| |
| Data i miejsce urodzenia |
23 września 1872 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 listopada 1952 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
śpiewaczka operowa, wokalistka, pedagog |
| Miejsce zamieszkania | |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Wyznanie |
greckokatolickie |
| Rodzice |
Amwrosij Kruszelnyćkyj, Teodora Maria Sawczynśka |
| Małżeństwo |
Cesare Riccioni |
Sołomija Kruszelnyćka, Salomea Kruszelnicka (ukr. Соломія Крушельницька; ur. 23 września 1872 w Bielawińcach pod Buczaczem, zm. 16 listopada 1952 we Lwowie) – ukraińska śpiewaczka operowa, wokalistka, i pedagog. Jedna z najlepszych sopranistek przełomu XIX i XX wieku[1]. Występowała na najważniejszych scenach operowych świata, m.in. we Włoszech, Petersburgu, Warszawie, Lwowie, Madrycie, Ottawie i Nowym Jorku[1]. Jej interpretacja roli Madame Butterfly została wysoko oceniona przez Giacoma Pucciniego, który uznał ją za najlepszą wykonawczynię tej[1]. W uznaniu jej dokonań Lwowski Narodowy Akademicki Teatr Opery i Baletu został nazwany jej imieniem[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w rodzinie księdza greckokatolickiego Amwrosija Kruszelnyćkiego (Ambrożego Kruszelnickiego[1], ur. w 1841 w Jezierzanach, zm. 31 grudnia 1902 w Białej pod Tarnopolem)[2], herbu Sas[3][4], proboszcza m.in. w Osowcach[5], i Bronisławy z Mianowskich[6]. W 1878 roku rodzice osiedlili się w wiosce Biała niedaleko Tarnopola, w której pozostali do końca życia.
Uczyła się eksternistycznie w c.-k. I gimnazjum w Tarnopolu. Śpiewała w chórze towarzystwa „Ruśka besida”.
Kształciła się od roku 1891 w konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie[7], pod kierunkiem Walerego Wysockiego. Pierwszy raz śpiewała publicznie 13 kwietnia 1892 na koncercie Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego w sopranowej partii solowej oratorium Mesjasz. Po zakończeniu uczelni otrzymała angaż w Operze Lwowskiej. Zadebiutowała 15 kwietnia 1893 rolą Leonory w operze „Faworyta” (La Favorite) Gaetana Donizettiego[7], a następnie w Krakowie.
Śpiewała doskonale wyszkolonym wysokim mezzosopranem, miała bardzo dobre warunki zewnętrzne i powszechnie uznawany wybitny talent aktorski.
Zdobyła międzynarodową sławę, występowała na wielu scenach, ale z żadną nie związała się na stałe. W sezonie 1895–1896 występowała w Odessie, w 1896 we Włoszech, a następnie wyjechała na występy do Chile[6]. W latach 1898–1902 była gwiazdą Opery Warszawskiej. W 1902 roku wyjechała do Paryża, gdzie była zaangażowana w Operze.
W 1904 we Włoszech w Brescii odniosła sukces w tytułowej roli w Madame Butterfly Pucciniego. W kolejnych latach występowała w Buenos Aires w Argentynie[6].
Osiadła na stałe we Włoszech, w Viareggio. W 1910 poślubiła markiza Cesarego Riccioniego, adwokata, i przyjęła włoskie obywatelstwo[6].
Występowała na scenie La Scali, m.in. u boku legendarnego tenora Enrica Carusa. W 1920, u szczytu sławy, zostawiła na zawsze arenę operową i poświęciła resztę życia wykonawstwu muzyki kameralnej (śpiewała utwory w ośmiu językach). Ostatni zagraniczny koncert zaśpiewała w Rzymie w 1929 roku.
W sierpniu 1939 zamieszkała na stałe we Lwowie; otrzymała tytuł profesorski i prowadziła klasę wokalną w Lwowskim Konserwatorium im. M. Łysenki.
W 1951 otrzymała tytuł Zasłużonego Działacza Sztuki USRR.
Zmarła we Lwowie. Pochowana jest na Cmentarzu Łyczakowskim obok grobu Iwana Franki.
Upamiętnienia
[edytuj | edytuj kod]Dzisiaj imieniem Sołomii Kruszelnyćkiej nazwane są Opera Lwowska, licea muzyczne we Lwowie i Tarnopolu, ulice we Lwowie, Tarnopolu i Buczaczu.
19 listopada 2009 roku w Teatrze Wielkim Opery Narodowej w Warszawie odbyło się uroczyste odsłonięcie popiersia Sołomii Kruszelnyćkiej. Popiersie umieszczono w galerii wybitnych artystów Opery Narodowej. Autor popiersia, artysta Wasyl Jarycz, wyrzeźbił Kruszelnyćką z brązu, a popiersie umieścił na granitowej kolumnie; kompozycja ma ponad dwa metry wysokości. Inspiracją dla rzeźbiarza była postać Hrabiny z opery Stanisława Moniuszki, w którą wcielała się Kruszelnyćka.
We wsi Biła działa muzeum-dwór Sołomii Kruszelnickiej. Muzeum imienia śpiewaczki i poświęcona jej tablica pamiątkowa powstały w 1963 roku. Ekspozycja tego muzeum opiera się na fotografiach, osobistych dokumentach związanych z artystką, plakatach z koncertów śpiewaczki, listach, wspomnieniach współczesnych o życiu śpiewaczki[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Violetta Wiernicka: Sekrety Ukrainy. Łódź: Dom wydawniczy Księży Młyn, s. 7. ISBN 978-83-7729-635-6.
- ↑ Ірина Дем'янова: Крушельницький Амвросій Васильович. W: Тернопільський енциклопедичний словник. редкол.: Г. Яворський та ін.. T. 2: К—О. Тернопіль : Видавничо-поліграфічний комбінат «Збруч», 2005, s. 254. ISBN 966-528-199-2. (ukr.) (ukr.).
- ↑ Кобилянський А., Комарницький С. Саси в українській культурі: З історії української шляхти. „Універсум”. 5/8, s. 64–66, 2006. (ukr.).
- ↑ Фотографії Старого Львова, Тисячолітня таємниця походження Соломії Крушельницької • Фотографії старого Львова [online], Фотографії старого Львова, 30 sierpnia 2017 [dostęp 2023-09-09] (ukr.).
- ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Archidioeceseos Metropolitanae Graeco-Catholicae Leopoliensis pro Anno Domini 1876. Leopoli, 1876, s. 223. (łac.).
- ↑ a b c d Stanisław Dąbrowski i inni, Słownik biograficzny teatru polskiego, 1973, s. 342, ISBN 978-83-01-11260-8, OCLC 1049683 [dostęp 2020-02-07].
- ↑ a b Violetta Wiernicka: Sekrety Ukrainy. Łódź: Dom wydawniczy Księży Młyn, s. 8. ISBN 978-83-7729-635-6.
- ↑ Найвідоміша жінка Львова Львів [online] [dostęp 2021-06-29] (ukr.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Iwan Derkacz. Szlach trojandamy steływsia. „Witczyzna”. 9, 1958. (ukr.)
- Hałyna Tychobajewa. Tysiaczolitnia tajemnycia pochodżennia Sołomiji Kruszelnyćkoji. na str. Фотографії старого Львова. 2017, 30 sierpnia. (ukr.)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Anna Korzeniowska-Bihun: Genderowy i narodowy dyskurs w biografii Salomei Kruszelnickiej.
- Ukrainian Opera Star Solomia Krushelnytska. orpheusandlyra.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-29)].
