Tutkarzowate

Tutkarzowate
	Rhynchitidae
	Gistel, 1848
	; Samica tutkarza cygarowca (Byctiscus betulae)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
(bez rangi)	Phytophaga
Infrarząd	Cucujiformia
Nadrodzina	ryjkowce
Rodzina	tutkarzowate
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tutkarzowate^[1] (Rhynchitidae lub Rhynchitinae) – rodzina lub podrodzina chrząszczy z podrzędu wielożernych i nadrodziny ryjkowców. Obejmuje około 800 gatunków. Larwy żerują na więdnących tkankach roślinnych. Samice składają jaja w różnych częściach roślin; niektóre zwijają z liści tutki lub uszkadzają owoce. Dorosłe chrząszcze mają wyraźne ryjki i często są jaskrawo ubarwione.

Opis

Zwijanie tutki u tutkarza topolowca

Ryjkowce o ciele długości od 1,7 do 13 mm, błyszczącym, często jaskrawo ubarwionym np. zielono, niebiesko, fioletowo lub złoto^[2]^[3]. Kształt ciała częściej wysmukły, rzadziej krępy. Powierzchnia ciała może być porośnięta szczecinkami^[3]. Ryjek mają co najmniej dwukrotnie dłuższy niż szerszy, zawsze dłuższy niż długość głowy za oczami. Skronie równoległe, tylko wyjątkowo przewężone. Pokrywy skrócone lub wydłużone, o bokach równoległych lub rozszerzających się, o guzach barkowych dobrze zaznaczonych. Powierzchnia pokryw zwykle z wyraźnymi, punktowanymi rowkami. Kolce na wierzchołkach goleni zazwyczaj bardzo małe i proste. Charakterystyczną cechą, odróżniającą je od podryjowatych są wolne (niezrośnięte), często ząbkowane pazurki stóp^[2].

Biologia i ekologia

Samice składają jaja do pąków liściowych i kwiatowych, liści, młodych pędów i owoców. U wielu gatunków samica zwija liść w tutkę w której wnętrzu rozwijają się larwy. Pokarm larw stanowią stopniowo więdnące lub gnijące części roślin. W przypadku owoców samica uszkadza je tak, by zahamować ich wzrost^[3]. Istnieją także gatunki, u których samica podrzuca jaja do cudzych tutek^[2]. Przepoczwarczenie następuje w glebie lub na jej powierzchni, pod szczątkami roślinnymi^[3].

Rozprzestrzenienie

Spośród około 800 gatunków fauny światowej, w Europie występuje około 50, z czego w Polsce stwierdzono 25^[3] (tutkarzowate Polski).

Systematyka

W systematyce chrząszczy opublikowanej przez J.F. Lawrence’a i A.F. Newtona w 1995 roku omawiany takson miał rangę podrodziny w obrębie rodziny Attelabidae^[4]. Podobnie potraktowany został w pracy P. Boucharda i innych z 2011 roku^[5]. W takim układzie polska nazwa zwyczajowa tutkarzowate była uznawana za synonim podryjowatych^[6]. Niektórzy autorzy w tamtym okresie uznawali jednak Rhynchitidae za osobą rodzinę, np. E.C. Zimmerman (1994)^[7], Wanat i Mokrzycki^[8], E. Colonnelli (2003)^[9] czy A.A. Legałow (2010)^[10]. Wiele najnowszych źródeł również traktuje Rhynchitidae jako osobną od Attelabidae rodzinę. Przykładami z 2016 roku mogą być Fauna Europaea^[11], Wykaz chrząszczy Polski On-Line^[1] i Biodiversity Map^[12].

Systematyka tutkarzowatych według Legałowa (tutkarzowate z rangą rodziny)^[13]:

Rhynchitinae Gistel, 1848
- Rhynchitini Gistel, 1848
- Auletini Desbrochers des Loges, 1908
- Auletorhinini Voss, 1935
- Byctiscini Voss, 1923
- Deporaini Voss, 1929
- Rhinocartini Voss, 1931
Isotheinae Scudder, 1893
- Isotheini Scudder, 1893
- Toxorhynchini Scudder, 1893
Pterocolinae Lacordaire, 1866

Systematyka tutkarzowatych według Boucharda i innych (tutkarzowate z rangą podrodziny, Pterocolinae i Isotheinae jako osobne podrodziny)^[5];

Auletini Desbrochers des Loges, 1908
Auletorhinini Voss, 1935
Byctiscini Voss, 1923
Cesauletini Legalov, 2003
Deporaini Voss, 1929
Minurini Legalov, 2003
Rhinocartini Voss, 1931
Rhynchitini Gistel, 1848

