| Zosterops ceylonensis[1] | |
| Holdsworth, 1872 | |
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
szlarnik cejloński |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Szlarnik cejloński[3][4] (Zosterops ceylonensis) – gatunek małego ptaka z rodziny szlarników (Zosteropidae). Słabo poznany ptak występujący tylko w centralnej i południowej części Sri Lanki, głównie w Prowincji Środkowej. Według IUCN jest gatunkiem najmniejszej troski.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Pierwszego naukowego opisu taksonu dokonał angielski zoolog Edmund William Hunt Holdsworth, nadając mu nazwę Zosterops ceylonensis. Opis ukazał się w 1872 roku w „Proceedings of the Zoological Society of London”. Autor jako miejsce typowe wskazał Nuwara Elija na Cejlonie[5][6][7]. Do opisu dołączona była tablica barwna autorstwa Josepha Smita[6].
Gatunek monotypowy[7][8][9]. Pierwotnie był uważany za gatunek siostrzany ze szlarnikiem indyjskim (Zosterops palpebrosus), jednak badania zaprzeczają temu i sugerują, że szlarnik cejloński był protoplastą wszystkich gatunków z rodzaju Zosterops[10].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Zosterops (Fosterops): gr. ζωστηρ zōstēr, ζωστηρος zōstēros „pas”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oko”[11].
- ceylonensis: epitet gatunkowy jest eponimem nawiązującym do miejsca występowania – wyspy Cejlon na Oceanie Indyjskim[12].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Mały ptak o szpiczastym, lekko zakrzywionym, średnio długim, czarniawym dziobie. Nogi i stopy ciemnoszare. Tęczówki jasnobrązowe. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. Obie płcie mają górne części ciała w kolorze od oliwkowozielonego do ciemnego cytrynowego. Głowa oliwkowozielona, wokół oczu średniej wielkości biała obrączka oczna, przerwana z przodu ciemnoszarą plamką, która przechodzi w wąski pasek oczny w kierunku dzioba. Pasek ten okala obwódkę oczną i ciągnie się wąską smugą w górnej części pokryw usznych. Gardło, podgardle i pierś zielonkawożółte z bardziej żółtym odcieniem w dolnej części. Brzuch i boki szarobiałe, nieco ciemniejsze po bokach. pokrywy podogonowe żółte. Ogon dość krótki. Lotki skrzydeł i sterówki ogona czarnobrązowe z szerokimi ciemnozielonymi brzegami. Samica ma jaśniejsze czoło od samca. Młode osobniki są nieco jaśniejsze od dorosłych i mają węższą obrączkę oczną[7][13]. Długość ciała 11 cm, masa ciała: samica (jeden zważony osobnik) – 12,6 g[7].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Szlarnik cejloński jest endemitem Sri Lanki. Występuje na wzgórzach i w górach centralnej i południowej części wyspy Cejlon. Występuje najczęściej na terenach położonych na wysokości powyżej 1000 m n.p.m., a tylko sporadycznie jest spotykany niżej do 450 m n.p.m.[2][14] Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 11,4 tys. km²[14].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Głównym habitatem szlarnika cejlońskiego są górskie lasy tropikalne, obrzeża lasów, plantacje herbaty. Spotykany jest także w ogrodach i na niskich samotnych krzakach. Prawdopodobnie jest gatunkiem osiadłym. Dieta tego gatunku składa się z nektaru, jagód i owadów, szczególnie niewielkich ciem i gąsienic, w szczególności z gatunku Homona coffearia[7]. Długość pokolenia jest określana na 3,5 roku[14].
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Sezon lęgowy przypada w okresie od lutego do lipca z największą intensywnością w kwietniu, oraz ponownie od sierpnia do września. Gniazdo w kształcie niewielkiej, ale głębokiej miseczki budowane jest przez oboje rodziców. Do jego budowy używają mchu, korzonków, włókien i drobnej trawy. Umieszczone jest na rozwidleniu gałęzi w zakresie wysokości 1–7 m nad ziemią (najczęściej 2–4 m nad ziemią). Gniazdo umieszczane jest zazwyczaj na krzewie herbacianym, na drzewie Grevillea robusta lub jodle (Abies). W lęgu 2, czasami 3 bladoniebiesko-zielone jaja o rozmiarze 16,5 na 12 mm. Brak informacji o okresie inkubacji i czasie przebywania piskląt w gnieździe[7].
Status zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek ten został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[2]. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten jest opisywany jako pospolity. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako spadkowy z powodu niszczenia i fragmentacji siedlisk[2][14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zosterops ceylonensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Zosterops ceylonensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ZOSTEROPIDAE Bonaparte, 1853 - SZLARNIKI - WHITE-EYES (wersja: 2023-03-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-07-30].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 354, 1999.
- ↑ Denis Lepage: szlarnik cejloński Zosterops ceylonensis Holdsworth, EWH 1872. Avibase. [dostęp 2023-07-30]. (ang.).
- ↑ a b E.W.H. Holdsworth. Catalogue of the Birds found in Ceylon ; with some Remarks on their Habits and Local Distribution, and Descriptions of two New Species peculiar to the Island. „Proceedings of the Zoological Society of London”. Part 2, s. 459 + pl. XX, 1872. Londyn. (ang.).
- ↑ a b c d e f Bas van Balen: Sri Lanka White-eye Zosterops ceylonensis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-07-30]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sylviid babblers, parrotbills, white-eyes. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-07-30]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, ZOSTEROPIDAE Bonaparte 1853, White-eyes and Yuhinas, Wersja 5.013 (2021-11-26) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-07-31] (ang.).
- ↑ Wickramasinghe N. i inni, Non-sister Sri Lankan white-eyes (genus Zosterops) are a result of independent colonizations, „PLOS One”, 12 (8), e0181441, 2017, DOI: 10.1371/journal.pone.0181441, ISSN 1932-6203 (ang.).
- ↑ Zosterops, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-30] (ang.).
- ↑ ceylonensis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-30] (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 13: Penduline-tits to shrikes. Barcelona: Lynx Edicions, 2008, s. 447. ISBN 978-84-96553-45-3. (ang.).
- ↑ a b c d Sri Lanka White-eye Zosterops ceylonensis. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-07-31]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].
