XIX w., obecnie siedziba m.in. Biura Wystaw Artystycznych;
- Podominikański Zespół Kościelno – Klasztorny z XIII w.;
- Bazylika kolegiacka pw. Wszystkich Świętych;
- Wzgórze Zamkowe, będące pozostałością grodu kasztelańskiego, a następnie książęcego, w którego obrębie w XIII wieku wzniesiono ceglaną rotundę; w XIV wieku gród zastąpił murowany zamek królewski (starościński), wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany, rozebrany w końcu XVIII wieku;
- staromiejski Rynek;
- Sieradzki Park Etnograficzny;
- budynek Teatru Miejskiego, w przeszłości stajnie pocztowe;
- oficyna dworska, tzw. „Dworek Modrzewiowy”;
- drewniany kościół pw. Św. Ducha;
- kościół pw. św. Wojciecha;
- synagoga z l. 1819–1824, zdewastowana podczas II wojny światowej i przebudowana przez Niemców na biura;
- zabytkowe kamienice przy ul. Dominikańskiej, Warszawskiej i Kolegiackiej;
- garnizonowy Kościół Chrystusa Odkupiciela i Najświętszego Imienia Maryi z l. 1889–1897
- groby powstańców z 1863 roku, żołnierzy września 1939 roku i grób A. Cierplikowskiego, sławnego fryzjera „Antoine’a”, na miejscowym cmentarzu katolickim;
- cmentarz żydowski;
- neoklasyczny gmach I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Kazimierza Jagiellończyka z lat 20. XX w.
- Dawny Pałac i oranżeria Adolfa Harrera, obecnie szpital
-
Podominikański Kościół św. Stanisława
-
ul. Tadeusza Kościuszki
-
Budynek ZUS-u w Sieradzu
-
Widok na miasto z wieży ciśnień
-
Pozostałości rotundy sieradzkiej
-
Odrzwia Zamku Sieradzkiego wmurowane w sieradzką Kolegiatę, zakupione przez proboszcza sieradzkiej Kolegiaty ks.Walerego Pogorzelskiego
-
Władysław Jagiełło, król polski, nadaje kaplicy pod wezwaniem św. Trójcy na zamku sieradzkim 20 grzywien z cła sieradzkiego jako uposażenie kapelanów (1430 r.)
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Na potencjał gospodarczy Sieradza składa się ponad 4300 podmiotów gospodarczych, w tym kilkanaście firm z kapitałem zagranicznym, które lokują środki przede wszystkim w branże: budowlaną, sektor AGD, spożywczą, samochodową, elektroniczną, handlową, farmaceutyczną oraz tekstylną. W Sieradzu działają podmioty wspierające lokalnych przedsiębiorców. Rozwija się handel i rynek nieruchomości. Na tempo rozwoju gospodarczego duży wpływ ma także stopień przygotowania infrastruktury technicznej, która sukcesywnie jest modernizowana i rozbudowywana. Rozwijana jest sieć gazowa, energetyczna, wodociągowa i kanalizacyjna. Systematycznie zwiększane i uzbrajane są tereny inwestycyjne. Największym atutem, który nie tylko pozwolił na przyciągnięcie nowych inwestycji do miasta, ale również poprawił dostępność komunikacyjną Sieradza – jest droga ekspresowa S-8 wraz z zachodnią obwodnicą Sieradza (DK12) oraz węzłami komunikacyjnymi (Sieradz-Południe i Sieradz-Wschód).
Asclepios S.A., Schnee Polska Sp. z o.o., Ceramika Tubądzin, Medana S.A., Scanfil Poland Sp. z o.o., Cornette Underwear, Zarecki Foods Sp.z o.o., Feber Sp. z o.o. (Grupa Inter Cars), OSM Wart Milk i Xella Polska (Ytong) to najważniejsze przedsiębiorstwa ulokowane na terenie Sieradza. Siedem z nich prowadzi działalność na terenie Podstrefy Sieradz Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. W 2012 roku powstało Centrum Logistyczne Jeronimo Martins Polska (sieć „Biedronka”). Centrum znajduje się na „Górce Woźnickiej” w pobliżu węzła trasy ekspresowej S8 „Sieradz-Wschód” na obszarze Miejskiej Strefy Gospodarczej „Elewator”.
