Teresa Kowalska

Data i miejsce urodzenia	19 lipca 1946 Gliwice
Data i miejsce śmierci	11 lutego 2023 Katowice
profesor nauk chemicznych
Specjalność: chemia fizyczna, teoria chromatografii
Alma Mater	Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Katowicach
Doktorat	1972
Habilitacja	1988 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Profesura	12 lipca 1999
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Śląski w Katowicach
Multimedia w Wikimedia Commons

Teresa Kowalska (ur. 19 lipca 1946 w Gliwicach, zm. w 11 lutego 2023 w Katowicach^[1][2][3]) – profesor chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, specjalizująca się w technikach chromatograficznych.

Córka Władysława i Zuzanny. Pochodziła z rodziny przesiedleńców ze Lwowa. W latach 1963–1968 studiowała chemię w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Katowicach. Od 1968 po zmianie nazwy instytucji nauki pracowała w Instytucie Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

W 1972 roku uzyskała stopień doktora nauk chemicznych. W latach 1974–1975 przebywała na stypendium British Council dla doktorantów na Wydziale Chemicznym Uniwersytetu Salford, Lancashire, Anglia, gdzie pracowała pod kierunkiem prof. Hansa Suschitzky’ego, dyrektora sekcji chemii organicznej.

W latach 1981–1984 była wicedyrektorem Instytutu Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach do spraw technicznych. Habilitację uzyskała w 1988 roku, w zakresie chemii fizycznej, na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Pracowała m.in. na stanowiskach docenta (1990–1991), profesora nadzwyczajnego (1991-2000), później prof. zwyczajnego na Instytucie Chemii swej Almae Matris. W 1999 uzyskała tytuł profesora.

W latach 2004–2006 była kierownikiem Zakładu Fizykochemicznych Podstaw Chromatografii, a od roku 2006 kierownikiem Zakładu Chemii Ogólnej i Chromatografii w Instytucie Chemii swojej uczelni^[4].

Jest autorką i współautorką ponad 300 artykułów naukowych, cytowanych ponad 2700 razy, a jej indeks Hirscha wynosi 25^[5].

Pełniła funkcję redaktora naczelnego czasopisma Acta Chromatographica , wydawanego przez Instytut Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Akademiai Kiado. Była członkinią kolegiów redakcyjnych czasopism chemicznych: Journal of Planar Chromatography – Modern TLC (wydawanego przez Springer Hungarica, Budapeszt, Węgry), Bulgarian Chemical Communications (wydawanego przez Bułgarską Akademię Nauk, Sofia, Bułgaria), Acta Universitatis Cibinensis, Series F – Chemistry (wydawanego przez Uniwersytet „Lucian Blaga” w Sybinie, Rumunia), oraz Advances in Chromatography, Electrophoresis and Related Separation Methods (ACE) (wydawanego przez Chromatograficzną Grupę Dyskusyjną Węgierskiego Towarzystwa Chemicznego, Budapeszt, Węgry).

Należała do dwóch komitetów naukowych Polskiej Akademii Nauk^{[potrzebny przypis]}, była przewodniczącą sesji naukowych na licznych sympozjach krajowych i zagranicznych^{[potrzebny przypis]}.

Od 2002 do 2019 przewodniczyła dorocznemu ogólnopolskiemu sympozjum naukowemu z zakresu chromatografii, tradycyjnie organizowanego przez Instytut Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w Szczyrku. Współpracowała naukowo z pracownikami Uniwersytetu w Belgradzie, gdzie wygłaszała również wykłady na zaproszenie^[6]. Od dzieciństwa, dzięki wizytom w Belgradzie u wujka, ówczesnego pracownika polskiej ambasady Jugosławii, znała język serbski i regularnie czytała literaturę w tym języku^[5].