Przypisy

↑ ^a ^b J.Kurzawa, M.Przewoźny: Wykaz chrząszczy Polski On-Line. entomo.pl, 2005-2016. [dostęp 2016-02-23].
↑ ^a ^b ^c Zdzisław Cmoluch: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 96-97 Rhinomaceridae, Attelabidae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1979.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Fauna Polski – Charakterystyka i wykaz gatunków. Tom II. Arthropoda pro parte: Insecta pro parte (Coleoptera, Hemiptera, Hymenoptera et Lepidoptera excluduntur). Entognatha. Wiesław Bogdanowicz, Elżbieta Chudzicka, Irmina Pilipiuk, Ewa Skibińska (red.). Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007.
↑ J. F. Lawrence, A. F. Newton Jr.: Families and subfamilies of Coleoptera (with selected genera, notes, references and data on family-group names). W: Biology, phylogeny and classification of Coleoptera: Papers celebrating the 80th birthday of Roy A Crowson. Vol II. J. Pakaluk, S. A. Ślipiński (red.). Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 1995, s. 779–1006.
↑ ^a ^b PatriceP. Bouchard PatriceP. i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1–972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807 .
↑ Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000.
↑ Elwood C. Zimmerman: Australian Weevils (Coleoptera: Curculionoidea). Volume I. Orthoceri. Anthribidae to Attelabidae. The Primitive Weevils. CSIRO Australia, 1994.
↑ Marek Wanat, Tomasz Mokrzycki. A new checklist of the weevils of Poland (Coleoptera: Curculionoidea). „Genus”. 16 (1), s. 69–117, 2005.
↑ E. Colonnelli. A revised checklist of Italian Curculionoidea (Coleoptera). „Zootaxa”. 337, s. 1–142, 2003.
↑ Andrei A. Legalov. A review of the genus Teretriorhynchites (Coleoptera, Rhynchitidae) from the Russian fauna. „Entomological Review”. 90 (1), s. 59–70, 2010. DOI: 10.1134/S0013873810010057.
↑ Rhynchitidae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2016-02-22].
↑ rodzina: Rhynchitidae Gistel, 1848 – tutkarzowate. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2016-02-23].
↑ Andrei A. Legalov: System of the leaf-rolling weevils of family Rhynchitidae of world. [dostęp 2016-02-23].

Linki zewnętrzne

[wykaz-1] J.Kurzawa, M.Przewoźny: Wykaz chrząszczy Polski On-Line. entomo.pl, 2005-2016. [dostęp 2016-02-23].

[Cmoluch-2] Zdzisław Cmoluch: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 96-97 Rhinomaceridae, Attelabidae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1979.

[Bogdanowicz-3] Fauna Polski – Charakterystyka i wykaz gatunków. Tom II. Arthropoda pro parte: Insecta pro parte (Coleoptera, Hemiptera, Hymenoptera et Lepidoptera excluduntur). Entognatha. Wiesław Bogdanowicz, Elżbieta Chudzicka, Irmina Pilipiuk, Ewa Skibińska (red.). Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007.

[LawrenceetNewton-4] J. F. Lawrence, A. F. Newton Jr.: Families and subfamilies of Coleoptera (with selected genera, notes, references and data on family-group names). W: Biology, phylogeny and classification of Coleoptera: Papers celebrating the 80th birthday of Roy A Crowson. Vol II. J. Pakaluk, S. A. Ślipiński (red.). Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 1995, s. 779–1006.

[families-5] PatriceP. Bouchard PatriceP. i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1–972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807 .

[Zahradnik-6] Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000.

[Zimmerman-7] Elwood C. Zimmerman: Australian Weevils (Coleoptera: Curculionoidea). Volume I. Orthoceri. Anthribidae to Attelabidae. The Primitive Weevils. CSIRO Australia, 1994.

[WanatMokrzycki-8] Marek Wanat, Tomasz Mokrzycki. A new checklist of the weevils of Poland (Coleoptera: Curculionoidea). „Genus”. 16 (1), s. 69–117, 2005.

[Colonnelli-9] E. Colonnelli. A revised checklist of Italian Curculionoidea (Coleoptera). „Zootaxa”. 337, s. 1–142, 2003.

[Legalov-10] Andrei A. Legalov. A review of the genus Teretriorhynchites (Coleoptera, Rhynchitidae) from the Russian fauna. „Entomological Review”. 90 (1), s. 59–70, 2010. DOI: 10.1134/S0013873810010057.

[fe-11] Rhynchitidae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2016-02-22].

[biomap-12] rodzina: Rhynchitidae Gistel, 1848 – tutkarzowate. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2016-02-23].

[syst-13] Andrei A. Legalov: System of the leaf-rolling weevils of family Rhynchitidae of world. [dostęp 2016-02-23].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]