Stanisław Szkudlarz

Stanisław Szkudlarz (1936)
Data i miejsce urodzenia	1 maja 1895 Jaskółki
Data śmierci	1967
Wiceprezydent Katowic
Okres	od 8 lipca 1926 do września 1939
Poprzednik	Edmund Leu
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Szkudlarz (ur. 1 maja 1895 w Jaskółkach, zm. 1967) – polski prawnik, polityk, wiceprezydent Katowic w latach 1926–1939.

Urodził się 1 maja 1895 roku w Jaskółkach^[1][2][3] koło Odolanowa w rodzinie Jakóba i Julianny z domu Szczepańska^[4]. Studiował prawo na Uniwersytecie Poznańskim^[1], a będąc jeszcze studentem uczestniczył w III powstaniu śląskim – działał w Grupie Operacyjnej „Północ”^[5][6]. Pracę zawodową rozpoczął jako sędzia Sądu Okręgowego w Katowicach^[1]. W 1925 roku został prezesem Związku Uchodźców^[7].

8 lipca 1926 roku został wybrany przez katowicką Radę Miejską spośród pięciu kandydatów (prócz niego: senator Jan Jakub Kowalczyk, radca Magistratu Jan Golla, dr Chełmski i sędzia Edward Reszka^[8]) na stanowisko zastępcy burmistrza Katowic – późniejszego wiceprezydenta^[9], zastępując na tym stanowisku Edmunda Leua^[10]. Objął decernaty szkolny i podatkowy, a także urząd pośrednictwa pracy i sprawy teatru miejskiego^[11]. Gdy prezydentem Katowic był Adam Kocur, prowadził większość bieżących spraw^[12]. Urząd ten sprawował do wybuchu II wojny światowej^[9].

W okresie międzywojennym działał w licznych organizacjach i związkach. W 1927 roku wszedł do zarządu Związku Miast Polskich^[13], a w 1931 roku do utworzonego przy nim Komitetu Wykonawczego^[13]. 25 czerwca 1929 roku powołano Śląskie Linie Autobusowe, którego był przewodniczącym do 1939 roku^[1]. Był prezesem wpisanego do rejestru stowarzyszeń 20 sierpnia 1929 roku Śląskiego Klubu Lekko-Atletycznego^[14], w 1931 roku wszedł do rady Muzeum Śląskiego w Katowicach^[15], w 1932 roku został prezesem zarządu powiatowego Związku Rezerwistów^[16], a także był prezesem założonego w 1934 roku chóru męskiego pracowników katowickiego Magistratu^[17].

Poza tym zasiadał m.in.: w zarządzie Śląskiego Instytutu Rzemieślniczo-Przemysłowego^[18][19], w radzie nadzorczej spółki Gazownie Górnośląskie^[20], w okręgowej komisji rewizyjnej Śląskiej Rady Okręgowej Obozu Zjednoczenia Narodowego^[21], w zarządzie katowickiego okręgu Polskiego Białego Krzyża^[22] czy w sądzie związkowym Związku Powstańców Śląskich^[23]. Był także m.in. członkiem zarządu Towarzystwa Przyjaciół Teatru Polskiego w Katowicach^[24] i skarbnikiem okręgu wojewódzkiego Związku Straży Pożarnych RP^[25].

W latach międzywojennych mieszkał w Katowicach przy ulicy W. Stwosza 4^[26].

Po wybuchu II wojny światowej, w 1940 roku został zatrzymany w Krakowie^[3] przez Niemców i odsadzony na kilka miesięcy w więzieniu Montelupich^[1]. 5 kwietnia 1941 roku został osadzony w KL Auschwitz jako więzień polityczny – przyznano mu numer 11726. W 1944 roku został przeniesiony do obozu KL Sachsenhausen^[2], a 19 grudnia tego samego roku do KL Buchenwald, gdzie przyznano mu numer 96970^[3]. Tam też doczekał się wyzwolenia przez wojska alianckie^[1].

Powrócił do Katowic jesienią 1945 roku^[27]. Został dyrektorem Śląskich Linii Autobusowych, które wznowiły działalność 25 marca 1946 roku^[28]. Przystąpił do odbudowy przedsiębiorstwa w czasach niedoboru pojazdów oraz przeobrażania gospodarki. Pod koniec 1949 roku władze komunistyczne rozpoczęły rozliczanie osób związanych z przedwojenną sanacją, w wyniku którego został on pozbawiony stanowiska dyrektora naczelnego i przeniesiono go na stanowisko referenta. Następnie zmuszono go do odejścia z przedsiębiorstwa. Zatrudnił się jako radca prawny w jednym z chorzowskich przedsiębiorstw, gdzie pracował do emerytury^[1].

Po II wojnie światowej zasiadał w radzie naczelnej Związku Weteranów Powstań Śląskich^[29], a także działał w katowickim kole Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych^[30].

Zmarł na chorobę nowotworową w 1967 roku. Został pochowany na cmentarzu przy ulicy H. Sienkiewicza w Katowicach^[1].

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1934)^[31]
• Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia^[32]

• AntoniA. Barciak AntoniA., EwaE. Chojecka EwaE., SylwesterS. Fertacz SylwesterS. (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, ISBN 978-83-87727-24-6  (pol.).
• DariuszD. Falecki DariuszD., Historia komunikacji autobusowej w Mysłowicach (cz. 17), „Co Tydzień Mysłowice” (51 (1056)), Jaworzno: Wydawnictwo GM, 21 grudnia 2011, s. 15, ISSN 1895-9199  (pol.).
• SylwiaS. Gajownik SylwiaS., Biblioteka Muzeum Śląskiego w Katowicach (rekonesans badawczy), „Nowa Biblioteka” (1), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2011, s. 141-152, ISSN 0324-8194  (pol.).
• JanJ. Gruszka JanJ., Wielkopolanie w Powstaniach Śląskich, Poznań: Muzeum Powstania Wielkopolskiego, 2021  (pol.).
• BogdanB. Mościcki BogdanB., Sto lat Związku Miast Polskich 1917-2018, Poznań: Związek Miast Polskich, 2018, ISBN 978-83-933830-1-6  (pol.).
• UrszulaU. Rzewiczok UrszulaU., Zarys dziejów Katowic 1299–1990, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2006, ISBN 978-83-87727-42-0  (pol.).