Na przestrzeni ostatnich lat, dzięki aktywnej polityce miasta, stworzono atrakcyjną alternatywę dla Podstrefy Sieradz Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w postaci Miejskich Stref Gospodarczych. Na terenie Sieradza funkcjonuje kilka takich obszarów. Zlokalizowane są one przy drogach nr 12 i 14 oraz nr 83 w sąsiedztwie drogi ekspresowej S-8 (Węzeł Sieradz-Południe, Węzeł Sieradz-Wschód).
Miasto oferuje również ulgi i preferencje inwestycyjne w postaci zwolnienia z podatku od nieruchomości w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej oraz w podatku dochodowym w ramach inwestycji lokalizowanych na terenach objętych statusem specjalnej strefy ekonomicznej. Dzięki temu z powodzeniem prowadzone są reinwestycje lokalnych przedsiębiorstw. W ostatnich latach można zauważyć również zwiększoną aktywność podmiotów na rynku deweloperskim, którzy inwestują zarówno w budownictwo wielorodzinne, jak i budownictwo jednorodzinne.
Handel
[edytuj | edytuj kod]W Sieradzu znajduje się spora liczba supermarketów (takich marek jak: Biedronka, Lidl, Carrefour, Kaufland, Polomarket, Dino, Sedal, Vobiano, Aldi, Stokrotka), a także sklepów wielobranżowych oraz budynków wielkopowierzchniowych. Największą galerią handlową jest galeria Dekada, która mieści ponad 50 sklepów. Drugą co do wielkości jest galeria Sieradzka, była ona pierwszym centrum handlowym w Sieradzu. W 2018 r. otworzono w Sieradzu budowlany market Leroy Merlin, największy w regionie. W ofercie znajduje się ponad 30 tysięcy produktów, powierzchnia handlowa sklepu wynosi ponad 7 tys.mkw
Obiekty handlowe w Sieradzu to:
- Galeria Sieradzka
- Galeria Dekada
- Galeria Rondo
- Galeria Pawłos
- Pasaż Sieradzki
- Pasaż Grunwaldzki
- Pasaż przy Dekadzie
- Pawilon Handlowy Bartek
- Dom Handlowy Warta
- Centrum Handlowe Pod Wieżą
- Obiekt handlowo-usługowy Stara Rozlewnia
- Obiekt mieszkalno-handlowo-usługowy Titanic
Transport
[edytuj | edytuj kod]Transport drogowy
[edytuj | edytuj kod]Drogi ekspresowe
[edytuj | edytuj kod]Drogi krajowe
[edytuj | edytuj kod]- 12 Łęknica – Kalisz – Sieradz (zachodnia obwodnica miasta) – Piotrków Trybunalski – Dorohusk
- 83 Sieradz – Turek
Drogi wojewódzkie
[edytuj | edytuj kod]Przewozy autobusowe
[edytuj | edytuj kod]Komunikację z okolicą zapewnia PKS Sieradz, a połączenia dalekobieżne obsługują autobusy marki Flixbus.
Osobny artykuł:Komunikacja miejska
[edytuj | edytuj kod]Autobusy miejskie kursują w Sieradzu od 2 maja 1976 roku. Miasto obsługuje MPK Sieradz[24]. Obecnie działa 12 linii autobusowych, z czego 2 międzymiastowe (Z,Ex – kursy pomiędzy Sieradzem a Zduńską Wolą, ta druga zaś jest linią ekspresową).
Rower miejski
[edytuj | edytuj kod]Na terenie Sieradza działa system wypożyczalni rowerów miejskich. Stanowi on integralną część systemu wojewódzkiego roweru publicznego, który obejmuje 10 miast na terenie województwa łódzkiego. W Sieradzu funkcjonują 104 rowery miejskie, które można wypożyczać na 12 stacjach rowerowych zlokalizowanych na terenie całego miasta.
Transport kolejowy
[edytuj | edytuj kod]Przez miasto przebiega wybudowana w 1902 roku linia kolejowa Łódź Kaliska-Kalisz, stanowiąca obecnie część linii nr 14 relacji Łódź Kaliska – Ostrów Wielkopolski – Forst.
Obecnie miasto posiada trzy działające stacje kolejowe:
- Sieradz
- Sieradz Męka (przystanek kolejowy)
- Sieradz Warta (przystanek kolejowy).
Okoliczne miejscowości bez infrastruktury kolejowej są połączone za pomocą biletu zintegrowanego z Łódzką Koleją Aglomeracyjną[25].
