Spartakus

Spartacus

Rok produkcji	1960
Data premiery	6 października 1960 grudzień 1970 (Polska)[1]
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Czas trwania	184 min
Reżyseria	Stanley Kubrick
Scenariusz	Dalton Trumbo na podstawie powieści Howarda Fasta
Główne role	Kirk Douglas Laurence Olivier Jean Simmons Charles Laughton Peter Ustinov
Muzyka	Alex North
Zdjęcia	Russell Metty
Scenografia	Alexander Golitzen Roger K. Furse
Kostiumy	Valles William Ware Theiss
Montaż	Robert Lawrence Irving Lerner
Produkcja	Edward Lewis
Wytwórnia	Bryna Productions
Dystrybucja	Universal Pictures Centrala Wynajmu Filmów (Polska)
Budżet	12 mln USD
Nagrody
4 Oscary
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Spartakus (ang. Spartacus) – amerykański film historyczno-kostiumowy z 1960 roku w reżyserii Stanleya Kubricka. Ekranizacja powieści Howarda Fasta pod tym samym tytułem, opisującej przebieg największego w dziejach starożytnego Rzymu powstania gladiatorów i niewolników. Film nagrodzony czterema Oscarami.

Epicka opowieść o powstaniu niewolników w starożytnym Rzymie (73-71 p.n.e.), ukazana poprzez losy jego przywódcy – legendarnego Traka Spartakusa. Jako niewolnik skazany na pracę w kamieniołomach, atakując brutalnego strażnika zwraca na siebie uwagę rzymskiego właściciela szkoły gladiatorów, Lentulusa Batiatusa. Lanista wysyła go do swej posiadłości w Kapui, gdzie pod kierunkiem bezwzględnego Marcellusa trenuje wraz z innymi rozmaite metody walki. Tam zakochuje się również w usługującej im niewolnicy Varinii. Gdy wśród gladiatorów wybucha bunt, Spartakus staje na jego czele. Miejscowa rewolta wkrótce ogarnia całą Kampanię, a następnie inne obszary państwa Rzymian, przyciągając masy zbiegłych niewolników i ludności zależnej. Senat wysyła przeciw nim legiony, które zostają doszczętnie rozbite. Ale próby opuszczenia Italii przez zbuntowanych z pomocą cylicyjskich piratów kończą się niepowodzeniem wskutek ich zdrady. Tymczasem Rzym wysyła przeciw powstańcom potężne siły pod wodzą doświadczonego Marka Krassusa…

• Kirk Douglas – Spartakus
• Jean Simmons – Varinia, jego ukochana
• Laurence Olivier – Marek Licyniusz Krassus
• Peter Ustinov – lanista Lentulus Batiatus
• Charles McGraw – Marcellus, nadzorca i instruktor gladiatorów
• John Ireland – gladiator Crixus
• Woody Strode – gladiator Draba
• John Dall – senator Marek Publiusz Glabrus
• Charles Laughton – Semproniusz Grakchus, polityczny przeciwnik Krassusa
• John Gavin – Juliusz Cezar, protegowany Grakchusa
• Tony Curtis – Antoninus Sycylijczyk, niewolnik Krassusa
• Nina Foch – Helena, siostra Glabrusa
• Joanna Barnes – Claudia, żona Glabrusa
• Harold J. Stone – Żyd David
• Paul Lambert – Trak Gannicus
• Peter Brocco – Ramon
• Herbert Lom – Tigranes Levantus, wysłannik piratów

Do historii kina przeszła zwłaszcza scena po decydującej bitwie przegranej przez armię niewolników. Spartakus zostaje wprawdzie schwytany (w rzeczywistości najprawdopodobniej zginął), jednak Rzymianie, nie znając jego wyglądu, nie są w stanie go rozpoznać. Dlatego pojmanym niewolnikom proponują, że nie zostaną ukrzyżowani, jeśli tylko wskażą swego wodza. Kiedy w tej sytuacji Spartakus dobrowolnie chce się ujawnić, jego ocalali współtowarzysze też powstają ze słowami „Ja jestem Spartakusem!” – tym samym wybierając okrutną śmierć zamiast zdrady.

• The Best of Video. Poradnik: kino, tv, sat, video, pod red. Witolda Nowakowskiego^[2]

„Film nie jest do końca wierny faktom historycznym. Dostosowuje je często do potrzeb scenariusza. Jest to jednak jeden z najlepszych gigantów powstałych w latach 50. i 60. Wiele scen świetnie charakteryzujących atmosferę starożytnego Rzymu. Sporo dramatyzmu i momentów trzymających w napięciu. Znakomita obsada, świetna gra aktorów. Interesująca reżyseria. Pomimo rozmachu i widowiskowości dzieła, udało się Stanleyowi Kubrickowi nie zgubić przesłania o ludzkiej tragedii”. Niezgodna z faktem historycznym jest scena ukrzyżowania Spartakusa, gdyż w rzeczywistości poległ on w walce z legionistami rzymskimi^[3].

• Lista stu najlepszych amerykańskich filmów według AFI
• Spartakus (film 2004)
• Spartakus (serial telewizyjny)

• Cała prawda o historii. Jak najnowsze ustalenia zmieniają nasze spojrzenie na przeszłość. Wyd. 1. Warszawa: Readers Digest, 2006. ISBN 83-60123-08-X.

• Spartakus w bazie IMDb (ang.)
• Spartakus w bazie Filmweb