Cukrowiec lekarski

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	cukrowiec
Gatunek	cukrowiec lekarski
Nazwa systematyczna
Saccharum officinarum L. 1753
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Cukrowiec lekarski, trzcina cukrowa (Saccharum officinarum L.) – gatunek byliny należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rodzaju cukrowiec. Prawdopodobnie pochodzi z Nowej Gwinei. Z Azji południowej ok. 800 r. n.e. do basenu Morza Śródziemnego przenieśli ją Arabowie.

Trzcina cukrowa stanowi ok. 65% surowca wykorzystywanego przez światowy przemysł cukrowniczy — burak cukrowy stanowi ok. 35%.

Łodyga

Źdźbło osiąga wysokość do 2–6 (8) m i średnicę 2–7 cm. U dołu nagie i woskowate, z pierścieniami blizn po liściach. Zwykle żółtawe lub czerwonawe. Międzywęźla mają ok. 20 cm, skracają się w dole źdźbła.

Liście

Naprzemianległe o długości 50–200 cm i szerokości 4–10 cm, z szerokim i jasnym nerwem środkowym oraz ostrym brzegiem blaszki.

Kwiaty

Niepozorne, w biało owłosionych kłoskach zebranych setkami w piramidalną wiechę.

Owoce

Podłużne ziarniaki, w uprawie rzadko powstające.

W węzłach łodygi wyrastają korzenie (w dole) lub ich zawiązki, a nad nimi znajduje się strefa przyrostu pozbawiona nalotu woskowego.

Miękisz źdźbła zawiera do 20% cukrów.

Roślina jadalna

• Surowiec do wyrobu cukru spożywczego – trzcina cukrowa jest surowcem, z którego powstaje ponad połowa światowej produkcji cukru (cukier uzyskiwany z trzciny cukrowej nazywany jest cukrem trzcinowym). W strefie umiarkowanej trzcina nie rośnie - zastępuje ją burak cukrowy (z którego produkuje się cukier buraczany).
• Surowiec do wyrobu alkoholu – podstawowy surowiec do produkcji rumu.
• Kawałki źdźbła są jadane na surowo jako słodycze.

Inne zastosowania

• W Brazylii część trzciny przeznacza się na produkcję etanolu, który służy jako paliwo do samochodów.
• Trzcina może być również surowcem w przemyśle papierniczym i farmaceutycznym.
• Stanowi również surowiec do wyrobu celoteksu - materiału podobnego do płyty pilśniowej, stosowanego jako izolacja cieplna i dźwiękowa w budownictwie.
• Od czasów starożytnych trzcinę stosuje się w ziołolecznictwie, m.in. przeciwbólowo, wykrztuśnie i przeciwzapalnie.
• Trzcina jest surowcem do wyrobu ekologicznych naczyń jednorazowych^[3].

Pierwszym etapem wytwarzania etanolu jest wypalanie uschniętych liści i wosku. Kolejno następuje: wyciskanie soku z trzciny, klarowanie oraz zagęszczanie.

Energię na potrzeby destylarni otrzymuje się przez spalanie odpadów.

Przewaga konkurencyjna biopaliw brazylijskich nad biopaliwami amerykańskimi i europejskimi wynika przede wszystkim z zasobności tego kraju w surowce energetyczne używane do produkcji oraz z niższych kosztów produkcji i przetwórstwa tych surowców, tj. trzciny cukrowej niż zbóż czy buraków cukrowych. Wynika też z faktu, że odbywa się w zakładach stosujących wydajne technologie produkcji bioetanolu.

Większość pojazdów sprzedawanych w Brazylii jest napędzana benzyną i etanolem (tzw. flex-fuel).

Uprawy koncentrują się w strefie klimatu zwrotnikowego i podzwrotnikowego między 30° szerokości geograficznej północnej i południowej. Okres wegetacji wynosi od 12 do 16 miesięcy^[4]. Do uprawy niezbędne są opady w granicach 1200-1600 mm/rocznie, temperatury powyżej 20 °C, żyzne gleby i intensywne nawożenie. Gleby mogą mieć odczyn od umiarkowanie kwaśnego do umiarkowanie zasadowego, o ile są dobrze odwodnione, luźne, głębokie i utrzymują wilgoć. Większość odmian trzciny może dać kilka kolejnych zbiorów, z których każdy następny jest mniejszy. Na dużą skalę trzcina cukrowa jest uprawiana najczęściej na obszarach równinnych – sprzyja to mechanizacji uprawy oraz ułatwia transport. W celu uzyskania maksymalnej wydajności produkcji cukru, trzcina musi być jak najszybciej przetransportowana do cukrowni i przetworzona.

Najwięksi producenci trzciny cukrowej (2014)[5] (w milionach ton)
Brazylia	737,2
Indie	352,1
Chiny	125,6
Tajlandia	103,7
Pakistan	67,5
Meksyk	56,7
Kolumbia	38,2
Filipiny	32,5
Indonezja	28,6
Stany Zjednoczone	28,0
Łącznie na świecie	1,90 mld ton

• J.G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Bertelsmann Media Sp z o.o., 2002. ISBN 83-7311-378-9. Brak numerów stron w książce
• http://archiwum.inig.pl/inst/nafta-gaz/nafta-gaz/Nafta-Gaz-2012-12-15.pdf
• https://www.farmer.pl/biznes/przedsiebiorczosc/wiecej-cukru-i-bioetanolu-z-trzciny-cukrowej-w-brazylii,5897.html
• „Sytuacja na światowym rynku cukru i jej wpływ na możliwości uprawy buraków cukrowych w Polsce” Krzysztof Hryszko, Piotr Szajner