Lądowisko
[edytuj | edytuj kod]W 2011 oficjalnie otworzono sanitarne lądowisko Sieradz-Szpital.
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]- Przedszkola:
- Przedszkole nr 1 im. Kubusia Puchatka
- Przedszkole nr 2 im. Krasnala Hałabały
- Przedszkole nr 3 im. Jana Brzechwy
- Przedszkole nr 4
- Przedszkole nr 5 im. Misia Uszatka
- Przedszkole nr 6 im. Jasia i Małgosi
- Przedszkole nr 15
- Niepubliczne Przedszkole Zgromadzenia Sióstr Urszulanek im. Św. Urszuli Ledóchowskiej
- Szkoły artystyczne
- Szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Władysława Reymonta
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Marii Konopnickiej
- Szkoła Podstawowa nr 6 im. Janiny Majkowskiej
- Szkoła Podstawowa Integracyjna nr 8
- Szkoła Podstawowa nr 9 im. Władysława Łokietka
- Szkoła Podstawowa nr 10 im. Bolesława Zwolińskiego
- „Edukacja Niezależna” Sp. z o.o.
- Katolicka Szkoła Podstawowa przy Parafii Rzymskokatolickiej Św. Urszuli Ledóchowskiej
- Szkoły ponadpodstawowe:
- Powiatowy Zespół Szkół nr 1
- Powiatowy Zespół Szkół nr 2 im. M. Dąbrowskiej
- I Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Jagiellończyka
- II Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego
- Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół Katolickich
- Liceum Ogólnokształcące Umiejętności Twórczych
- Liceum Ogólnokształcące Społecznego Towarzystwa Oświatowego
- Centrum Kształcenia Ustawicznego
- Szkoły policealne:
- Centrum Kształcenia Ustawicznego (Ulica Mickiewicza 4)
- Sieradzkie Centrum Kształcenia Ustawicznego Województwa Łódzkiego (Ulica 3-go Maja 7)
- Szkoły wyższe:
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Sieradzu (1990–2016; początkowo przy ul. Tuwima 2, a od 2009 przy ul. 3 Maja 7)[26]
- Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Sieradzu
- Wyższa Szkoła Kupiecka w Łodzi, wydział zamiejscowy w Sieradzu
- Politechnika Łódzka – Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Sieradzu
- Zespół Kolegiów Uniwersytetu Łódzkiego
- Byłe gimnazja (do reformy oświaty z 2017):
- Publiczne Gimnazjum Gminy Sieradz im. Jana Pawła II
- Gimnazjum nr 1 im. 31 Pułku Strzelców Kaniowskich
- Gimnazjum nr 2 im. Królowej Jadwigi
- Gimnazjum nr 3 im. Unii Europejskiej
- „Edukacja Niezależna” Sp. z o.o.
- Gimnazjum Katolickie przy Parafii Rzymskokatolickiej Św. Urszuli Ledóchowskiej
- Gimnazjum Językowe Społecznego Towarzystwa Oświatowego
Kultura
[edytuj | edytuj kod]Biblioteki:
- Miejska Biblioteka Publiczna
- Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Władysława Broniewskiego w Sieradzu
- Biblioteka Pedagogiczna w Sieradzu
Domy kultury:
- Miejski Dom Kultury www.mdksieradz.pl – od 2009 r. również zamiejscowa scena Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi (w ramach projektu „Utworzenie Europejskich Scen Teatru im. Stefana Jaracza w województwie łódzkim”)
- Spółdzielczy Dom Kultury
- Młodzieżowy Dom Kultury im. Tadeusza Sygietyńskiego
Kina i teatry – obecnie nie działa żadne kino. W lecie odbywają się projekcje kinowe pod gołym niebem, w amfiteatrze w Parku Staromiejskim. W budynku dawnego teatru miejskiego działa Miejski Dom Kultury – organizuje seanse filmowe, koncerty, w tym muzyki poważnej i jazzu, a także spektakle teatralne (patrz wyżej).