• Rola wiązania wodorowego w etapach inicjowania i rozwijania łańcucha reakcji autooksydacji układu alkohol oleinowy-alkohol alifatyczny (Katowice 1979; Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; nr 315)
• Theory and mechanism of thin-layer chromatography, [w:] Handbook of Thin-Layer Chromatography (pod red. J. Shermy i B. Frieda, Marcel Dekker, Inc., New York, 1991)
• Theory and mechanism of thin-layer chromatography, [w:] Handbook of Thin-Layer Chromatography, 2nd Edition, Revised and Expanded (pod red. J. Shermy i B. Frieda, Marcel Dekker, Inc., New York, 1996)
• A comparison of the models applied for optimization of the binary eluent composition in the RP-TLC systems by means of the interpretative methods, [w:] Dünnschicht-Chromatographie. In memoriam Prof. Dr. Hellmut Jork (wespół z W. Prusem; Pod red. R.E. Kaisera, W. Günthera, H. Gunza and G. Wulffa, InCom Sonderband 1996, Düsseldorf, 1996)
• Sorbents in thin-layer chromatography, [w:] Planar Chromatography A Retrospective View for the Third Millennium (pod red. Sz. Nyiredy’ego, Springer, Budapest, 2001)
• Theory and mechanism of thin-layer chromatography, [w:] Encyclopedia of Chromatography (wespół z W. Prusem; red. J. Cazes, Marcel Dekker, Inc., New York, 2001; również w multimedialnym wydaniu encyklopedii)
• Optimization of thin-layer chromatography, [w:] Encyclopedia of Chromatography (wespół z W. Prusem; red. J. Cazes, Marcel Dekker, Inc., New York, 2001; również w multimedialnym wydaniu encyklopedii)
• Theory and mechanism of thin-layer chromatography, [w:] Handbook of Thin-Layer Chromatography, 3rd Edition, Revised and Expanded (wespół z K. Kaczmarskim, W. Prusem; pod red. J. Shermy i B.Frieda, Marcel Dekker, Inc., New York, 2003)
• Analyte-Analyte interactions, effect on TLC band formation, [w:] Encyclopedia of Chromatography, wespół z K. Kaczmarskim, M. Sajewiczem, W. Prusem; red. J. Cazes, Marcel Dekker, Inc., New York, 2004; ISBN 0-8247-0511-4 (Print); ISBN 0-8247-0753-2 (Web)
• Theory and mechanism of thin-layer chromatography, [w:] Encyclopedia of Chromatography, 2nd Edition Revised and Expanded (wespół z W. Prusem; red. J. Cazes, Marcel Dekker, Inc., New York, 2005)
• Analyte – analyte interactions, effect on TLC band formation, [w:] Encyclopedia of Chromatography, 2nd Edition Revised and Expanded (wespół z K. Kaczmarskim, M. Sajewiczem, W. Prusem; red. J. Cazes, Marcel Dekker, Inc., New York, 2005)
• Introduction (wespół z J. Schermą; rozdział 1, [w:] Preparative Layer Chromatography; red. T. Kowalska i J. Sherma, Chromatographic Science Series Volume 95, CRC Press, Francis and Taylor, Boca Raton, USA, 2006)
• Adsorption planar chromatography in the nonlinear range: selected drawbacks and selected guidelines (wespół z K. Kaczmarskim, W. Prusem, M. Sajewiczem; rozdział 2, [w:] Preparative Layer Chromatography; red. T. Kowalska and J. Sherma, Chromatographic Science Series Volume 95, CRC Press, Francis and Taylor, Boca Raton, USA, 2006)
• Thin-Layer Chromatography in Chiral Separations and Analysis (współredaktor; CRC Press/Francis & Taylor Group, USA; w przygotowaniu)
• Thin-Layer Chromatography in Phytochemistry Analysis (współredaktor; CRC Press/Francis & Taylor Group, USA; w przygotowaniu)

Tłumaczyła literaturę piękną z języka niemieckiego i angielskiego m.in. Christiana Morgensterna, Joachima Ringelnatza, Franka Wedekinda i Han Suyin.Autorka kilkunastu artykułów na temat poezji haiku i tematów pokrewnych.

