Sylwester III

Silvester Tertius

Jan z Sabiny Giovanni dei Crescenzi
Papież Biskup Rzymu
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	ok. 980 Rzym
Data i miejsce śmierci	1063 Sabina
Papież
Okres sprawowania	20 stycznia 1045–10 marca 1045
Wyznanie	chrześcijaństwo
Kościół	rzymskokatolicki
Pontyfikat	20 stycznia 1045
Multimedia w Wikimedia Commons

Sylwester III, (właśc. Jan z Sabiny^[1], ur. w Sabinie, zm. w 1063) – papież w okresie od 20 stycznia 1045 do 10 marca 1045^[2].

Jan był od 1011 biskupem Sabiny^[2]. W latach 1011–45 jest stale poświadczony w dokumentach cesarskiego opactwa Farfa w diecezji sabińskiej. W styczniu 1015 i kwietniu 1044 brał udział w synodach rzymskich.

We wrześniu 1044 rzymianie pod wodzą rodu Krescencjuszy zbuntowali się przeciw rozpustnemu papieżowi Benedyktowi IX i wygnali go z miasta^[2]. Na jego miejsce w dniu 20 stycznia 1045 Jan został obrany na nowego papieża i przybrał imię Sylwester III^[2]. Jednak w marcu 1045 roku, Benedykt powrócił do Rzymu i odebrał mu Tron Piotrowy, po czym Sylwester powrócił do rodzinnej Sabiny^[2]. 20 grudnia 1046 roku Sylwester został wezwany przez króla Henryka III na synod w Sutri, gdzie został uznany za uzurpatora i skazany na pobyt w klasztorze^[2]. Jednak, być może dzięki opiece Krescencjuszy, wyrok ten nie został wykonany i Sylwester nadal sprawował urząd biskupa (przynajmniej do 1062 roku)^[2].

2 maja 1050 brał udział w synodzie rzymskim zwołanym przez papieża Leona IX. W 1058 przejściowo poparł antypapieża Benedykta X, jednak już w kwietniu 1059 jego podpis widnieje na brewe prawowitego papieża Mikołaja II. Zmarł przed październikiem 1063 roku, ponieważ wówczas biskupem Sabiny był już jego następca Hubald.

Legalność pontyfikatu Sylwestra III jako papieża jest bardzo kontrowersyjna^[2]. Został on wybrany za życia poprzedniego papieża Benedykta IX, mimo braku dobrowolnej rezygnacji z jego strony. Z tego względu w historiografii przeważa opinia, że był on antypapieżem^[1], jednak z uwagi na brak wystarczających podstaw źródłowych do definitywnej oceny wydarzeń z lat 1045–46, od roku 1947 na zasadzie in dubio pro reo zamieszcza się go na półoficjalnej liście legalnych następców św. Piotra w Annuario Pontificio.

• Rudolf Hüls, Kardinäle, Klerus und Kirchen Roms: 1049-1130, Tybinga 1977, s. 125
• Kazimierz Dopierała, Księga papieży, Wyd. Pallotinum, Poznań 1996, s. 136