Galerie:
- Biuro Wystaw Artystycznych www.bwasieradz.pl
Muzea:
Stowarzyszenia, towarzystwa i fundacje
[edytuj | edytuj kod]- Towarzystwo Muzyczne „Fermata”
- Stowarzyszenie Miłośników Sztuk Pięknych
- Towarzystwo Miłośników Folkloru
- Towarzystwo Kultury Teatralnej Oddział w Sieradzu
- Stowarzyszenie Twórców Ludowych Oddział w Sieradzu
- Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich Zarząd Oddziału w Sieradzu
- Chór „Cantate Deo” przy Parafii NSJ w Sieradzu
- Chór „Cantilena” przy klasztorze Sióstr Urszulanek SJK w Sieradzu
- Fundacja Wspierania Rozwoju Kultury Miasta Sieradza
- Fundacja Podaj Rękę
- Towarzystwo Przyjaciół Sieradza[27]
- Sieradzkie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe[28]
- Bractwo Rycerskie Ziemi Sieradzkiej
- Fundacja „Dr Clown” oddział Sieradz
- Stowarzyszenie Klub Sportowy Sieradz Biega
Sieradz Open Hair Festiwal
[edytuj | edytuj kod]Jest to pierwsza w Polsce impreza, polegająca na tworzeniu i prezentowaniu fryzur w otwartej przestrzeni miejskiej. Festiwal jest inspirowany osobą Antoniego „Antoine” Cierplikowskiego – światowej sławy fryzjera, pochodzącego z Sieradza. Pierwsza edycja festiwalu odbyła się w 2009 roku w dniach 17–19 lipca. W programie między innymi:
- pokazy kosmetyczne i fryzjerskie;
- XXV Ogólnopolski Konkurs Uczniów Fryzjerstwa im. Antoine’a Cierplikowskiego;
- półfinał konkursu Miss Polski;
- bicie rekordu świata w ilości osób poddawanych jednoczesnej stylizacji fryzur w przestrzeni miasta;
- projekcje kinowe;
- koncerty muzyczne z udziałem zagranicznych artystów (Jay Delano, In-Grid oraz David Tavaré)[29].
W 2010 roku odbyła się druga edycja festiwalu. W przeciwieństwie do poprzedniej ustanowiono rekord świata w ilości osób poddawanych jednoczesnej stylizacji włosów[30].
Wśród gwiazd, jakie wystąpiły na festiwalu była brytyjska piosenkarka i DJ – Sonique oraz czeski zespół Verona.
Podczas kolejnej edycji festiwalu w roku 2011 muzycznym wydarzeniem był koncert – GENESIS Klassik – Ray Wilson & Band.
W 2012 gwiazdą muzyczną festiwalu była belgijska wokalistka Katerine oraz polskie zespoły Feel, Blue Café.
W 2013 roku odbyła się 5 edycja festiwalu. Wśród gwiazd, jakie wystąpiły na festiwalu była flamandzka piosenkarka muzyki pop i dance – Kate Ryan oraz zespół rockowy – Perfect.
W 2014 roku odbyła się 6 edycja festiwalu. Wystąpiła szwedzka wokalistka popowa Velvet oraz polscy artyści – Kamil Bednarek, Andrzej Piaseczny, Kasia Popowska, zespół Oddział Zamknięty. Imprezę poprowadził Krzysztof Ibisz.
W 2015 roku odbyła się 7 edycja festiwalu. Wystąpiła Maryla Rodowicz oraz inni polscy artyści zespół LemON, DJ Adamus, Paulla, Katarzyna Stasiak.
W 2016 roku odbyła się 8 edycja festiwalu. Wystąpił szwedzki wokalista Måns Zelmerlöw zwycięzca 60. Konkursu Piosenki Eurowizji w 2015 roku oraz polscy artyści – zespół Afromental, Dawid Podsiadło, Ørganek.
W 2017 roku odbyła się 9 edycja festiwalu. Wśród gwiazd, jakie wystąpiły na festiwalu była Brodka oraz grupa Hey z Kasią Nosowską.
W 2018 roku odbyła się jubileuszowa 10 edycja festiwalu. Wystąpił hiszpański wokalista Álvaro Soler oraz polscy artyści zespół Concrete Hills, 3 King oraz wokalista Patryk Kumór.
W 2019 roku odbyła się 11 edycja festiwalu. Wystąpili m.in. zespół Alphaville, Smolik & Kev Fox[31].
W 2020 roku z powodu pandemii COVID-19 festiwal się nie odbył[32].
