Trybunał inkwizycji w Cremie – sąd inkwizycyjny z siedzibą w Cremie w Republice Weneckiej, kierowany przez dominikanów. Istniał w latach 1614–1797 i należał do struktur inkwizycji rzymskiej.

Crema w okresie renesansu należała pod względem politycznym do Republiki Weneckiej (od 1449), a pod względem kościelnym do diecezji Piacenzy. Do 1515 podlegała jurysdykcji dominikańskich inkwizytorów Brescii, jednak w maju 1515 została podporządkowana, zgodnie z przynależnością diecezjalną, trybunałowi inkwizycji w Piacenzy.

W 1579 Crema została podniesiona do rangi diecezji i wyodrębniona z diecezji Piacenzy. Mimo to, pozostała początkowo podporządkowana inkwizytorowi Piacenzy, którego w Cremie reprezentował odtąd wikariusz generalny.

W 1614 papież Paweł V zdecydował o utworzeniu w diecezji Cremy samodzielnego trybunału inkwizycyjnego i powierzeniu go dominikanom. Pierwszym inkwizytorem Cremy został Giovanni Maria Florani. Za decyzją tą przypuszczalnie stały względy polityczne – Crema była bowiem częścią Republiki Weneckiej, a Piacenza należała do księstwa Parmy.

Inkwizycja w Cremie działała do 1797, kiedy wojska rewolucyjnej Francji najechały północną Italię, powodując rozpad Republiki Weneckiej. W Cremie została powołana municypalna Republika Cremy, której władze 12 sierpnia 1797 wydały dekretu o zniesieniu. Ostatni inkwizytor Pietro Placido Novelli został aresztowany za wygłaszanie antyrepublikańskich poglądów, ale po krótkim uwięzieniu go zwolniono.

Na czele trybunału stał dominikanin z konwentu S. Domenico, należącego do prowincji lombardzkiej zakonu dominikańskiego. Pomagał mu jeden wikariusz generalny. Jego jurysdykcja obejmowała diecezję Cremy. Nominacji inkwizytorskich dokonywała rzymska Kongregacja Świętego Oficjum.

Archiwum trybunału w Cremie, podobnie jak większości włoskich trybunałów inkwizycyjnych, zostało w przeważającej mierze zniszczone. Zachowały się jednak dwa tomy dokumentacji procesowej. Pierwszy z nich znajduje się w archiwum diecezjalnym w Cremie i dotyczy działalności wikariatu inkwizycyjnego w Cremie latach 1582–1613. Drugi natomiast przechowywana jest w Biblioteca Valdese w Torre Pellice i obejmuje dokumentację procesową trybunału z lat 1622–1630.

Na podstawie powyższej dokumentacji wiadomo, że w latach 1582-1613 przed wikariuszem inkwizycji w Piacenzy dla diecezji Cremy wszczęte zostały 53 postępowania, w tym 44 procesy formalne. Natomiast w latach 1622–1630 przed inkwizytorem Cremy wszczęto 63 postępowania, w tym 25 procesów formalnych. Nikogo nie skazano przy tym na śmierć.

Ostatni inkwizytor Cremy, Pietro Placido Novelli, w roku 1795 odnotował zaledwie szesnaście denuncjacji.

Nie jest znana pełna lista inkwizytorów Cremy. W 1729 dominikański historyk Domenico Francesco Muzio sporządził katalogi inkwizytorów dominikańskich wszystkich włoskich trybunałów, w tym trybunału z Cremy, brak jednak podobnego opracowania dla późniejszego okresu.

• Giovanni Maria Florani OP (1614–1616)
• Agostino da Reggio OP (1616–1620)
• Raffaele Grillenzoni da Bologna OP (1620)
• Giovanni Paolo Fieschi OP (1620–1625)
• Onorio Parma da Brescia OP (1625–1626)
• Benedetto de Oriano da Brescia OP (1626–1627)
• Giacinto Marmotta da Verona OP (1627–1629)
• Clemente Ricetti da Iseo OP (1629–1632)
• Francesco Cuccini OP (1633–1634)
• Pietro Martire Bonacci de Raggiato(1634–1639)
• Vincenzo Maria Cimarelli OP (1639–1649)
• Serafino Bonarelli da Mantova OP (1649–1655)
• Ludovico Pezzani OP (1656–1661)
• Giovanni Battista Righi OP (1661–1665)
• Tommaso Mazza OP (1665–1667)
• Pietro Maria Armani da Fano OP (1667–1674)
• Antonio Cecotti da Cotignola OP (1675?–1677)
• Giovanni Carlo Falconi da Fermo OP (1677–1678)
• Ludovico Agostino Castelli da Milano OP (1679–1682)
• Giovanni Francesco Orselli da Forlì OP (1682–1686)
• Giovanni Battista Pichi da Ancona OP (1686–1694)
• Giovanni Angelo Benvenuti da Bergamo OP (1694–1702)
• Giovanni Paolo Mazzoleni da Bergamo OP (1702–1706)
• Giovanni Battista Giampi da Fabriano OP (1706–1710)
• Andrea Reali da Forlì OP (1710–1712)
• Giovanni Domenico Crescioni da Cingoli OP (1712–1718)^[1]
• Raimondo Sampaolo da Roma OP (1718–1723)
• Giacinto Antonio Biondi da Lugo (1723–1739)^[2]
• Pier Tommaso Campana OP (1739–1750)^[3]
• Serafino Maccarinelli da Brescia OP (1750–1757)^[4]
• Gian Battista Wahemans OP (1759?–1761)^[5]
• Filippo Rosa Lanzi OP (1761–1763)^[6]
• Arcangelo Patuzzi OP (1763-1765?)^[7]

Ostatnim inkwizytorem Cremy był Pietro Placido Novelli OP (1787–1797)^[8]. Nie są znani jego poprzednicy z lat 1765-1787.

• Marina Regazzi, Sopravvivenze d’idee riformate, superstizioni e comportamenti devianti: i processi inquisitoriali a Crema dal 1582 al 1630, [w:] Insula Fulcheria, t. XXVII (1997), s. 9-49
• Vincenzo Maria Fontana: Sacrum theatrum dominicanum. Rzym: 1666. Brak numerów stron w książce
• Giovanni Michele Pio: Della Nobile et generosa progenie del P. S. Domenico in Italia libri due. Bolonia: 1615. Brak numerów stron w książce
• Michael Tavuzzi: Renaissance Inquisitors. Dominican Inquisitors and Inquisitorial Districts in Northern Italy, 1474–1527. Leiden – Boston: BRILL, 2007. ISBN 978-90-04-16094-1. Brak numerów stron w książce
• Fabiana Veronese, «Terra di nessuno». Misto foro e conflitti tra Inquisizione e magistrature secolari nella Repubblica di Venezia (XVIII sec.), Dysertacja doktorska, Università Ca’Foscari Venezia 2010.
• Andrea Del Col: L’Inquisizione in Italia. Mediolan: Oscar Mondadori, 2010. ISBN 978-88-04-53433-4. Brak numerów stron w książce
• Andrea Del Col, Crema, [w:] Adriano Prosperi (red.): Dizionario storico dell’Inquisizione. Tomy I-III. Piza: Scuola Normale Superiore Pisa, 2010, s. 428. ISBN 978-88-7642-323-9.