Sosny z postacią w ogrodzie Szpitala Świętego Pawła

Pijnboom voor de ingang van het gesticht

Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1889
Medium	olej na płótnie
Wymiary	58,0 × 45,0 cm
Miejsce przechowywania
Miejscowość	Paryż
Lokalizacja	Musée d’Orsay
Multimedia w Wikimedia Commons

Sosny z postacią w ogrodzie Szpitala Świętego Pawła (hol. Pijnboom voor de ingang van het gesticht, ang. Pine Trees with Figure in the Garden of Saint-Paul Hospital)^[1] – obraz olejny (nr kat.: F 653, JH 1840) namalowany przez Vincenta van Gogha w listopadzie 1889^[a] podczas pobytu w miejscowości Saint-Rémy. Obraz znajduje się w zbiorach Musée d’Orsay w Paryżu.

Po nieporozumieniach z Paulem Gauguinem zakończonych gwałtowną sprzeczką i wyjazdem tego ostatniego 23 grudnia 1888 Vincent van Gogh załamał się nerwowo, doznając w styczniu i lutym kilkakrotnych ataków choroby psychicznej, po których każdorazowo był hospitalizowany. Okazało się, iż cierpi na manię prześladowczą^[2].

W kwietniu, po ślubie brata Theo, artysta podjął decyzję o poddaniu się leczeniu psychiatrycznemu. 8 maja w towarzystwie swego opiekuna, wielebnego Salles wyjechał do Saint-Rémy, do szpitala Saint-Paul-de Mausole. Kierownikiem był dr. Théophile Peyron, specjalista od chorób psychicznych^[3].

W trakcie badań stwierdził on u van Gogha gwałtowną manię, połączoną z halucynacjami wzrokowo-słuchowymi oraz nieregularnymi atakami padaczki^[4]. Szpital stał się dla artysty azylem, klasztorem i atelier jednocześnie. Ponieważ poszukiwał on izolacji od świata zewnętrznego, przyjął z zadowoleniem takie rozwiązanie, znajdując upragniony azyl. Mógł sobie pozwolić na umartwianie. Udając pacjenta szukał sposobu na artystyczne wzmocnienie. Klasztory fascynowały ówczesnych artystów jako środek na wyzwolenie artystycznej kreatywności^[5]. Podczas pobytu w szpitalu van Gogh miał kilkakrotnie ataki choroby. Po jednym z nich, w lipcu, kiedy połknął farby, otrzymał od dr. Peyrona zakaz malowania na pewien czas. Doktor stwierdził, iż powodem tych ataków była obsesja van Gogha związana z malowaniem. Minęły tygodnie zanim artysta mógł znowu opuszczać mury szpitala^[6].

W początkach listopada 1889 napisał do brata:

Obraz przedstawia szpital z zewnątrz. Jest to typowy dla Prowansji wiejski budynek z malowniczym portalem, balkonem i zielonymi okiennicami. Za jego piękną fasadą kryje się tragiczne wnętrze z salami pełnymi wynędzniałych pacjentów, wśród których Vincent van Gogh zdecydował się spędzić rok po załamaniu w Arles^[4].

Po śmierci artysty obraz znalazł się w rękach doktora Peyron i jego rodziny, po czym był w posiadaniu kolejnych kolekcjonerów prywatnych (Bernheim-Jeune, Paul Cassirer, F. Kallmann, E. Bignou, Witzinger). Ostatnimi z nich byli Max i Rosy Kaganovitch, którzy w 1973 przekazali obraz w darze państwu francuskiemu. Płótno znalazło się w zbiorach paryskiego muzeum Jeu de Paume. W 1986 zostało przeniesione do nowo otwartego Musée d’Orsay^[8]

Szpital Saint-Paul-de Mausole^[b] położony jest 1,5 km od centrum miasta Saint-Rémy. Mieści się w murach byłego klasztoru franciszkańskiego, założonego w XII w. W XIX w. klasztor przekształcony został w szpital dla umysłowo chorych, funkcjonujący do dziś. W pokojach zajmowanych przez Vincenta van Gogha (sypialnia i łazienka), urządzono poświęconą mu izbę pamięci, która jest udostępniona do zwiedzania^[9].

• Janice Anderson: Vincent van Gogh. Bokia, 1994. ISBN 91-7115-030-7. (szw.). Brak numerów stron w książce
• D. M. Field: Van Gogh. Chartwell Books, Inc., 2006. ISBN 0-7858-2011-6. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Ingo F. Walther, Rainer Metzger, Michael Hulse (tłum.): Van Gogh: The Complete Paintings. Vol. I & II. Köln: Taschen, 2010. ISBN 978-3-8365-2299-1. (ang.). Brak numerów stron w książce

• Obraz na stronie Musée d'Orsay (fr.)