W 2021 roku odbyła się 12 edycja festiwalu. Wystąpili m.in. Krzysztof Zalewski, Bass Astral x Igo, WaluśKraksaKryzys, Sosnowski, Warszawska Orkiestra Sentymentalna, Rozen, The Cassino i zespół Anna Malek[33].
W 2022 w związku ze sprawami budżetowymi oraz wojną na Ukrainie miasto zrezygnowało z organizacji wydarzenia[34].
Media
[edytuj | edytuj kod]- Telewizja:
- „Ósemka” Telewizja Regionalna
- Siewie.tv
- Radio:
- Nasze Radio 104,7 fm
- Nasze Radio nostalgicznie 92,1 fm
- nasze.fm
- Radio Łódź Nad Wartą
Programy transmitowane z nadajników w mieście
[edytuj | edytuj kod]LP | Program | Profil | Właściciel | Częstotliwość | Moc nadajnika | Polaryzacja | Lokalizacja nadajnika |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | PR 24 | Stacja radiowa o charakterze informacyjno-publicystycznym | Polskie Radio | 93,10 MHz | 0,1 kW | pionowa | Rezerwacja częstotliwości wydana przez UKE Komin Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej |
2 | Radio Maryja | Rozgłośnia radiowa o charakterze społeczno-katolickim | Zakonnicy ze Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela Redemptoryści | 95,20 MHz | 1 kW | pionowa | Komin Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej |
3 | Polskie Radio Łódź | Regionalna Rozgłośnia Polskiego Radia w Łodzi, studio w Sieradzu | Polskie Radio | 96,70 MHz | 1 kW | pionowa | Elewator w Męce |
4 | Nasze Radio | Prywatna rozgłośnia radiowa w dawnym województwie sieradzkim | Nasze Radio Sp. z o.o | 104,70 MHz | 4 kW | pionowa | Elewator w Męce |
5 | Tok FM | Ponadregionalna stacja radiowa o charakterze informacyjno-publicystycznym | Agora | 105,4 MHz | 2 kW | pionowa | koncesja: Komin Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sieradz ⇒ ostatecznie: Komin Elektrociepłownia Zduńska Wola |
- Prasa:
- „Nad Wartą” (dodatek do Dziennika Łódzkiego)
- Portale internetowe:
- nasze.fm
- sieradz.com.pl
- sieradz.naszemiasto.pl
- sieradztomy.pl
- InfoTydzień - www.info-tydzien.com
Wspólnoty wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół Chrześcijański „Jezus Żyje”:
- Kościół Chrześcijański „Jezus Żyje” w Sieradzu[35]
- Kościół rzymskokatolicki:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Sieradz-Wschód[36]
- zbór Sieradz-Zachód (Sala Królestwa, ul. 1 Maja 29)[36]
Sport, turystyka, rekreacja
[edytuj | edytuj kod]Corocznie po ulicach miasta organizowane są zawody lekkoatletyczne – Biegi Ulicami Sieradza.
Sieradzkie kluby sportowe
[edytuj | edytuj kod]- Terpol Sieradz – klub piłkarski istniejący do 1993 roku[37] grający przez 3 sezony w III lidze, dwukrotnie zajmując 2 miejsce[38]
- Kajakowy Klub Sportowy Sieradz – kajakarstwo
- Klub Sportowy Warta Sieradz – brydż, piłka nożna
- Akademia Sportu Sieradz – futsal
- MULKS MOS Sieradz – lekkoatletyka
- Klub Sportowy Żeglina – lekkoatletyka
- Ludowy Klub Sportowy Piast – szachy, zapasy, boks
- Klub Sportowy Unia – piłka nożna
- Sieradzki Klub Tenisowy – tenis ziemny
- Sieradzki Klub Kyokushinkai – karate mężczyzn i kobiet
- Salezjańska Organizacja Sportowa „Salos” – piłka nożna
- AZS WSHE Sieradz – piłka nożna, koszykówka, piłka siatkowa, szachy, tenis stołowy
- Sieradzkie Centrum Golfa Sira – golf, nauka gry z instruktorem, symulator golfa Golfzon
- Uczniowski Klub Sportowy Trójka Sieradz – koszykówka
- Klub Sportowy Inter Sieradz Woźniki – piłka nożna
- Sieradzkie Stowarzyszenie Sportu Motorowego Team50 – rajdy samochodowe
- DWSE SIERADZ – akrobatyka, XMA, Le Parkour & Freerun
