Sztolnia Królowa Luiza

Oddział Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu
Zespół zabudowań kopalni Królowa Luiza wraz z szybem Carnall, fot. 2013.
Państwo	Polska
Miejscowość	Zabrze
Adres	ul. Wolności 410 41-800 Zabrze
Zakres zbiorów	górnictwo
Położenie na mapie Zabrza Sztolnia Królowa Luiza
Położenie na mapie Polski Sztolnia Królowa Luiza
Położenie na mapie województwa śląskiego Sztolnia Królowa Luiza
50°17′47,5″N 18°48′24,6″E/50,296528 18,806833
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Sztolnia Królowa Luiza – część Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, zlokalizowana w Zabrzu przy ul. Wolności i ul. Maurycego Mochnackiego 12 (daw. Sienkiewicza 43) w budynkach dawnej Kopalni Królowa Luiza (1791–1998).

Na terenie założonej w 1791 r. kopalni węgla kamiennego, w jego skład wchodzą m.in. dawne wyrobiska Königin Luise Grube (Po II wojnie światowej i po zmianie państwowości Zabrza nazwano „Luizę” KWK „Zabrze”), współczesne chodniki i komory kopalni „Zabrze”. Obejmuje obiekty wzniesione w drugiej połowie XIX w. m.in. budynek maszynowni i nadszybia byłego szybu Carnall. Został udostępniony publiczności w grudniu 1993 r.

Nagrody i wyróżnienia

2019

• Nagroda Dziedzictwa Europejskiego/Nagroda Europa Nostra 2019 dla Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu^[1];
• Marka Śląskie dla Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu – Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu w kategorii Turystyka i Rozwój^[2];

• Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla 2018 nagroda w kategorii konserwacja i ochrona dziedzictwa kultury dla Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu za projekt Konserwacja i rewitalizacja Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej^[3];

• Nagroda Marszałka Województwa Śląskiego za Wydarzenie Muzealne Roku 2018 w kategorii  „Dokonania z zakresu konserwacji” dla Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu za przedsięwzięcie „Konserwacja i rewitalizacja Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej w Zabrzu”^[4];

• Nagroda Marszałka Województwa Śląskiego za Wydarzenie Muzealne Roku 2018 w kategorii  „Publikacje książkowe” dla Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu za publikację „Kult Świętej Barbary wśród górników kopalń węgla kamiennego na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku”^[4].

2018

• Kompleks Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu otrzymał certyfikat "Najlepszy Produkt Turystyczny 2018 roku". Wyróżnienie to przyznała Polska Organizacja Turystyczna podczas gali, która zorganizowana została w Warszawie^[5].

• Godło Turystyczny Produkt Roku 2018 dla Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu za Sztolnię Królowa Luiza przyznane przez Forum Biznesu^[6];

• I miejsce dla Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu w kategorii NOWA OFERTA TURYSTYCZNA TOURISM TRENDS AWARDS 2018 za Sztolnię Królowa Luiza^[7];
• Wyróżnienie dla Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu w  konkursie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Generalnego Konserwatora Zabytków ,,Zabytek Zadbany 2018” w kategorii architektura przemysłowa i budownictwo inżynieryjne; za konserwację cennego  zabytku techniki górniczej, Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej, wraz z chodnikiem  podstawowym w pokładzie 510, pozwalającą na zachowanie autentyzmu zabytkowej substancji i zabezpieczenie elementów oryginalnej infrastruktury technicznej. W wyniku przeprowadzonych prac udostępniono do zwiedzania unikatowy fragment dawnej kopalni.

• Decyzja Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 10 lipca 2018 r. – Barbórka górników węgla kamiennego na Górnym Śląsku została wpisana na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego^[8];
• Wyróżnienie dla Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu w konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla 2017, w kategorii projekty naukowo-badawcze, za projekt „Patronackie osiedla robotnicze w Zabrzu: Borsgiwerk, Zandka i kolonia Ballestrema w Rokitnicy 1863–2016”

Sztolnia Królowej Luizy to kompleks muzealny składający się z części nadziemnej i podziemnej, w których skład wchodzą wyrobiska kopalni „Królowa Luiza” oraz Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej.

Na powierzchni znajdują się dawne budynki, w których mieścił się sprzęt i rozwiązania techniczne niezbędne do wydobywania węgla kamiennego. W skład kompleksu wchodzi także Park12C^[9] o charakterze rozrywkowo-edukacyjnym, Tuż obok niego znajduje się Park Techniki Wojskowej^[10], gdzie można obejrzeć wojskowy sprzęt, w tym m.in. czołg T-72.

W ramach tzw. trasy wodnej w Sztolni Królowa Luiza^[11] fragment podziemnych wyrobisk przebywa się pieszo, a następnie przepływa łodziami w ciągu dawnej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej. Jest to najdłuższa tego typu podziemna trasa w górnictwie węglowym.

Podziemna trasa turystyczna obejmująca wyrobiska kopalniane na głębokości około 36 m.

Zespół zabudowań powstałych wokół szybu Carnall dawnej Kopalni Królowa Luiza przy ul. Wolności 410 w Zabrzu. W skład zespołu zabudowań wchodzą: budynek maszynowni dawnego szybu „Carnall”, budynek dawnej maszynowni szybu „Prinz Schoenaich”, dawny budynek kompresorów i rozdzielni GKU, budynek dawnej łaźni łańcuszkowej i markowni; budynek dawnej skraplarni powietrza (warsztat elektryczny), budynek dawnego magazynu, budynek dawnej cechowni^[12].

W maszynowni szybu Carnall znajduje się wciąż sprawna parowa maszyna wyciągowa wyprodukowana w 1915 r. w hucie Prinz Rudolf w Dülmen, o mocy 2 tys. koni mechanicznych, która pozwalała opuszczać windy z prędkością 10 m/s, W budynku nadszybia znajdują się warsztat szybowy i oddziałowa stacja ratownicza oraz ekspozycja urządzeń szybowych i łączności sygnalizacyjnej. Z platformy wieży szybowej (wys. 25 m) rozciąga się panorama Zabrza i sąsiednich miast.

Park 12 C to miejsce łączące wymiar edukacyjny i rozrywkowy. Mieści się przy ulicy Maurycego Mochnackiego 12 (dawna Sienkiewicza 43), w Zabrzu nad dawną kopalnią szkoleniową. Park 12C to interaktywna wystawa składająca się z urządzeń i wynalazków wykorzystujących siłę czterech żywiołów. W dalszej części parku 12C znajduje się także strefa rozrywkowa gwarantująca wypoczynek przy grillu.

W 2008 r. w skansenie nakręcono 301. odcinek serialu Święta wojna.

• 
  Pamiątkowy wagonik górniczy
• 
  hydrauliczna obudowa i przenośnik zgrzebłowy
• 
  Plan podziemnych wyrobisk kopalni Królowa Luiza

• Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna

• Strona internetowa Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu
• Historia górnictwa