Skały metamorficzne (skały przeobrażone) – jeden z trzech głównych typów skał budujących skorupę ziemską, powstałe ze skał magmowych bądź osadowych (jak również niekiedy innych metamorficznych) na skutek przeobrażenia (metamorfizmu) pod wpływem wysokich temperatur (np. w pobliżu ognisk magmy) lub wysokiego ciśnienia (np. w wyniku pogrążania skał), oraz związanych z nimi procesów chemicznych. Metamorfizm powoduje zmiany składu mineralnego, czasami też chemicznego skał oraz ich struktury i tekstury.
Skałę (najczęściej magmową lub osadową) z której powstaje skała metamorficzna, nazywamy protolitem. Z danego protolitu mogą w różnych warunkach metamorficznych (tzw. facjach) powstać różne skały metamorficzne. Z drugiej strony z różnych skał wyjściowych mogą powstać takie same skały metamorficzne.
Przykłady skał metamorficznych
[edytuj | edytuj kod]-
Czaroityt – przykład metamorfizmu metasomatycznego
-
Gnejs oczkowy – przykład metamorfizmu regionalno-dyslokacyjnego (mezozona)
-
Granulit – przykład metamorfizmu regionalnego (katazona)
-
Hornfels z mineralizacja siarczkowo-kwarcową – przykład metamorfizmu kontaktowego-metasomatycznego
-
Fyllit – przykład metamorfizmu regionalnego (epizona)
-
Serpentynit – przykład metamorfizmu metasomatycznego (hydrotermalnego), (mezozona)
-
Tektyt – Mołdawit – przykład metamorfizmu szokowego (impaktowego)
Podział skał metamorficznych
[edytuj | edytuj kod]Podział ze względu na strukturę wewnętrzną
[edytuj | edytuj kod]- wykazujące foliację: fyllit, łupek krystaliczny, gnejs, amfibolit, granulit, hornfels, migmatyt
- pozbawione foliacji (struktura granularna): marmur, kwarcyt, zieleniec, amfibolit, eklogit, granulit, hornfels
Podział ze względu na stopień przeobrażenia
[edytuj | edytuj kod]- epizona – strefa najpłytsza 6 – 10 km, od 100 °C do 300 °C
- mezozona – strefa pośrednia 10 – 18 km, od 300 °C do 500 °C
- katazona – strefa najgłębsza 18 – 30 km, od 500 °C do 900 °C
Podział ze względu na facje metamorfizmu
[edytuj | edytuj kod]- Facje metamorfizmu regionalnego
- Facja zeolitowa
- Facja zieleńcowa
- Facja łupków glaukofanowych
- Facja almandynowo-amfibolitowa
- Facja granulitowa
- Facja eklogitowa
- Facje metamorfizmu kontaktowego
- Facja albitowo-epidotowo-hornfelsowa
- Facja hornblendowo-hornfelsowa
- Facja piroksenowo-hornfelsowa
- Facja sanidynitowa
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- W. Heflik, Metamorfizm w świetle niektórych zagadnień fizykochemicznych, Wyd. Wydawnictwa AGH, Kraków 1993, Nr bibliografii narodowej PB 5860/93
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Charakterystyka skał metamorficznych pod względem genetycznym i przykłady