Stała Avogadra – stała fizyczna liczbowo równa liczbie atomów, cząsteczek lub innych cząstek materii zawartych w jednym molu tej materii. Jej nazwa upamiętnia włoskiego fizyka Amedea Avogadra, twórcę prawa Avogadra. Oznaczana jest przez lub Jej wartość została przyjęta jako[a][1][2][8]:
Liczba Avogadra
[edytuj | edytuj kod]Liczba Avogadra ma identyczne oznaczenie i wartość liczbową jak stała Avogadra, jednak – w odróżnieniu od niej – nie ma jednostki. Liczba Avogadra jest tożsamościowo równa jednemu molowi.
Termin ten został użyty po raz pierwszy przez Jeana Baptiste’a Perrina w 1909 r. Zdefiniował on wówczas (podczas swoich prac nad ruchami Browna) liczbę Avogadra jako liczbę cząsteczek w jednej gramocząsteczce[b] tlenu (wówczas dokładnie 32 g)[10]. Liczba Avogadra była używana jako jednostka ilości materii do października 1971, kiedy to XIV Generalna Konferencja Miar wprowadziła pojęcie mola[11]. Pojęcia „liczba Avogadra” i „stała Avogadra” były opisywane dawniej jako synonimy[12]. We współczesnej literaturze chemicznej w dalszym ciągu spotyka się pojęcie liczby Avogadra używane w znaczeniu stałej Avogadra[13].
Stała Loschmidta, liczba Loschmidta
[edytuj | edytuj kod]W niektórych krajach stała Avogadra ma nazwę „stała Loschmidta”[14], a liczba Avogadra – „liczba Loschmidta”[15]. Nie należy mylić jej ze stałą Loschmidta zdefiniowaną jako m−3[16].
Stała Avogadra a inne stałe
[edytuj | edytuj kod]Iloczynem stałej Avogadra i elementarnego ładunku elektrycznego jest stała Faradaya, zaś stałej Avogadra i stałej Boltzmanna – uniwersalna stała gazowa.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Do 19 maja 2019 r. przyjęta wartość miała charakter empiryczny i uzależniona była od dokładności pomiarów liczby atomów w molu[1][2], w związku z czym ulegała ona pewnym zmianom, np. wg CODATA: W nawiasie podawane było odchylenie standardowe wartości, np. dla 2019: ().
- ↑ Dawniej pojęcie gramocząsteczka określało ilość substancji/składnika równą jej masie cząsteczkowej wyrażonej w gramach, czyli równoważną dzisiejszemu molowi[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Aleksandra Gadomska , Redefinicja SI [online], Główny Urząd Miar [dostęp 2019-07-24] .
- ↑ a b Aleksandra Gadomska , mol [online], Główny Urząd Miar [dostęp 2019-07-24] .
- ↑ Avogadro constant [online], CODATA, 1998 [zarchiwizowane z adresu 2000-10-25] (ang.).
- ↑ Avogadro constant [online], CODATA, 2002 [zarchiwizowane z adresu 2004-06-20] (ang.).
- ↑ Avogadro constant [online], CODATA, 2006 [zarchiwizowane z adresu 2007-08-14] (ang.).
- ↑ Avogadro constant [online], CODATA, 2010 [zarchiwizowane z adresu 2011-06-05] (ang.).
- ↑ Avogadro constant [online], CODATA, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-03-22] (ang.).
- ↑ Avogadro constant [online], CODATA, 2014 [dostęp 2019-03-13] (ang.).
- ↑ The International System of Units (SI), wyd. 8, Bureau International des Poids et Mesures, 2006, s. 114 (ang.).
- ↑ Jean Baptiste Perrin, Mouvement brownien et réalité moléculaire, „Annales de Chimie et de Physique”, 8e (18), 1909, s. 1–114 [dostęp 2019-07-24] (fr.).
- ↑ SI unit of amount of substance (mole), październik 1971 [dostęp 2019-07-24] .
- ↑ Avogadra liczba, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, s. 58, OCLC 33835352 .
- ↑ Np. Herbert Hutter , Dynamic SIMS, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley, 2005, s. 60, DOI: 10.1002/14356007.b06_023 .
- ↑ Robert G. Mortimer , Physical chemistry, Amsterdam – Boston: Academic Press/Elsevier, 2008, s. 9, ISBN 978-0-12-370617-1 .
- ↑ liczba Avogadra i liczba Loschmidta, [w:] Jerzy Chodkowski (red.), Mały słownik chemiczny, wyd. V, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, s. 300–301 .
- ↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 1-8, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).