Stowarzyszenie Polaków Kiejdan

Państwo	Litwa
Siedziba	Ruokio 7-23 Akademia, LT-58341
Data założenia	2000
Rodzaj stowarzyszenia	stowarzyszenie
Profil działalności	Pielęgnowanie i utrzymywanie polskich tradycji narodowych, mowy i kultury.
Prezes	Irena Duchowska
Członkowie	sekretarz: Waleria Wansewicz skarbnik: Danuta Kriszcziuniene
Nr rejestru	PIC 931 496 821
Data rejestracji	2000
Powiązania	Związek Polaków na Litwie
Położenie na mapie Litwy Stowarzyszenie Polaków Kiejdan
55°23′50″N 23°51′40″E/55,397222 23,861111
Strona internetowa

Stowarzyszenie Polaków Kiejdan – litewskie stowarzyszenie założone w 2000 roku, krzewiące polskie tradycje narodowe, mowę i kulturę.

Żmudź i Litwę centralną, szczególnie Laudę – obszar nad rzeką Lauda, między Poniewieżem, Kiejdanami i Szawlami – zamieszkują Polacy, którzy pielęgnują polską kulturę, tradycje i mowę, mimo wielu trudności takich jak: brak polskich szkół czy mszy św. odprawianych w języku polskim. Domy polskie oddalone są między sobą o dziesiątki kilometrów, podobnie jak ośrodki zamieszkane przez większe grupy Polaków. Mniejszość polska jest tu mniej liczna niż ta na Wileńszczyźnie. W rejonie kiejdańskim zamieszkuje ok. pół tysiąca Polaków, co stanowi ok. 0,5 procenta mieszkańców^[1][2].

W 1994 r. grupa aktywnych Polaków rozpoczęła działalność w Kiejdanach, w efekcie której powstało Koło Związku Polaków na Litwie ZPL przy Oddziale Kowieńskim. Na prezesa wybrano Irenę Duchowską, poetkę i nauczycielkę fizyki w szkole średniej w Akademii^[3]. Od 1996 r. koło funkcjonuje jako Oddział ZPL „Lauda”. W 2000 r. Stowarzyszenie Polaków Kiejdan (SPK) zostało zarejestrowane w samorządzie rejonu kiejdańskiego. Prezesem została również Irena Duchowska^[1][2].

Celem SPK jest zachowanie i pielęgnowanie polskich tradycji, kultury i mowy dla obecnych i przyszłych pokoleń, nawiązanie więzi kulturalnych z polskimi organizacjami na Litwie i w innych państwach. W ramach celów statutowych stowarzyszenie prowadzi Dom Polski w Kiejdanach. Oprócz odległości dzielących Polaków głównym problemem jest brak polskiego szkolnictwa. Stowarzyszenie przywiązuje dużą wagę do kwestii wychowania młodego pokolenia, poprzez pielęgnowanie pamięci i dumy z polskich korzeni. Od 1994 r. w Akademii i w Kiejdanach działa Szkółka Języka Polskiego. Absolwenci często kontynuują naukę na studiach w Polsce lub pracują w placówkach polskich na Litwie^[1][2].

W 1998 r. powstał Polski Zespół Pieśni Ziemi Kiejdańskiej „Issa”. Jest to jedyny zespół polski na Żmudzi. Inicjatorką i prezesem zespołu została Irena Duchowska. Jest też aktorką tekstów, jakie wykonuje zespół^[3]. W funkcjonowaniu zespołu wspiera ją Stowarzyszenia Polaków Kiejdan^[4].

Pierwszym kierownikiem muzycznym zespołu „Issa” była nauczycielka muzyki ucząca w szkole średniej w Akademii Violeta Glembockaite. Kolejno tę funkcję pełnili: kompozytor Vaclovas Šablevičius, Zenonas Bernadišius, Aušra Kazlauskiene i inni. Od 2004 r. zespołem opiekuje się Waleria Wansewicz. Zespół wykonuje piosenki z regionu Laudy, bierze udział w festiwalach i koncertach, zarówno na Litwie, jak i w Polsce^[5].

W ramach Stowarzyszenia Polaków Kiejdan działa Uniwersytet III Wieku. Od 2009 roku organizowane są wykłady w Kiejdanach. W 2015 roku powstała filia w Kownie, której prezesem jest Franciszka Abramowicz, a od 2016 roku działa filia w Poniewieżu, której prezesem została Regina Czyrycka^[6].

Stowarzyszenia Polaków Kiejdan organizuje Dni Kultury Polskiej na Laudzie i Żmudzi, Festyn Kultury Polskiej „Znad Issy” w Kiejdanach, Festiwal Kultury Polskiej w Poniewieżu, spotkania literackie, obchody Świąt Niepodległości RP, Konstytucji 3 Maja i spotkania okolicznościowe z rodakami^[7][8][9].

• Irena Duchowska. „ARENA Pismo Międzynarodowego Stowarzyszenia Polskich Dziennikarzy, Pisarzy i Artystów Kraków-Malmö”, s. 15, 2012. 
• Irena Duchowska. Na Laudzie litewskiej. „ARENA Pismo Międzynarodowego Stowarzyszenia Polskich Dziennikarzy, Pisarzy i Artystów Kraków-Malmö”, s. 16–19, 2012.