• Księżycowy Gość albo Sołżenicyn Chin (Arkusz, nr 3 / 100, maj 2000)
• The multicultural magic of Salford (Universal, The University of Salford Alumni Magazine, Spring / Summer 2000)
• O twórczości literackiej Han Suyin (Przegląd Artystyczno-Literacki PAL, nr 10 / 104, 2000)
• Han Suyin, czyli głos Sołżenicyna Chin (Akant, nr 9 / 35, 2000)
• Han Suyin, „Sołżenicyn Chin”, w Polsce pisarka zupełnie nieznana (szkic biograficzny oraz krótki zarys twórczości) (Przegląd Orientalistyczny, nr 3-4, 2000)
• Han Suyin, czyli głos „Sołżenicyna Chin” (Radostowa, nr 7-8 / 37-38 2000)
• Tea, ivory and ebony: Tracing colonial threads in the inseparable life and literature of Han Suyin (Journal of The Hong Kong Branch of The Royal Asiatic Society, Vol. 40, 2000)
• Christian Morgenstern. Zapomniane wiersze maturzysty z Żor (Dodatek Kulturalny „Gazety Uniwersyteckiej UŚ”, nr 2; Uniwersytet Śląski, Katowice, styczeń 2001)
• Han Suyin, czyli głos Sołżenicyna Chin (Metafora, nr 44-46 / 50-52, 2000–2001)
• „Mieszana krew” i mandaryński etos (Przegląd Artystyczno-Literacki PAL, nr 1-2, 2001)
• O „Kalekim drzewie” i o sześciotomowym, autobiograficzno-historycznym cyklu epickim autorstwa Han Suyin (Akant, nr 4 / 43, 2001)
• Srebrny jubileusz katowickich sympozjów chromatograficznych (Gazeta Uniwersytecka UŚ, nr 9 / 88; Uniwersytet Śląski, Katowice, czerwiec 2001)
• Ars longa vita brevis Morgensterna (Przegląd Artystyczno-Literacki PAL, nr 5 / 111, 2001)
• Zen, haiku i Matsuo Bashō (Akant, nr 8 / 47, 2001)
• Haiku ze szkoły Matsuo Bashō (Akant, nr 9 / 48, 2001)
• Obraz „spoza branży” (Przegląd Artystyczno-Literacki PAL, nr 7-9 / 113-115, 2001)
• Buson, Drugi Filar Haiku (Akant, nr 2 / 54, 2002)
• Issa, piewca istnień najmniejszych (Akant, nr 4 / 56, 2002)
• Haiku. O arcydziełach poezji japońskiej; esej i przekłady prof. Teresy Kowalskiej (Dodatek Kulturalny „Gazety Uniwersyteckiej UŚ”, nr 4, maj 2002)
• Han Suyin: Global woman albo paradoks pisarki bez czytelników; „Mieszana krew” i mandaryński etos; Lozańska rozmowa z Han Suyin. Tygrysy i motyle (dodatek Kulturalny Gazety Uniwersyteckiej UŚ, nr 5; Uniwersytet Śląski, lipiec – wrzesień 2002)
• „Żniwo feniksa”, czyli rzecz o chińskiej Rewolucji Kulturalnej (Akant, nr 13 / 65, 2002)
• Christian Morgenstern, poeta nieustannej podróży (Nowa Okolica Poetów, nr 12/13, 2003)
• Joachim Ringelnatz (1883-1934) (Nowa Okolica Poetów, nr 12/13 2003)

• Han Suyin, Kalekie drzewo (Hong Kong Branch of the Royal Asiatic Society, Hong Kong, China oraz Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, Bydgoszcz; miejsce wydania: Hong Kong, Chiny 2002; ISBN 83-88632-06-X)
• Christian Morgenstern, Unter Zeiten / Jak to między czasami (Biblioteka Fundacji „Pallas Silesia” przy Uniwersytecie Śląskim, Katowice 2002; ISBN 83-911767-4-6)
• Joachim Ringelnatz, Sehnsucht nach Berlin / Tęsknota za Berlinem (Biblioteka Fundacji „Pallas Silesia” przy Uniwersytecie Śląskim, Katowice 2003; ISBN 83-914893-8-8)
• Han Suyin, Żniwo feniksa (Hong Kong Branch of the Royal Asiatic Society, Hong Kong, China oraz Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, Bydgoszcz; Miejsce wydania: Hong Kong, Chiny 2003; ISBN 83-88632-54-X)
• Frank Wedekind Trost / Pocieszenie (Biblioteka Fundacji „Pallas Silesia” przy Uniwersytecie Śląskim, Katowice 2004; ISBN 83-920823-1-1)

Mieszkała w Chorzowie, msza pogrzebowa odbyła się w Kościele Ducha Świętego w Chorzowie.

Miała status pokrzywdzonej przez organy bezpieczeństwa państwa totalitarnego^[7][8]

• Pasje. Literatura to też chemia – Przyjemna zabawa z własnym mózgiem. Z prof. Teresą Kowalską rozmawiała Edyta Różańska, „Gazeta Wyborcza” (-„Katowicka”), 31.05.2002.
• Jarosław Mikołajewski, Olśnienie, „Gazeta Wyborcza”, 22.07.2002 [o tłumaczeniach Teresy Kowalskiej – poezja Christiana Morgensterna].
• Prof. dr hab. Teresa Kowalska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2006-09-14] .

• Teresa Kowalska – biogram, strona internetowa Voices From the Gaps; Women Writers of Color, prowadzona przez Wydział Anglistyki University of Minnesota (USA)