 Stanisław Biskupski ok. 1921 | |
 kapitan administracji
| |
| Data i miejsce urodzenia |
21 listopada 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 stycznia 1944 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1916-1929 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
Zakłady Amunicyjne nr 2 |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
   
| |
Stanisław Biskupski, ps. „Szreniawski” (ur. 21 listopada 1898 w Warszawie, zm. 5 stycznia 1944 tamże) – kapitan administracji Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, harcerz, inwalida wojenny.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 21 listopada 1898 w Warszawie, w rodzinie Wincentego, adwokata, i Izabelli z Bratkowskich[1]. W 1912, jako uczeń drugiej klasy, wstąpił do organizacji skautowej działającej konspiracyjnie w Królestwie Polskim. Był kolejno harcerzem, zastępowym, drużynowym.
15 sierpnia 1916 został członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Odbył szkolenie podstawowe i kurs podoficerski, został dowódcą zastępu. W 1917 wziął wraz z zastępem udział we wszystkich wystąpieniach antyniemieckich w Warszawie. Zastęp prowadził również akcje rozrzucania i rozklejania ulotek skierowanych przeciw okupantowi. Jako instruktor szkoły podoficerskiej wyróżnił się przy rekrutacji młodzieży szkolnej wyższych klas do organizacji. W początku 1918 otrzymał rozkaz przygotowania planu rozbrojenia Niemców w rejonie działania zastępu, lecz w marcu został zdekonspirowany, zaaresztowany i uwięziony w Cytadeli Warszawskiej. Został zwolniony po trzech miesiącach i oddany pod dozór policyjny. W październiku został ponownie aresztowany jako podejrzany o współuczestnictwo w zamachu na dr. Ericha Schultze, naczelnika niemieckiej policji politycznej. Został zwolniony po trzech tygodniach uwięzienia w Cytadeli.
11 listopada wziął udział w rozbrajaniu Niemców. Wieczorem, wraz z całym dawnym zastępem POW, został odkomenderowany do powstałej tego dnia Legii Akademickiej. 26 listopada 1918 jednocześnie z przeformowaniem Legii Akademickiej w regularny oddział, został nominowany na podoficera POW. Z powstałym z Legii 36 Pułkiem Piechoty uczestniczył w wojnie polsko-ukraińskiej na terenie Galicji Wschodniej i na Wołyniu. Od 3 lipca do 1 listopada 1919 był uczniem 15. klasy Szkoły Podchorążych[2]. 9 grudnia 1919 został mianowany z dniem 1 grudnia 1919 podporucznikiem w piechocie i przydzielony do 22 pułku piechoty z równoczesnym odkomenderowaniem do Oddziału II Sztabu Generalnego[3] (Sekcja 2 - Wywiad, Wydział 5 - Defensywa)[4][5][6].
W sytuacji zagrożenia Warszawy przez Armię Czerwoną, 22 lipca 1920 r. Generalny Inspektor Armii Ochotniczej, gen. Józef Haller wydał rozkaz o sformowaniu Dywizji Ochotniczej. Na dowódcę dywizji, wyznaczony został ppłk Adam Koc. Stanisław Biskupski został przydzielony do pułku ochotniczego POW, który został przekształcony w 201 Pułk Piechoty, z uwagi na dużą liczbę harcerzy w szeregach nazwany „harcerskim”[7]. Jest zastępcą dowódcy 8 kompanii.
