Stella Adler (scena z filmu Cień zbrodni, 1941) | |
Data i miejsce urodzenia |
10 lutego 1901 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
21 grudnia 1992 |
Lata aktywności |
1937–1949 |
Stella Adler (ur. 10 lutego 1901 w Nowym Jorku, zm. 21 grudnia 1992 w Los Angeles) – amerykańska aktorka filmowa i pedagog, wychowawczyni wielu wybitnych aktorów.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodzona w aktorskiej rodzinie żydowskich emigrantów, Sary i Jacoba Adlerów[1] rozpoczęła karierę sceniczną w wieku 4 lat[2]. Potem przez kilkanaście lat grała w żydowskich teatrzykach Lower East Side. Na Broadwayu zadebiutowała w 1922 r.
W tym samym okresie była świadkiem występów w USA moskiewskiego MChAT, kierowanego przez teoretyka i praktyka teatru Konstantego Stanisławskiego. Spotkanie to wywarło silny wpływ na życie i twórczość Adler[3]. W 1925 r. dołączyła do szkoły teatralnej American Laboratory Theatre School, założonej przez byłych aktorów MChATu, Ryszarda Bolesławskiego i Marię Uspienską, gdzie wcielała w życie idee Stanisławskiego. W 1931 z kolei przyłączyła się do the Group Theatre z Nowego Jorku, założonego przez Harolda Clurmana, Lee Strasberga i Cheryl Crawford. W 1934 Adler i Clurman wybrali się do Paryża, by przez kilka tygodni zgłębiać sztukę aktorską pod kierunkiem samego Stanisławskiego. Clurman został mężem Adler w 1943 r.
Adler weszła w konflikt ze Strasbergiem[4] – twierdziła, że wyobraźnia aktora ma większe znaczenie niż jego emocje. Stworzyła szereg ćwiczeń wspomagających zdolność imaginacji i ponownie skierowała większą uwagę na tekst, kwestię jednostkowego rozwoju oraz konieczność ciągłego studiowania ludzkich zachowań. Twierdziła, że każdy aktora ma prawo do podejmowania autonomicznych decyzji i nie musi trzymać się surowych zasad narzuconych mu przez innych. Ponadto odrzucała przywoływanie emocji i doświadczeń aktora z przeszłości (jedna z technik METODY Stanisławskiego).
W 1937 r. przeniosła się do Hollywood, gdzie przez 6 lat występowała w filmach. Po powrocie do Nowego Jorku najpierw grała i uczyła na warsztatach dramatycznych w New School for Social Research Erwina Piscatora[5], a w 1949 r. założyła własną szkołę aktorstwa – „Stella Adler Studio of Acting”.
W następnych latach uczyli się u niej sztuki aktorskiej m.in. Marlon Brando, Judy Garland, Dolores del Rio, Robert De Niro, Martin Sheen, Salma Hayek, Harvey Keitel, Melanie Griffith, Peter Bogdanovich, Roy Scheider, Benicio del Toro czy Warren Beatty. Uczyła także w New School i Yale School of Drama. Przez wiele lat Adler kierowała wydziałem dramatu New York University.
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]- 1937: Love on Toast jako Linda Craven[6]
- 1941: Cień zbrodni jako Claire Porter
- 1948: My Girl Tisa jako p. Faludi
- 1949: Suspense (serial TV, 2 odcinki)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Joseph Berger: A New Act Unfolds in Drama Dynasty, New York Times, 9.04.2008, dostęp 2010-11-29.
- ↑ Peter B. Flint: Stella Adler, 91, an Actress And Teacher of the Method, New York Times, 22.12.1992, dostęp 2010-11-29.
- ↑ Susan Ware, Stacy Lorraine Braukman: Notable American Women: A Biographical Dictionary Completing the Twentieth Century, Harvard University Press, 2004, dostęp 2010-11-29.
- ↑ [4] Michael Powell, Jak zostać aktorem. Wszystko, co chcieliście wiedzieć, ale nie było odwagi, by zapytać, Wydawnictwo „Arkady”, Warszawa 2011, dostęp 2013-11-03.
- ↑ Elinor Slater, Robert Slater: Great Jewish Women, Jonathan David Company, Inc., 1994, dostęp 2010-11-29.
- ↑ Stella Adler [online], IMDb [dostęp 2022-02-20] .
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Stella Adler w bazie IMDb (ang.)
- Strona Stella Adler Studio of Acting