 nr rej. A.171 z 23.06.1967[1]
| |
 Widok ogólny z ul. Ariańskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Budulec |
murowana |
| Data budowy |
pierwsza połowa XVII wieku |
| Data likwidacji | |
| Tradycja |
ortodoksyjna |
| Obecnie |
ruina |
Położenie na mapie Wodzisława  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jędrzejowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Wodzisław  | |
 50°31′19″N 20°11′20″E/50,522000 20,189000
| |
Synagoga w Wodzisławiu – synagoga znajdująca się w Wodzisławiu przy placu między ulicami Ariańską i Okopową.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Synagoga została zbudowana w pierwszej połowie XVII wieku. Początkowo przypuszczano, że synagoga została wybudowana w drugiej połowie XVI wieku jako zbór kalwiński i dopiero około 1620 oddana wodzisławskiej gminie żydowskiej, lecz ostatnie badania nie potwierdziły tych przypuszczeń[2].
W latach 40. XVIII wieku synagoga została przebudowana. W ramach przebudowy m.in. zostało dobudowane sklepienie babińca. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę, a następnie urządzili w niej magazyn. Po zakończeniu wojny budynek synagogi przebudowano na spichlerz, zburzono wówczas ścianę dzielącą salę główną i babiniec oraz podzielono wnętrze drewnianymi stropami na trzy kondygnacje. Istniejące okna częściowo zamurowano i wybito dodatkowe okna w przyziemiu i na poddaszu[2].
W 1967 budynek synagogi został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.171 z 23.06.1967)[1].
W 1975 zamierzano w synagodze otworzyć gminny ośrodek kultury i rozpoczęto w tym celu prace remontowe, które po krótkim czasie przerwano. W 1987 podczas wichury zerwał się dach bożnicy i od tego czasu popadała ona w ruinę. W 1996 podjęto próbę pozyskania funduszy na odbudowę synagogi, niestety bez powodzenia. Obecnie budynek pozostaje w stanie ruiny.
W lipcu 2007 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przekazało ponad 200 tysięcy złotych na zabezpieczenie ruin synagogi[2][3].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Murowany z cegły i kamienia orientowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta, z przyporami wspierającymi ściany. Pierwotnie wewnątrz we wschodniej części mieściła się prostokątna sala główna o wymiarach ok. 12,0 x 15,0 m i wysokości do stropu ok. 10,0 m, z której obecnie zachowały się jedynie mury obwodowe oraz ślady bimy, sala pozbawiona jest sklepienia i jakichkolwiek detali wnętrza. Okna osadzono w połowie grubości muru w głębokich rozglifieniach, rozmieszczone po trzy w ścianie południowej i północnej i dwa w ścianie wschodniej, nad którymi powyżej wnęki aron ha-kodesza znajduje się niewielki oculus. W zachodniej części synagogi mieścił się przedsionek, nad którym znajdował się babiniec i pomieszczenia kahału. Pierwotnie synagoga była kryta wysokim, czterospadowym dwukondygnacyjnym dachem łamanym polskim podbitym gontem, a w okresie międzywojennym blachą[2].
Galeria zdjęć
[edytuj | edytuj kod]-
Widok sprzed II wojny światowej -
Wodzisław powiat jedrzejowski. Synagoga A.171 (3).jpg -
Ruiny synagogi -
Ruiny synagogi portal -
Ruiny synagogi
_Synagogue_in_Wodzis%C5%82aw_old_photo.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 12 [dostęp 2015-10-21].
- ↑ a b c d Maria Piechotka i Kazimierz Piechotka: Bramy Nieba Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Muzeum Historii Żydów Polskich POLINWarszawa, 2017, s. 336-338, język polski, ISBN 978-83-942344-2-3
- ↑ Świętokrzyskie otrzyma 16,6 mln zł na kulturę. gospodarka.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-07)]. - gazeta.pl
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Synagoga w Wodzisławiu na portalu Wirtualny Sztetl