Planując stoczenie generalnej bitwy z sowieckimi wojskami Frontu Zachodniego nad Wisłą, Józef Piłsudski nakazał utworzenie 5 Armii, z zadaniem osłony północnego skrzydła frontu polskiego między granicą pruską a Bugiem. Armia ta miała prowadzić działania obronne, utrzymując przeprawy na Narwi oraz przeciwdziałać próbom marszu Armii Czerwonej ku dolnej Wiśle i Modlinowi. Dywizja Ochotnicza weszła w skład 5 Armii. Energiczne natarcie nieprzyjaciela zmusiło 5 Armię do odwrotu. W końcu lipca 201 Pułk bronił przepraw na Narwi w okolicach Łap[8]. 1 sierpnia 1920 Pułk został oskrzydlony w okolicach Szepietowa wskutek cofnięcia się sąsiadującego 4 Pułku Piechoty Legionów. Podporucznik Biskupski, pomimo zapadającego zmroku i pojawiających się patroli kawalerii bolszewickiej, udaje się z trzema żołnierzami do sąsiedniej wsi w celu nawiązania kontaktu z 4 Pułkiem. Otoczony przez bolszewików, przebija się do swojej kompanii. Kieruje jej obroną przed nacierającymi siłami nieprzyjaciela. Umożliwia to przegrupowanie 201 Pułku i rozpoczęcie nakazanego odwrotu. W bezpośredniej styczności z nieprzyjacielem wycofuje własną kompanię. Idąc w straży tylnej zostaje zaatakowany z niewielkiej odległości granatami. Ze strzaskaną ręką i znacznym upływem krwi, zostaje wzięty do niewoli. W szpitalu amputowano mu prawą rękę[9].
21 sierpnia 1920 został uwolniony z niewoli, a po wyzdrowieniu, wrócił do służby w Oddziale II Sztabu Generalnego. W 1922 zostaje porucznikiem, jego macierzystą jednostką był 22 pp[10]. 1 grudnia 1924 prezydent RP nadał mu stopień kapitana z dniem 15 sierpnia 1924 i 26. lokatą w korpusie oficerów administracji (dział kancelaryjny)[11]. Pełnił służbę w Komendzie Miasta i Ministerstwie Spraw Wojskowych, a w latach 1928–1929 w Zakładach Amunicyjnych nr 2[12][13]. Z dniem 31 sierpnia 1929 został przeniesiony w stan spoczynku[13]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Grudziądz[14].
Zmarł 5 stycznia 1944 w Warszawie[15]. Na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie znajduje się jego grób symboliczny (kwatera 79-6-29/30/31)[16].
Stanisław Biskupski poślubił w 1928 Leokadię Chrzanowską (1902-1989)[17], z którą miał córkę Teresę Łucję (1928-2018) i syna Andrzeja (1930-1947).
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Walecznych trzykrotnie[12]
- Medal Niepodległości – 16 marca 1937 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[18]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej
- Odznaka pamiątkowa 1-go Naczelnego Dowództwa (Sztabu Generalnego) WP
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2022-11-27].
- ↑ Lenkiewicz, Sujkowski i Zieliński 1930 ↓, s. 443.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 98 z 28 grudnia 1919, poz. 4149.
- ↑ Opis pracy sekcji Oddziału II Informacyjnego Naczelnego Dowództwa [online], archiwa.pilsudski.org [dostęp 2022-12-27].
- ↑ Andrzej Pepłoński, Kontrwywiad II Rzeczypospolitej, Dom Wydawniczy "Bellona", 2002, s. 12.
- ↑ Andrzej Pepłoński, Wywiad w wojnie bolszewickiej 1919-1920, Warszawa: Wydawnictwo "Bellona", 2005, str.46.
- ↑ Tomasz Katafiasz, Formacje wojskowe o rodowodzie harcerskim w wojniw 1920 r., „Słupskie Studia Historyczne”, nr 6, 1998, str.58 [dostęp 2022-12-09].
- ↑ Grzegorz Kędzia, „Zdesperowane diabły” – 201 ochotniczy pułk piechotyw bitwie warszawskiej, „Niepodległość i Pamięć”, XXVIII (3/75), Warszawa 2021, s. 58 [dostęp 2022-12-09].
- ↑ Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 9, 433.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924, s. 745.
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 826.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 221.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 391.
- ↑ Urząd Stanu Cywilnego, Wypis z aktu śmierci, 1944.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: STANISŁAW BISKUPSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2022-11-16].
- ↑ Archiwum rodzinne, Zawiadomienie o ślubie, 1928.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Biskupski Stanisław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.93-8829 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-08-11].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Wacław Lenkiewicz, Andrzej Sujkowski, Hugo Zieliński: Księga Pamiątkowa 1830 – 29 XI 1930. Szkice z dziejów piechoty polskiej. Ostrów-Komorowo: Szkoła Podchorążych Piechoty, 1930.
