Teodora Paleologina

Teodora Paleologina (bułg.: Теодора Палеологина, Teodora Paleołogina) – córka cesarza bizantyńskiego Michała IX Paleologa, żona cara bułgarskiego Teodora Swetosława w latach 1308 – 1321. W latach 1324 – 1330 żona kolejnego cara Michała III Szyszmana.

Teodora Paleologina była córką Michała IX Paleologa współrządzącego wraz z ojcem Andronikiem II Cesarstwem Bizantyńskim. Jej matką była cesarzowa Maria (Ksena), księżniczka armeńska. Teodora była siostrą późniejszego cesarza Andronika III^[1].

W 1300 roku władzę w Bułgarii objął Teodor Swetosław, który zapewniwszy sobie przychylność władcy Ordy Toktaja w następnych latach trzykrotnie odpierał armie bizantyńskie wspierające konkurentów do tronu bułgarskiego, a w 1304 roku musiał odpierać najazd prowadzony przez ojca swej przyszłej żony Michała IX Paleologa. Ostatecznie w 1307 roku Bizancjum uwikłane w walki z Katalończykami w Tracji i Turkami w Azji Mniejszej, zawarło z Teodorem układ pokojowy zwracając mu wcześniejsze zdobycze^[2]. Potwierdzeniem pokoju pomiędzy Bizancjum a Bułgarią stał się ślub Teodory z carem bułgarskim^[3]. Teodor Swetosław rządził Bułgarią do 1321 roku, a stosunki pomiędzy Bułgarią i Bizancjum układały się w tym czasie pokojowo^[2].

Po śmierci Teodora Swetosława jego syn, Jerzy II Terter wszczął wojnę z Bizancjum, zmarł jednak nagle w jej trakcie w 1323 roku. Bizantyńczycy zajęli znaczną część południowo-wschodniej Bułgarii. Zaniepokojeni rozwojem wypadków bojarzy powołali na tron bułgarski księcia widyńskiego Michała Szyszmana. Michał III Szyszman wyparł Bizantyńczyków z zajętych przez nich terenów i w 1324 roku zawarł z cesarzem Andronikiem II pokój. W celu umocnienia układu oddalił swą dotychczasową żonę Annę Nedę i poślubił Teodorę, wnuczkę Andronika II^[4]. W następnych latach sprzymierzył się z jej bratem Andronikiem III domagającym się udziału w rządach Cesarstwem^[3]. Po jego zwycięstwie przerzucił się ponownie na stronę dziadka Andronika II, by ostatecznie zawrzeć sojusz z Andronikiem III przeciw wzrastającej potędze serbskiej. 28 lipca 1330 roku Michał III Szyszman zginął w bitwie pod Welbużdem, a na tronie bułgarskim została przez Serbów osadzona jego pierwsza żona Anna Neda wraz z synem Iwanem Stefanem^[4]. Teodora zbiegła wówczas do Bizancjum do brata. Zakończyła życie jako mniszka, przyjąwszy imię Teodozji^[3].

• Ch. Cawley: Medieval Lands. Foundation for Medieval Genealogy, 2006–2007. Brak numerów stron w książce
• G. Ostrogorski: Dzieje Bizancjum. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2008. ISBN 978-83-01-15268-0. Brak numerów stron w książce
• T. Wasilewski: Historia Bułgarii. Wrocław: Ossolineum, 1988. ISBN 83-04-02466-7. Brak numerów stron w książce