.jpg)
| |
 chorąży
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 sierpnia 1890 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 listopada 1915 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1915 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
komendant kompanii |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
.png){kind=small}
Stanisław Wawrzyniec Mitera (ur. 10 sierpnia 1890 w Skołyszynie[1][2], zm. 22 listopada 1915 pod Kostiuchnówką) – harcerz, działacz niepodległościowy, historyk, nauczyciel, chorąży Legionów Polskich, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 10 sierpnia 1890 w Skołyszynie, w ówczesnym powiecie jasielskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Adolfa (1856–1935), nauczyciela ludowego, i Walerii z Hnatowiczów (1862–1950)[3][4]. Był starszym bratem Kazimierza (1897–1936), także legionisty, i Zygmunta (1903–1940), doktora inżyniera geofizyki stosowanej, oficer Wojska Polskiego, ofiary zbrodni katyńskiej[5]. W 1900 ukończył szkołę powszechną w Skołyszynie. Następnie przez 6 lat uczęszczał do gimnazjum w Jaśle, klasy 7–8 ukończył w gimnazjum w Podgórzu, gdzie w 1908 zdał maturę. Studiował polonistykę i germanistykę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przez rok (1910–1911) wiedzę pogłębiał na Uniwersytecie w Berlinie. W Berlinie pracował także społecznie wśród kolonii polskich robotników, prowadząc wykłady z literatury polskiej. Po powrocie do kraju ukończył studia na UJ, w 1913 uzyskał tytuł naukowy doktora. Podczas studiów wstąpił do Polskiego Towarzystwa Gimnastyczne „Sokół” w Podgórzu. Od 1912 działał w Związku Strzeleckim. Należał do Towarzystwa Szkoły Ludowej i harcerstwa. Był autorem prac poświęconych księdzu Piotrowi Skardze: O pogrzebowych kazaniach Skargi, Piękno w dziełach Skargi, Indywidualność twórcza Skargi[6]. W roku szkolnym 1913/14, jako „kandydat do stanu nauczycielskiego” odbywał kurs praktyczny w c. k. Gimnazjum Realnym (IV.) w Krakowie. Uczył języka niemieckiego w klasie Va, w wymiarze 4 godzin tygodniowo[7].
18 października 1914 wstąpił do Legionów Polskich[8]. Od połowy stycznia do połowy maja 1915 uczęszczał do Szkoły Podchorążych Legionów Polskich w Marmaros-Sziget i Kamieńsku. 14 maja 1915, po ukończeniu szkoły „ze stopniem dostatecznym”, został mianowany aspirantem oficerskim w randze tytularnego sierżanta z poborami plutonowego[9][10]. Następnie służył w Batalionie Uzupełniającym nr I. W lipcu 1915 przydzielony do sformowanego wówczas 6 pułku piechoty i służył w 3 kompanii I batalionu tej jednostki. Został mianowany chorążym piechoty 9 sierpnia 1915. Był komendantem I plutonu 3. kompanii, a potem komendantem 3. kompanii w macierzystym pułku.
25 października 1915 „szczególnie odznaczył się w czasie akcji pod Kopnem na Wołyniu, gdzie dowodząc plutonem uczestniczył w patrolu mającym wziąć do niewoli żołnierzy rosyjskich. Zginął podczas brawurowo przeprowadzonej akcji”[1][11]. Za tę postawę został odznaczony Orderem Virtuti Militari.
Poległ pod Kostiuchnówką 22 listopada 1915[12][8][13][14][15]. Został pochowany w Wołczecku[12][16][17], a później na Cmentarzu Podgórskim w Krakowie[18]. Był kawalerem[1].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6375[3] – pośmiertnie[1][19]
- Krzyż Niepodległości – pośmiertnie 6 czerwca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[20][1]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Polak (red.) 1993 ↓, s. 144.
- ↑ Żołnierze Niepodległości ↓, tu 1 sierpnia 1890.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Żołnierze Niepodległości ↓.
- ↑ Wspomnienia starobielskie. W: Józef Czapski: Na nieludzkiej ziemi. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2011, s. 28. ISBN 978-83-240-1498-9.
- ↑ Stanisław Mitera, Indywidualność twórcza Skargi, Kraków 1913.
- ↑ Sprawozdanie 1914 ↓, s. 29.
- ↑ a b Ś.p. Stanisław Mitera 1925 ↓, s. 12.
- ↑ Lenkiewicz, Sujkowski i Zieliński 1930 ↓, s. 270.
- ↑ Rozkaz Nr 123. „Goniec Polowy Legionów : Dziennik rozporzadzeń Komendy Legionów Polskich”. 4, s. 1, 1915-05-29. Piotrków.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 145.
- ↑ a b V Lista strat 1916 ↓, s. 14.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 34, 47.
- ↑ Sprawozdanie 1916 ↓, s. tu 17 listopada 1915.
- ↑ Żołnierze Niepodległości ↓, tu 22 października 1915.
- ↑ Sprawozdanie 1916 ↓, s. 1.
- ↑ Ciastoń i in. 1939 ↓, s. 48 foto. grobu.
- ↑ Cmentarze Podgórza. [dostęp 2011-01-24].
- ↑ Skarbek 1929 ↓, s. 40.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mitera Stanisław Wawrzyniec. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.77-7390 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-12-29].
- Sprawozdanie C. K. Dyrekcyi Gimnazyum Realnego (IV.) w Krakowie za rok szkolny 1913/1914. Kraków: Nakładem Funduszu Naukowego, 1914.
- Sprawozdanie C. K. Dyrekcyi Gimnazyum Realnego (IV.) w Krakowie za rok szkolny 1915/1916. Kraków: Nakładem Funduszu Naukowego, 1916.
- V Lista strat Legionów Polskich. Piotrków: Centralny Urząd Ewidencyjny Departamentu Wojskowego NKN, 1916-04-01.
- Mogiły Szóstaków w roku 1915. „Panteon Polski”. 4 (8), 1925-02-15. Lwów: Zarząd Okręgu Związku Legionistów Polskich we Lwowie.
- Edward Skarbek: Zarys historji wojennej 6-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Wacław Lenkiewicz, Andrzej Sujkowski, Hugo Zieliński: Księga Pamiątkowa 1830 – 29 XI 1930. Szkice z dziejów piechoty polskiej. Ostrów-Komorowo: Szkoła Podchorążych Piechoty, 1930.
- Jan Kazimierz Ciastoń, Adam Lisiewicz, Edward Skarbek, Edward Wojciechowski: Historia 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego. T. 1: Tradycja. Warszawa: Komenda Koła 6 Pułku Piechoty Legionów Polskich i Dowództwo 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego, 1939.
- Wiktor Krzysztof Cygan, Słownik biograficzny oficerów Legionów Polski. T. 1. Gryf, Warszawa 1992
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
- Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski: Kraków, ulica imienia.... Kraków: BiK, 2000. ISBN 83-87023-08-6.
- Żołnierze Niepodległości. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-12-06].
