.jpg) Tadeusz Bieńkowicz (2018) | |
 generał brygady
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 kwietnia 1923 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 grudnia 2019 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa |
| Odznaczenia | |
           
| |
Tadeusz Bieńkowicz ps. „Rączy” (ur. 15 kwietnia 1923 w Lidzie, zm. 13 grudnia 2019[1] w Krakowie) – generał brygady Wojska Polskiego, uczestnik II wojny światowej, podoficer Armii Krajowej, „żołnierz wyklęty”, ofiara represji stalinowskich[2][3].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie Stanisława i Alicji z Balcerów[4]. Po wybuchu II wojny światowej podjął działalność konspiracyjną w sowieckiej strefie okupacyjnej, początkowo w harcerskim batalionie obserwacyjnym jako dowódca tzw. piątki[4], a po wkroczeniu Niemców w II batalionie 77 pułku piechoty Armii Krajowej. Uczestniczył w akcjach zbrojnych, między innymi w zdobywaniu: Ejszyszek, stacji kolejowej Werenów, rozbiciu posterunków granicznych Rzeszy i Ostlandu w Krakszlach, a śmiertelnie raniąc dowódcę Ortskommandantur w Koleśnikach doprowadził do jej poddania[4]. Za udział w odbiciu skazańców z więzienia w Lidzie (18 stycznia 1944 r.) odznaczony został Orderem Virtuti Militari[3]. 30 stycznia 1944 r. brał udział w rozbiciu niemieckiego garnizonu w Horodnie[4]. W tym samym roku także w zakończonej sukcesem akcji skierowanej przeciwko wysokiemu dowódcy NKWD majorowi Kanarczukowi[4]. Mimo rozbrojenia kontynuował działalność konspiracyjną na terenach Nowogródczyzny i Polski centralnej[3]. Podjął studia na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie[4].
Aresztowany w 1950 r., został poddany wielomiesięcznym przesłuchaniom i torturom, a później skazany na karę dożywotniego więzienia, mimo iż nie przyznał się do stawianych zarzutów[2][3][4]. Zrehabilitowany na początku lat 90., zaś torturujący funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa w 2005 r. skazany został na dwa lata więzienia[2]. Do 1956 r. w czasie uwięzienia ujawniał denuncjatorów i wspierał współwięźniów[3].
Jako członek Związku Bojowników o Wolność i Demokrację do zakazu krzewił wiedzę o Zbrodni katyńskiej i działalności Armii Krajowej w ramach spotkań z młodzieżą w ramach tej organizacji, a później przy okazji inicjatyw kombatanckich[3].
Był współzałożycielem Polskiego Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego i Związku Armii Krajowej w Krakowie (1989 r.), a także aktywistą jako członek Rady Honorowej w Okręgu Nowogródzkim Światowego Związku Żołnierzy AK i Stowarzyszenia Kawalerów Orderu Virtuti Militari[3]. Pełnił obowiązki prezesa Związku Inwalidów Wojennych Oddziału Nowa Huta (od 2007 do 2019 r.) oraz Polskiego Związku Więźniów Komunizmu (od 2010 do 2019 r.), był sekretarzem Małopolskiej Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych, członkiem Fundacji Muzeum Historii Armii Krajowej i Stowarzyszenia Ziemi Lidzkiej w Lidzie[3]. Był współautorem publikacji „Akcja na więzienie w Lidzie we wspomnieniach Tadeusza Bieńkowicza i opisie faktów i zdarzeń pokrewnych” (Fundacja muzeum Czynu Zbrojnego, 2009)[5] i fundatorem cmentarza II batalionu 77 pp AK w Naczy[3].
W 2016 został laureatem nagrody honorowej „Świadek Historii” przyznanej przez Instytut Pamięci Narodowej[6].
.jpg)
24 kwietnia 2018 prezydent RP Andrzej Duda, na wniosek ministra obrony narodowej, mianował go na stopień generała brygady[7].
Zmarł 13 grudnia 2019 r. w Krakowie. Pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie (kw. CIX-2-1)[8].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1944)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2016)[9]
- Krzyż Oficerski Orderu Orderu Odrodzenia Polski (2009)[10]
- Krzyż Walecznych
- Złoty Krzyż Zasługi
- Krzyż Armii Krajowej
- Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny”
- Krzyż Kombatancki „Więźniowi Komunizmu” z Mieczami
- Odznaka Honorowa Żołnierza AK Okr. „Wiano” i „Nów”[4]
- Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2018)[11]
- Medal „Pro Bono Poloniae” (2019)[12]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nie żyje gen. Tadeusz Bieńkowicz ps. Rączy, żołnierz AK, kawaler Orderu Virtuti Militari [online], dzieje.pl [dostęp 2019-12-13].
- ↑ a b c Mirosław Boruta: Spotkanie z podpułkownikiem Tadeuszem Bieńkowiczem. [dostęp 2013-11-15].
- ↑ a b c d e f g h i Bieńkowicz Tadeusz, (1923) Podpułkownik. Stowarzyszenie Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej. [dostęp 2013-11-15].
- ↑ a b c d e f g h Bieńkowicz Tadeusz, (1923) Podpułkownik. MUZEUM ARMII KRAJOWEJ im. Generała Emila Fieldorfa – Nila. [dostęp 2013-11-19].
- ↑ Tadeusz Bieńkowicz, Marcin Bieńkowicz: Akcja na więzienie w Lidzie we wspomnieniach Tadeusza Bieńkowicza i opisie faktów i zdarzeń pokrewnych. [dostęp 2013-11-15].
- ↑ W Krakowie wręczono nagrody honorowe „Świadek Historii”. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2021-10-26]. (pol.).
- ↑ M.P. z 2018 r. poz. 808
- ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Tadeusz Bieńkowicz. rakowice.eu. [dostęp 2021-08-22].
- ↑ M.P. z 2016 r. poz. 867
- ↑ M.P. z 2009 r. nr 7, poz. 69
- ↑ Prezydent nadał Medale Stulecia Odzyskanej Niepodległości. prezydent.pl, 2018-12-12. [dostęp 2018-12-17].
- ↑ W Krakowie wręczono medale „Pro Bono Poloniae” i „Pro Patria” [online], dzieje.pl [dostęp 2023-10-23] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Bieńkowicz – Żołnierz Niezłomny. Parafia Rzymsko Katolicka pw. Miłosierdzia Bożego w Skawinie. [dostęp 2013-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-10)].