- Stowarzyszenie Grupa Biegowa – Sieradz biega” – biegi
- Uczniowski Klub Sportowy Dziewiątka Sieradz – szachy, unihokej
Ścieżki rowerowe
[edytuj | edytuj kod]- Trasa 1 – Osiedle Broniewskiego – ulica Jana Pawła II – plac Wojewódzki – ulica Ogrodowa (gdzie następuje włączenie się do ruchu ulicznego)
- Trasa 2 – Osiedle Broniewskiego – ulica Piłsudskiego
- Trasa 3 – Osiedle Broniewskiego – aleja Pokoju – ulica Polna – ulica Leszka Czarnego
- Trasa 4 – Osiedle Broniewskiego – ulica Zajęcza – ulica Targowa – ulica Krakowskie Przedmieście – ulica Wierzbowa
- Trasa 5 – Rynek Starego Miasta – ulica Dominikańska – ulica Warszawska – ulica Sienkiewicza – Park im. Adama Mickiewicza
(Wraz z resztą uliczek dochodzących do Rynku: Ogrodową, Krótką, Kolegiacką, Wodną, Zamkową, Szewską)
- Trasa 6 – Rynek Starego Miasta – ulica Kościuszki – ulica Żwirki i Wigury – ulica Toruńska – Park Staromiejski
- Trasa 7 – Ulica Kościuszki – ulica Sienkiewicza – park Staromiejski
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]- Szlak „Walk nad Wartą 1939 r.” – o długości 54 km
- Szlak „Zabytkowych Dworków Ziemi Sieradzkiej” – o długości 45 km
- Szlak „Władysława Reymonta” – o długości 35 km
- Szlak „Sieradzka Eska” – rowerowy o długości 109 km
Podział na osiedla
[edytuj | edytuj kod]- Osiedle Broniewskiego
- Osiedle Centrum
- Osiedle Chabie
- Osiedle Dziewiarz
- Osiedle Hetmańskie
- Osiedle Jaworowe
- Osiedle Kasztanowe
- Osiedle Klonowe I
- Osiedle Klonowe II
- Osiedle Męcka Wola
- Osiedle Męka
- Osiedle Monice
- Osiedle Kopernika
- Osiedle Oksińskiego
- Osiedle Piastowskie
- Osiedle Praga
- Osiedle Polna-Północ
- Osiedle Reymonta
- Osiedle Woźniki
- Osiedle Zapusta Wielka
- Osiedle Zapusta Mała
- Osiedle Za Szpitalem
- Osiedle „Zielone Osiedle”
Współpraca międzynarodowa
[edytuj | edytuj kod]Współpraca międzynarodowa[39]:
Sąsiednie gminy
[edytuj | edytuj kod]Sieradz (gmina wiejska), Wróblew
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Cmentarz Komunalny w Sieradzu
- Cerkiew św. Serafina w Sieradzu
- Kościół św. Mikołaja w Sieradzu
- Klucz raciąski
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sieradz – wysokość. [dostęp 2023-12-22].
- ↑ Sieradz – liczba mieszkańców. 2022-12-31. [dostęp 2023-12-22].
- ↑ Sieradz – gęstość zaludnienia. 2022-12-31. [dostęp 2023-12-22].
- ↑ Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 29.
- ↑ Sieradz (łódzkie) » mapy, GUS, nieruchomości, noclegi, szkoły, atrakcje, regon, kody pocztowe, bezrobocie, wypadki drogowe [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-12-22] (pol.).
- ↑ a b c Kazimierz Rymut , Nazwy miast Polski, wyd. drugie uzupełnione, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 216, ISBN 83-04-02436-5 .
- ↑ a b Sieradz – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, 1880–1902, t. X, s. 571.
- ↑ „Dzieje Wielkopolski w wypisach”, PZWS, Warszawa 1963, s. 41–43.
- ↑ Tadeusz Lewicki, Polska i kraje sąsiednie w świetle „Księgi Rogera” geografa arabskiego z XII w. Al Indrisi’ego, cz. I, Polska Akademia Nauk. Komitet Orientalistyczny, PWN, Kraków 1945.
- ↑ Marek Koter: Historyczno-geograficzne podstawy oraz proces kształtowania się regionu łódzkiego. W: Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza. Tomasz Marszał (red.). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 131–142. ISBN 978-83-8088-122-8. (pol.).
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: Atlas Fontium .
- ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
- ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 65.
- ↑ Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 14.
- ↑ Sieradzcy Zakładnicy – Strona Hufca ZHP Sieradz im. Sieradzkich Zakładników 1939 r. [online], www.sieradz.zhp.prv.pl [dostęp 2021-04-22] .
- ↑ Ruszkowski A., Poligon niemieckich czołgów, [w:] „Na sieradzkich szlakach”, nr 4/1996, s. 5–6 (plan, foto.).
- ↑ Klepandy W., Ziemia Sieradzka poligonem latających rakiet, [w:] „Na sieradzkich szlakach”, nr 2/1998, s. 21–22.
- ↑ Felchner A., Wysiedlenia i przesiedlania w Sieradzkiem podczas II wojny św., [w:] „Biuletyn Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Łodzi”, t. III, Łódź 1994, s. 52–60.
- ↑ Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich, 1939–1945. W-wa 1979, s. 451. Dokumentacja tego więzienia (i dokumenty więźniów) znajduje się w zbiorach Archiwum Państwowego w Łodzi.
- ↑ Mariusz Lesław Krogulski , Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944–1956 (fragmenty) [online], forumemjot, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] .
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset [online], regioset.pl [dostęp 2010-09-14] .
- ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast [online], GUS [dostęp 2010-09-14] .
- ↑ Sieradz (łódzkie) w liczbach » Przystępne dane statystyczne [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
- ↑ Oficjalna strona MPK Sieradz.
- ↑ Lista miejscowości obsługiwanych przejazdami łączonymi
- ↑ Historia NKJO [online], nkjosieradz.pl [zarchiwizowane z adresu 2016-06-02] .
- ↑ Towarzystwo Przyjaciół Sieradza – TPS Sieradz http://squark.vot.pl/tpswp/ Sieradz Kościuszki 5/16.
- ↑ Sieradzkie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe w Sieradzu.
- ↑ Oficjalna strona Sieradz Open Hair Festiwal.
- ↑ Rekordowa niedziela na Sieradz Open Hair Festival 2010 [online] [zarchiwizowane z adresu 2010-10-02] .
- ↑ Redakcja, Sieradz Open Hair Festival 2019. Jakie atrakcje przygotowali organizatorzy? Kto wystąpi? [zdjęcia] [online], Sieradz Nasze Miasto, 21 maja 2019 [dostęp 2022-08-24] (pol.).
- ↑ Zaloguj się do Facebooka [online], Facebook [dostęp 2022-08-24] (pol.).
- ↑ Paweł Gołąb , Open Hair 2021 w pigułce. Zobacz jakie wydarzenia i emocje towarzyszyły festiwalowi ZDJĘCIA [online], Sieradz Nasze Miasto, 14 lipca 2021 [dostęp 2022-08-24] (pol.).
- ↑ Dariusz Piekarczyk , Pilne! Sieradz rezygnuje z Open Hair Festiwal. Na razie na rok ZDJĘCIA [online], Sieradz Nasze Miasto, 12 maja 2022 [dostęp 2022-08-24] (pol.).
- ↑ Kontakt [online], zborwsieradzu.pl [dostęp 2022-08-23] .
- ↑ a b Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-03-13] .
- ↑ Tysiące fanów na Pucharze Polski | Dziennik Łódzki [online], dzienniklodzki.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
- ↑ Terpol Sieradz – sezon po sezonie – Historia Polskiej Piłki Nożnej – HPPN.PL [online], www.hppn.pl [dostęp 2020-07-09] .
- ↑ Miasta partnerskie [online], Urząd Miasta Sieradza [dostęp 2018-10-12] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-12] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- B. Olszewski, Od Oporowa do Żarnowa, wyd. Literatura, marzec 2005, ISBN 83-89409-46-1.
- A. Ruszkowski, Sieradz i okolice, wyd. Sport i Turystyka, marzec 1984, ISBN 83-217-2465-5.
- A. Sznajder, Sekrety Sieradza i Zduńskiej Woli, wyd. Księży Młyn, 2016, ISBN 978-83-7729-321-8.
- K. Latocha, Rycerstwo sieradzkie i miasto Sieradz w kampanii grunwaldzkiej w latach 1409–1411, lipiec 2010, ISBN 978-83-912358-7-4.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Sieradz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 571 .
- Strona Miasta
- Strona Urzędu Miasta Sieradza