Synonim (taksonomia)

Ten artykuł dotyczy taksonomii. Zobacz też: synonim (semantyka).

Synonim (skrót syn.) – w taksonomii nierównoważne określenie odnoszące się do taksonu mającego też inną nazwę.

Wyróżnia się synonimy nomenklatoryczne (homotypowe) i taksonomiczne (heterotypowe). Taksony opisane synonimami pierwszego rodzaju oparte są na tym samym typie nomenklatorycznym. Zgodnie z międzynarodowymi kodeksami nomenklatorycznymi tylko jedna nazwa może być ważna, to znaczy zgodna z tymi przepisami. W sytuacji gdy dwie nazwy lub więcej opisują ten sam takson, ustalana jest nazwa ważna (pierwsza prawidłowo opisana), pozostałe stają się synonimami nomenklatorycznymi^[1]. Ten sam takson opisywany jest różnymi nazwami zwykle dlatego, że autorzy nazw zbierają i opisują rośliny z odległych obszarów lub z różnych siedlisk, czasem wykazujące pewne zróżnicowanie morfologiczne. Stwierdzenie, że chodzi o jeden i ten sam takson możliwe jest w takich wypadkach zwykle dopiero po zgromadzeniu i analizie odpowiednio dużej ilości materiału z różnych obszarów i siedlisk^[2].

Synonimy taksonomiczne powstają, gdy w wyniku rozwoju wiedzy pewne taksony są dzielone, łączone lub przenoszone. Nazwy określane jako synonimy taksonomiczne odnoszą się do taksonów mających różne typy nomenklatoryczne i stają się synonimami w wyniku taksonomicznego osądu^[1].

Liczba synonimów rośnie wraz z liczbą opisywanych nowych taksonów. W odniesieniu do roślin okrytonasiennych na jedną nazwę ważną przypadają średnio 3–4 synonimy^[2]. Saccharomyces cerevisiae ma około 120 synonimów^[3].

O tym które nazwy naukowe są ważne, a które są synonimami zwykle rozstrzygają opracowania monograficzne, najczęściej rodzajów lub rodzin, gromadzące wszelkie nazwy opublikowane w obrębie analizowanej jednostki taksonomicznej i porządkujące je w odniesieniu do taksonów identyfikowanych na podstawie możliwie wszechstronnie analizowanego materiału, w odniesieniu do cech morfologicznych, chemicznych, liczby chromosomów, zasięgów i analizy sekwencji DNA^[2].