Spis treści
Tajwan (wyspa)
Tajwan na zdjęciu satelitarnym NASA | |
Kontynent | |
---|---|
Państwo | |
Akwen | |
Powierzchnia |
35 801 km² |
Populacja (2005) • liczba ludności • gęstość |
|
Położenie na mapie Chin | |
23°43′N 120°51′E/23,716667 120,850000 | |
Tajwan (chiń. upr. 台湾; chiń. trad. 臺灣 lub 台灣; pinyin Táiwān; pe̍h-ōe-jī Tâi-oân; hist. Formoza) – wyspa na Oceanie Spokojnym, otoczona przez morza – Filipińskie na wschodzie, Południowochińskie na południowym zachodzie oraz Wschodniochińskie na północy, na zachodzie oddzielona od Chin kontynentalnych Cieśniną Tajwańską. Jest wyspą w większości wyżynną, obrzeża Tajwanu są nizinne.
Nazwa „Formoza” pochodzi z języka portugalskiego. Mianem Ilha Formosa („piękna wyspa”) określili w XVI w. Tajwan portugalscy żeglarze, pływający wzdłuż jej wybrzeży[1].
Obecnie wyspa znajduje się pod kontrolą nieuznawanej na arenie międzynarodowej Republiki Chińskiej (zwyczajowo zwanej Tajwanem). Natomiast Chińska Republika Ludowa uznaje wyspę za integralną część własnego terytorium jako prowincję Tajwan[2].
Cechy geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Wyspa Tajwan ma powierzchnię 35 801 km². W najdłuższym miejscu wyspa ma długość 377 km, a szerokość w najszerszym miejscu dochodzi do 142 km.
Na północy wyspy panuje klimat podzwrotnikowy, w centrum i na południu wyraźne są wpływy klimatu zwrotnikowego. Zimą wieje silny monsun z północnego wschodu, latem silny monsun z południowego zachodu, który przynosi ze sobą silne opady.
Zachód wyspy tworzy nizina, która wznosi się w kierunku wschodnim, aż po góry w centralnej części wyspy. Góry tworzy ponad dwieście szczytów o wysokości ponad 3000 m n.p.m. Najwyższym punktem Tajwanu jest góra Yu Shan (3952 m) w paśmie Yushan Shanmai. Na wschodnim wybrzeżu znajduje się kilka kolejnych, mniejszych pasm górskich.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Do XVII wieku wyspa znajdowała się pod kontrolą lokalnych władców. Wówczas to wyspę skolonizowali Europejczycy – kolonia holenderska zarządzana przez Holenderską Kompanię Wschodnioindyjską funkcjonowała w latach 1624–1662, a kolonia hiszpańska w latach 1626–1642. Wyspa przeszła następnie pod władanie cesarstwa chińskiego (dynastii Qing)[2].
W 1895 roku, w następstwie wojny chińsko-japońskiej kontrolę nad wyspą przejęła Japonia. W 1945 roku, po zakończeniu drugiej wojny chińsko-japońskiej wyspa powróciła pod zwierzchnictwo Chin (wówczas Republiki Chińskiej). W 1949 roku rząd republiki, po serii porażek w konflikcie z siłami komunistycznymi (chińska wojna domowa) został ewakuowany na wyspę. Republika Chińska, współcześnie zwyczajowo zwana Tajwanem, sprawuje kontrolę nad wyspą do dnia dzisiejszego; z czasem państwo utraciło uznanie międzynarodowe na rzecz Chińskiej Republiki Ludowej[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ John E. Wills: The Seventeenth-Century Transformation Taiwan Under the Dutch and the Cheng Regime. W: Murray A. Rubinstein: Taiwan: a New history. Armonk, N.Y.: M.E. Sharpe, 1999, s. 87. ISBN 978-1-56324-815-3.
- ↑ a b c Taiwan, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2024-06-14] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Maria Roman Sławiński, Historia Chin i Tajwanu
- Denny Roy, Taiwan: A Political History