Tysiączna, tysięczna – jednostka miary kąta płaskiego spoza układu SI.
Definicja
[edytuj | edytuj kod]Tysiączna to kąt pod jakim widać łuk o długości jednego metra z odległości 1 kilometra. Jest ona równa około 1/6283,2 kąta pełnego. Ten rodzaj tysiącznej nosi nazwę tysiącznej rzeczywistej i odpowiada dokładnie jednemu miliradianowi. Ponieważ posługiwanie się nią nie jest wygodne, przyjęto więc:
- w wojskach państw Układu Warszawskiego, a także w okresie przejściowym (tj. od decyzji o wejściu do NATO do czasu wejścia do Organizacji) w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, iż jedna tysiączna równa się 1/6000 kąta pełnego. Jest to tzw. tysiączna z niedomiarem;
- 0-01 (1 tysiączna) = 0,06° = 3,6´ = 216˝ = 0,001.047.197.551 rad.
- Kąty:
- pełny – 2π = 60-00;
- półpełny – π = 30-00;
- zerowy – 0-00;
- prosty – (1/2)π = 15-00 = 90°.
- w wojskach państw NATO, jedna tysiączna równa się 1/6400 kąta pełnego. Jest to tzw. tysiączna z nadmiarem.
- 0-01 = 0,05625° = 3,375´ = 202,5˝ = 0,000981 rad.
- Kąty:
- pełny – 2π = 64-00;
- półpełny – π = 32-00;
- zerowy – 0-00;
- prosty –(1/2)π = 16-00 = 90°.
Sposób zapisu
[edytuj | edytuj kod]- 0-01 (czytaj – zero, zero, jeden) – jedna tysiączna,
- 0-10 (czytaj – zero, dziesięć) – dziesięć tysiącznych,
- 1-01 (czytaj – jeden, zero, jeden) – sto jeden tysiącznych,
- 11-35 (czytaj – jedenaście, trzydzieści pięć) – tysiąc sto trzydzieści pięć tysiącznych.
Jest używana w wojsku w artylerii oraz do przybliżonego określenia namiaru, np. 10 tysiącznych na prawo od drzewa.
Pomiar
[edytuj | edytuj kod]Istnieją bardzo proste metody pomiaru np:
- jeden milimetr na linijce w wyciągniętej ręce: ≈ 2 tys.
- szerokość ołówka w wyciągniętej ręce: ≈ 15 tys.
- szerokość palców na wyciągniętej ręce:
- kciuk ≈ 40 tys.
- wskazujący ≈ 35 tys.
- wskazujący i środkowy ≈ 70 tys.
- 3 palce środkowe ≈ 100 tys.
- 4 palce (bez kciuka) ≈ 125 tys.
- szerokość dłoni na wyciągniętej ręce ≈ 200 tys.
Znacznie dokładniejszych pomiarów można dokonać skalą widoczną w: lornetce, celowniku i dalmierzu.
Obliczanie odległości
[edytuj | edytuj kod]Znając wysokość albo szerokość obiektu można na podstawie szerokości w tysiącznych określić odległość według wzoru:
- odległość w kilometrach = wysokość (szerokość) w metrach / wysokość (szerokość) w tysiącznych.
Przybliżony pomiar odległości polega na zakryciu poziomo trzymanym kciukiem:
- drzwi: 50 m,
- jedno piętro: 100 m,
- chatę: 250 m,
- drzewo (przeciętną sosnę): 500 m.
Jeżeli zakryje się pionowo trzymanym kciukiem:
- odległość między słupami: 1 km.
Orientacyjne wymiary w metrach
[edytuj | edytuj kod]- wysokości:
- strzelec:
- leżący: 0,3–0,5
- klęczący: 1
- biegnący: 1,5
- na koniu: 2,5
- drzwi: 2
- jedno piętro: 4
- chałupa: 8–10
- przeciętna sosna: 20
- strzelec:
- czołg:
- szerokość:3
- długość (kadłuba): 6
- szerokość samochodu ciężarowego: 2,5
- odległość między słupami: 35–45.